برنامه ریزی فضایی

مقاله پژوهشی

ارزیابی نقش مشارکت اجتماعی در توسعة نواحی روستایی نمونة پژوهش: مناطق روستایی شهرستان فریدون‌شهر

احمد حجاریان؛ حمید برقی

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 1-16

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.126916.1569

چکیده

طرح مسئله: بحث مشارکت در دهه‌های اخیر در ارتباط با مسائلی مانند دموکراسی، توسعه و... اهمیت بسیاری یافته است. مشارکت و توسعة روستایی به‌مثابة دو عنصر مرتبط و مکمل یکدیگر مطرح و افزایش میزان مشارکت در میان ... بیشتر طرح مسئله: بحث مشارکت در دهه‌های اخیر در ارتباط با مسائلی مانند دموکراسی، توسعه و... اهمیت بسیاری یافته است. مشارکت و توسعة روستایی به‌مثابة دو عنصر مرتبط و مکمل یکدیگر مطرح و افزایش میزان مشارکت در میان روستاییان نشانه و وسیله‌ای برای توسعة روستا در نظر گرفته شده است. این امر می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های آتی برای مناطق روستایی مفید باشد.هدف: مشارکت اجتماعی، مفهومی کلان دربرگیرندة ابعادی مانند اعتماد اجتماعی، توانمندی و هنجارهاست که امروزه در تحلیل‌های اجتماعی‌اقتصادی دربارة توسعة روستایی مطرح است. هدف از این مقاله، نشان‌دادن نقش مشارکت اجتماعی در توسعة روستایی است.روش‌شناسی پژوهش: جامعة آماری پژوهش را 4200 نفر از روستاییان 15 سال به بالای شهرستان فریدون‌شهر تشکیل می‌دهد و حجم نمونه با استفاده فرمول کوکران 240 نفر تعیین شد.یافته‌ها: تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) انجام شده است. در این پژوهش متغیرهای مشاهده‌شده برای دو مؤلفة توانمندی و اعتماد اجتماعی به دست آمد. دو مدل تحلیل عاملی مرتبه اول برای اندازه‌گیری دو زیرمقیاس مشارکت اجتماعی تدوین و اعتبارسنجی شد. درنهایت چگونگی تأثیر متغیرهای مشاهده‌شده و مؤلفه‌های دوگانة حاصل از آنها بر مشارکت اجتماعی به‌مثابة متغیر وابستة پنهان اصلی و روابط بین آنها به کمک یک مدل ساختاری تحلیل عاملی تأییدی (CFA) دو عاملی مرتبه دوم تحلیل شد.نتایج: نتایج نشان از برازش و اعتبار قابل قبول هر دو مدل اندازه‌گیری مشارکت اجتماعی و تحقق اهداف و نیز مدل سه عاملی مرتبه دوم برای بررسی مشارکت اجتماعی براساس داده‌های گردآوری‌شده دارد؛ همچنین توانمندی و اعتماد اجتماعی به ترتیب به میزان 65/0 و 76/0 بر مشارکت اجتماعی تأثیر داشته است.نوآوری: در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار مسئلة مشارکت و توسعة روستایی با بهره‌گیری از دو مقولة اعتماد اجتماعی و توانمندی اجتماعی با استفاده از تحلیل ساختاری در یکی از شهرستان‌های کم‌برخوردار استان اصفهان بررسی شده است.

مقاله پژوهشی

عوامل جاذبه و دافعۀ مقاصد گردشگری با تأکید بر تجربۀ گردشگران فرهنگی فرانسوی ورودی به ایران

احمدرضا شیخی؛ مرتضیj کوثری

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 17-32

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.132089.1632

چکیده

انتخاب مقصد گردشگری، فرایندی پیچیده‌ای است که عوامل مختلفی در این انتخاب نقش دارند. گروهی از این عوامل به مقصد و ویژگی‌های آن وابسته‌اند و دستیابی به اینکه مقصد چه ویژگی‌هایی دارد، به ذی‌نفعان این ... بیشتر انتخاب مقصد گردشگری، فرایندی پیچیده‌ای است که عوامل مختلفی در این انتخاب نقش دارند. گروهی از این عوامل به مقصد و ویژگی‌های آن وابسته‌اند و دستیابی به اینکه مقصد چه ویژگی‌هایی دارد، به ذی‌نفعان این صنعت گردشگری کمک می‌کند تا دید بهتری به بازارهای هدف پیدا و مطابق با ذائقۀ گردشگران بازار هدف برنامه‌ریزی کنند. در پژوهش حاضر مطالعه‌ای میدانی با هدف شناسایی عواملی بررسی شد که بر انتخاب ایران به‌عنوان مقصد گردشگری مؤثر بوده است. این پژوهش از دیدگاه گردشگران فرانسوی ورودی به ایران در سال ۱۳۹۷ است که با انگیزۀ فرهنگی وارد شدند. از میان این جمعیت با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۵ نفر برگزیده و پرسشنامۀ آنلاین، طراحی و برای گردشگران ارسال شد. نتایج به‌دست‌آمده از آزمون t حاکی از آن بود که گردشگران فرانسوی بیش از هر چیز تمایل دارند با مردم محلی در حین سفر ارتباط برقرار کنند و از تعامل با جامعۀ محلی، تجربۀ آشنایی فرهنگی کیفی برای خود رقم بزنند. همچنین نشان داده شد که نرخ ارز و هزینه‌های مناسب سفر نیز در کنار مهمان‌نوازی جذاب نقش اساسی داشته است. از سوی دیگر، مشکلات بین‌المللی ناشی از اخذ ویزای ایران، نبود بهداشت کافی خدمات جاده‌ای و اطراف جاذبه‌ها و محدودیت‌های فرهنگی و مذهبی نیز از عوامل دافعه قلمداد شده است. درنهایت با آزمون کاندال مشخص شد که تغییر نگرش گردشگران بعد از سفر، همبستگی معناداری در تشویق دوستانشان و میل به سفر مجدد به ایران دارد.

مقاله پژوهشی

سنجش میزان آگاهی و دانش زیست‌محیطی جوامع روستایی (موردمطالعه: ناحیۀ روستایی چغاخور)

اصغر نوروزی؛ فریده یداللهی

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 33-50

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.132204.1635

چکیده

چکیدهطرح مسئله: در دهه‌های اخیر افزایش فاجعه‌آمیز تخریب محیط‌زیست در ابعاد مختلف آن، موردتوجه جامعة جهانی قرار گرفته است. در زمینة این نابسامانی‌های محیطی، نباید بسیاری از رفتارهای نامناسب را که ... بیشتر چکیدهطرح مسئله: در دهه‌های اخیر افزایش فاجعه‌آمیز تخریب محیط‌زیست در ابعاد مختلف آن، موردتوجه جامعة جهانی قرار گرفته است. در زمینة این نابسامانی‌های محیطی، نباید بسیاری از رفتارهای نامناسب را که نتیجة ناآگاهی و نداشتن دانش زیست‌محیطی بوده است، نادیده گرفت و نواحی روستایی به دلیل ارتباط نزدیک‌تر با محیط، اثرات دوچندانی در این خصوص دارند.هدف: سنجش و ارزیابی میزان آگاهی و دانش زیست‌محیطی روستاییان در ناحیة روستایی چغاخور است.روش: نوع پژوهش کاربردی و از حیث روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. جامعۀ آماری شامل روستاییان در ناحیة چغاخور از توابع شهرستان بروجن است. بدین منظور به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی تعداد 251 نمونه از 2065 خانوار انتخاب و بررسی شد.نتایج: میانگین نمرۀ میزان دانش زیست‌محیطی در گروه نمونه 27/140 بوده و بالاتر از نمرۀ برش است؛ بنابراین میزان آگاهی و دانش زیست‌محیطی روستاییان در سطحی بالاتر از حد متوسط است. همچنین نتایج آزمون خی ‌دو و ضریب همبستگی اتا نشان‌دهندۀ آن است که بین جنسیت و تأهل با سطح «آگاهی و دانش زیست‌محیطی» رابطۀ مثبت و متوسط وجود دارد. برای متغیرهای سن و تحصیلات نیز با توجه به مقدار ضریب تی.بی کندال 179/0- و 401/0 این رابطه به‌ترتیب منفی- ضعیف و مثبت- متوسط است؛ اما برای متغیرهای وضعیت فعالیت و نوع اشتغال روستاییان رابطه‌ای وجود ندارد. برعکس این رابطه، برای متغیر درآمد به‌صورت ضعیف وجود دارد. نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه با مقدار F (248/1) معنی‌دار نیست و این امر حاکی از آن است که تفاوت مکانی درخصوص میزان آگاهی و دانش زیست‌محیطی وجود ندارد.نوآوری پژوهش در کاربرد شاخص‌های متناسب با شرایط محلی، نوع آزمون‌ها و مکان پژوهش است.

مقاله پژوهشی

تحلیل شاخص‌ها و تبیین راهبردهای تحقق هوشمندسازی شهری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان)

مسعود تقوایی؛ مرجان شفیعی

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 51-80

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.131222.1621

چکیده

طرح مسئله: با ادامۀ تسلط جمعیت شهری در سطح جهانی، افزایش روندهای تغییر اوضاع و پیش‌بینی‌های سازمان ملل، برنامه‌ریزان شهر، مبتکران و محققان شهری به‌طور فزاینده‌ای در حال کار بر روی ابتکارات مشترک ... بیشتر طرح مسئله: با ادامۀ تسلط جمعیت شهری در سطح جهانی، افزایش روندهای تغییر اوضاع و پیش‌بینی‌های سازمان ملل، برنامه‌ریزان شهر، مبتکران و محققان شهری به‌طور فزاینده‌ای در حال کار بر روی ابتکارات مشترک برای بررسی جنبه‌های فیزیکی، فناوری، اجتماعی، سیاسی و زندگی هماهنگ شهری هستند و هدف، ایجاد شهرهایی با عملکرد خوب، مرفه، پایدار، مقاوم و قابل زندگی است. در راستای گسترش کلان‌شهرها و فشارهایی که بر زیرساخت‌های شهری وارد می‌شود، به تحقق رویکردهایی مانند هوشمندسازی شهری توجه شده است که باعث بهبود کیفیت زندگی و عملکرد شهر می‌شود.هدف: بررسی مؤلفه‌های مؤثر در تحقق هوشمندسازی شهر اصفهان است.روش پژوهش: رویکرد حاکم بر پژوهش از نظر هدف، کاربردی‌–‌‌توسعه‌ای و روش آن توصیفی‌–‌تحلیلی است. اطلاعات لازم با به‌کارگیری منابع اسنادی-کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی جمع‌آوری شد. جامعۀ آماری پژوهش را مسئولان و مدیران شهری تشکیل می‌دهد که براساس روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، 60 نفر برای نمونۀ مدنظر انتخاب شد. تحلیل پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی و SWOT صورت گرفت.نتایج: نتایج یافته‌های روش تحلیل عاملی نشان‌دهندۀ آن است که چهار عامل، اقتصادی/ مدیریتی (مقدار ویژه: 69/7 و درصد واریانس کل: 78/20 درصد)، اقتصادی/ محیطی (مقدار ویژه: 86/5 و درصد واریانس کل: 85/15 درصد)، کالبدی (مقدار ویژه: 67/5 و درصد واریانس کل: 32/15 درصد) و اجتماعی (مقدار ویژه: 56/4 و درصد واریانس کل: 34/12 درصد) مهم‌ترین عوامل در هوشمندسازی شهر اصفهان است؛ همچنین یافته‌های حاصل از روش SWOT نشان‌دهندۀ نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای تحقق هوشمندسازی در شهر اصفهان است.نوآوری: هوشمندسازی شهری، شکل نهایی رویکردهایی مانند شهر پراکنده، شهر فشرده، رشد هوشمند، شهر الکترونیک و هوشمند است که در طول زمان شکل گرفته و تکمیل‌کنندۀ یکدیگر بوده‌اند. در پژوهش حاضر از شاخص‌های مشترک این نظریه‌ها، در راستای تحقق هوشمندسازی در شهر اصفهان استفاده شده است.

مقاله پژوهشی

تحلیل رتبه‌بندی آبراهه‌های حوضه‌های آبریز ایران

غلام حسن جعفری؛ کژال غفوری

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 81-98

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.131181.1619

چکیده

افزایش رتبۀ آبراهه‌های حوضه‌ای آبریز بر کانتکست‌های مختلف ژئومورفولوژیکی، ژئولوژیکی، کلیماتولوژی، اکولوژیکی و ... اثر می‌گذارد. به‌طور معمول، محققان در بررسی سیستم‌های باز، فرض را بر اثرگذاری بردارهای ... بیشتر افزایش رتبۀ آبراهه‌های حوضه‌ای آبریز بر کانتکست‌های مختلف ژئومورفولوژیکی، ژئولوژیکی، کلیماتولوژی، اکولوژیکی و ... اثر می‌گذارد. به‌طور معمول، محققان در بررسی سیستم‌های باز، فرض را بر اثرگذاری بردارهای مشخص و در دسترس قرار می‌دهند و رفتار سیستم را در ارتباط با آ‌نها ارزیابی می‌کنند. در این پژوهش، افزایش رتبۀ آبراهه‌های حوضه‌های آبریز ایران در غالب ۹۸۴ زیر حوضه در ارتباط با نسبت انشعاب، طول و میانگین کل آبراهه‌ها و مساحت حوضه بررسی شده است. به این منظور، ابتدا لایۀ رودخانه‏های اصلی و آبراهه‏ها از 30*30 DEM مستخرج از ماهوارۀ SRTM تهیه شد. پس از استخراج آبراهه در نرم‌افزار ArcGIS 10.3، براساس نظریۀ هورتن-استرالر رتبه‌بندی شد. رابطۀ بین رتبۀ برابر آبراهه با مساحت حوضۀ آبریز و همچنین ارتباط بین ثابت نگهداشت ویژه با شیب و تراکم زهکشی، به‌عنوان خصوصیات فیزیوگرافی حوضۀ آبریز ارزیابی شد. بین دو پارامتر، مجموع رتبۀ آبراهه‌ها و مساحت حوضۀ آبریز، رابطۀ مستقیمی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که در بیشتر حوضه‌های آبریز، ضریب تبیین این دو پارامتر ۹۹ درصد برآورد شده است. در حوضه‌های آبریز ایران مقدار ضریب، تبیین نسبت انشعاب و افزایش رتبۀ رودخانه‌ها از ۳۵ درصد در حوضۀ کویر سیاه کوه تا ۸۲ درصد در حوضۀ آبریز سفیدرود متغیر است. مساحت حوضۀ آبریز امکان دارد بر نسبت انشعاب با ضریب تبیین ۹۹ درصد اثر بگذارد. در برخی از حوضه‌های آبریز ایران، که تکتونیک فعال دارند یا رودخانه‌ها منحرف شده‌اند، گاه طول جریان در رتبه‌های پایین کمتر از رتبه‌های بالاتر است؛ به‌شرط آنکه توپوگرافی حوضه طی زمان، متعادل شده باشد. با افزایش رتبۀ آبراهه‌ها، میانگین طول جریان در همان رتبه افزایش می‌یابد. این فرض که هرچه ثابت نگهداشت حوضه بیشتر شود تراکم زهکشی حوضه کاهش می‌یابد، در بیشتر حوضه‌های آبریز ایران با ضریب تبیین بیشتر از ۹۰ درصد قابل تعمیم است.

مقاله پژوهشی

تبیین پایداری صنعت دام‌پروری استان اصفهان

اصغر صالحی؛ پریسا کرباسی

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، صفحه 99-120

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.130233.1607

چکیده

تعیین و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، به دلیل ضعف و ناکارآمدی ارتباط سیستماتیک بین بخش‌های مختلف تولیدات کشاورزی و دام‌پروری با ظرفیت منابع طبیعی (آب و مراتع)، صنایع فرآوری، نهادهای مالی، توزیع نهاده ... بیشتر تعیین و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، به دلیل ضعف و ناکارآمدی ارتباط سیستماتیک بین بخش‌های مختلف تولیدات کشاورزی و دام‌پروری با ظرفیت منابع طبیعی (آب و مراتع)، صنایع فرآوری، نهادهای مالی، توزیع نهاده و محصولات دامی در کشور، نیازمند تمرکز و توجه ویژه برای شناسایی ظرفیت‌ها، پتانسیل‌ها و تعاملات اثرگذار بر صنعت دام‌پروری است. ارتباط سیستماتیک بین بخش‌های مختلف تولید و عرضه در سایر کشورها با بهره‌گیری از اتصال جریان‌های تولید، صادرات و پایانه‌های وارداتی با همکاری بخش‌های خصوصی قدرتمند برقرار شده است. در حال حاضر، در استان بالغ بر 5/6 میلیون واحد دامی وجود دارد و یکی از بزرگ‌ترین استان‌های تولیدکنندۀ محصولات دام، طیور و آبزیان است؛ به‌طوری که در زمینۀ مرغ گوشتی، مرغ تخم‌گذار و شترمرغ رتبۀ دوم، شیر خام و ماهیان زینتی رتبۀ اول، عسل رتبۀ سوم و گوشت قرمز رتبۀ پنجم کشور را به خود اختصاص داده است. در همین راستا، تدوین برنامۀ توسعۀ پایدار صنعت دام‌پروری استان اصفهان به‌منظور شناسایی و بومی‌کردن ارتباطات سیستماتیک برای بهبود و ایجاد توسعۀ پایدار در صنعت دام‌پروری استان ضروری است.هدف: هدف کلی این تحقیق، برنامه‌ریزی مناسب و علمی برای بهبود و توسعۀ تولیدات دامی در راستای افزایش بهره‌وری تولیدات دامی و صنایع مرتبط همسو با استفادۀ بهینۀ از پتانسیل‌ها، قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود است.روش: این پژوهش از نوع پیمایشی است و برای دستیابی به اهداف پژوهش متناسب با جامعۀ آماری طرح، پرسشنامه‌هایی طراحی شد. علاوه بر این، برای کسب اطلاعات بیشتر، از روش‌های مصاحبۀ نیمه‌باز و مشاهده نیز استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات، از روش‌های مختلف تحلیل آماری توصیفی و استنباطی و تحلیل شبکۀ دست‌اندرکاران به کمک نرم‌افزار SPSS/PC+ استفاده شد.نتایج: برنامه‌ریزی مناسب و علمی برای بهبود و توسعۀ تولیدات دامی در راستای افزایش بهره‌وری تولیدات دام، طیور، سایر ماکیان و زنبورعسل براساس اسناد بالادستی موجود، سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی کشور و جامع‌نگری از الزامات برنامه‌های توسعۀ پایدار صنعت دام‌پروری استان‌هاست.

کاربرد مدل SWOT- QSPM در تدوین استراتژی توسعه گردشگری شهر کاشان

اصغر ضرابی؛ محمدرضا محبوب فر

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 37-58

چکیده

گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار می رود، ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر کاشان علیرغم شرایط جغرافیایی و ... بیشتر گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار می رود، ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر کاشان علیرغم شرایط جغرافیایی و تاریخی مناسب و برخورداری از معماری اصیل ایرانی، خانه های تاریخی، مساجد، بازار، تپه های باستانی، صنایع دستی، آیین ها و مراسم خاص مانند: گلابگیری و قالی شویان و بسیاری جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی دیگر، نتوانسته است هماهنگ با این قابلیت های بسیار بالا، صنعت گردشگری خود را متحول سازد. هدف این مطالعه، بررسی مزیت ها و محدودیت های توسعه کانون های گردشگری شهرکاشان و انتخاب استراتژی مناسب در جهت توسعه صنعت گردشگری منطقه است. این پژوهش که بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه‌ریزی استراتژیک QSPM است، به بررسی یافته‌های مطالعات کتابخانه‌ای و نتایج یک بررسی میدانی از طریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران و همچنین مصاحبه با کارشناسان حوزه گردشگری پرداخته است. تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که این شهر علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه نمونه گردشگری در سطح ملی و بین المللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساخت های محیطی و کالبدی را به عنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. در عین حال، جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان پنج استراتژی برگزیده، استراتژی تأکید بر توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی به دلیل وجود مزیت های نسبی این نوع گردشگری در منطقه، نسبت به دیگر استراتژی ها از اولویت بالایی برخوردار است.

ساماندهی بافت فرسوده شهری ( نمونه موردی: شهر شیراز)

حمیدرضا وارثی؛ مسعود تقوایی؛ نعمت الله رضایی

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 129-156

چکیده

گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، ... بیشتر گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت‌های قدیمی شهرها کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست داده‌اند و این بافت‌ها با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده‌اند. منطقه 8 شهرداری شیراز که به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافت‌های فرسوده کشور محسوب می‌گردد. هدف اصلی و کلی این تحقیق، شناخت ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی ساکنان بافت فرسوده(شهر شیراز) و همچنین شناخت وضعیت کالبدی بافت است. روش تحقیق در این مقاله با توجه به موضوع، اهداف و فرضیات تحقیق، به صورت کتابخانه‌ای، میدانی(مشاهده، مصاحبه و پرسش نامه) و استفاده از نرم افزارهای مختلف مانند GIS, SPSS, Auto Cad است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده‌ها، نتایج تحقیق نشانگر آن است که کمبود امکانات، خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی سبب مهاجرت ساکنان بومی به مناطق دیگر شهر شده و باعث منفی شدن نرخ رشد جمعیت بافت، طی سال‌های اخیر شده است و از طرف دیگر به خاطر وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنان بافت، سبب شده تا روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند شود، که این عوامل سبب فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت شده است.

بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن

محمد رضا رضایی؛ محسن کمانداری

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 179-196

چکیده

افزایش سریع شهرنشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخص های اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است. یکی از این معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرها ... بیشتر افزایش سریع شهرنشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخص های اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است. یکی از این معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرها بزرگ می باشد.این مجموعه ها به دلیل استقرار تعداد زیادی از شهروندان درون خود و به دلیل عدم برخورداری مناسب از خدمات شهری، وضعیت نامطلوب و کیفیت پایین زندگی، یکی از چالش های اساسی شهرنشینی پایدار به حساب می آیند. این مناطق شهری قابلیت بالایی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و در صورت بی توجهی می توانند هستی و حیات یک شهر را نیز تهدید کنند.هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر علل شکل گیری و گسترش محلات حاشیه نشین (شهرک سیدی و امام حسن)در شهر کرمان می باشد.روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است که داده های مورد نظر از طریق مطالعه میدانی وکتابخانه ای جمع آوری شده ،در روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده شده و حجم نمونه371نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده شیوه نمونه گیری سهمیه ای و پرسشنامه به صورت تصادفی بین ساکنین محلات سیدی و امام حسن توزیع شده است. و به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته،نتایج تحقیق حاکی از آن است مهم ترین عامل ایجاد و گسترش این محلات در شهر کرمان مهاجرت از محیط های کوچک روستایی– شهری می باشد که خود ناشی از جاذبه های اقتصادی شهر کرمان مانند( دسترسی به شغل بهتر و افزایش درآمد )و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف(درآمد کم، دسترسی به امکانات )و دافعه های اجتماعی – فرهنگی در محل سکونت قبلی(پایین بودن ارزش کار و فراهم نبودن زمینه برای پیشرفت)، بوده است. و درنهایت باعث حاکم شدن فرهنگ فقر در این محلات و به تبع آن موجب بروز انواع ناهنجاری ها ی شهری(اشتغال افراد حاشیه نشین در مشاغل کاذب، وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آلودگی محیط زیست شهری و غیره) شده است.

بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر توسعة سکونتگاه‌های روستایی (نمونه: روستای رادکان شهرستان چناران)

علی اکبر عنابستانی؛ حسن گیاهی؛ مهدی جوانشیری

دوره 8، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 1-24

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2018.108017.1132

چکیده

اقامتگاه‌های بوم‌گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل‌ گرفتند و سازمان‌های متولی از آنها حمایت می‌کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت‌دوست آدمی، ... بیشتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل‌ گرفتند و سازمان‌های متولی از آنها حمایت می‌کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت‌دوست آدمی، او را به دامان طبیعت و مناطق آرام می‌کشاند؛ بنابراین این عامل فرصت خوبی است تا اسباب توسعة روستایی با گردشگری و خدمات آن فراهم آید. این پژوهش قصد دارد آثار ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی را بر توسعة سکونتگاه‌های روستای رادکان چناران تجزیه‌ و تحلیل کند. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از نظر نحوة گردآوری اطلاعات، توصیفی - پیمایشی است. جامعة آماری پژوهش ساکنان روستای رادکان (N=3734) و حجم نمونه براساس فرمول کوکران و به ‌طور تصادفی ساده، 146 نفر از اهالی روستاست. ابزار اصلی گرد‌آوری داده‌ها و سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش‌نامه است. میزان اعتبار (روایی) شاخص‌ها را 10 نفر از داوران متخصص در حوزة مطالعات گردشگری ارزیابی و داوری کردند. در ادامه میزان پایایی پرسش‌نامه با بهره‌گیری از آزمون کرونباخ (با رقم 91/0) در سطح بالایی تأیید و داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS در قالب روش تحلیل عاملی تجزیه‌ و تحلیل شد. نتایج پژوهش از تقلیل 37 متغیر، بیان‌کنندة 8 عامل استخراج‌شده بود که 69/88 درصد از واریانس را تبیین می‌کند و نشان از رضایت‌بخش‌بودن تحلیل عاملی و متغیرهای بررسی‌شده دارد؛ بر این اساس عامل اشتغال‌زایی که 65/21 درصد اثرگذاری اقامتگاه بوم‌گردی را تبیین می‌کند، شامل متغیرهای ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، گسترش فرصت‌های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید است؛ عامل افزایش تولید و درآمد با واریانس 69/18 و عامل تقویت هویت محلی با واریانس 23/14، بیشترین درصد و عوامل کالبدی – معماری با واریانس 75/4 و اجتماعی – فرهنگی با واریانس 12/3، کمترین درصد اثرگذاری اقامتگاه‌های بوم‌گردی را بر توسعة روستای رادکان تبیین می‌کنند؛ همچنین با توجه به نتایج آزمون T تک‌نمونه‌ای، عامل چهارم (رونق‌بخش خدمات) با آمارة 11/9 و عامل اول (اشتغال‌زایی) با آمارة 62/8 بیشترین نقش را در این زمینه داشته‌اند.

بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دوره‌های (85-1375)

احمد تقدیسی؛ داود جمینی؛ نصرت مرادی

دوره 1، شماره 3 ، فروردین 1391، ، صفحه 81-106

چکیده

اشتغال نیروی انسانی مهمترین و اساسی‌ترین هدف برنامه ریزی اقتصادی- اجتماعی هر کشوری را تشکیل می‌دهد. توسعه زمانی تحقق می‌یابد که از تمام عوامل و امکانات و منابع تولید کشور استفاده به عمل آید. بیکاری ... بیشتر اشتغال نیروی انسانی مهمترین و اساسی‌ترین هدف برنامه ریزی اقتصادی- اجتماعی هر کشوری را تشکیل می‌دهد. توسعه زمانی تحقق می‌یابد که از تمام عوامل و امکانات و منابع تولید کشور استفاده به عمل آید. بیکاری علاوه بر اتلاف منابع انسانی، مسایل و مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به همراه دارد. اتلاف منابع به ویژه بیکاری نیروی انسانی دوره گذر توسعه را به یک دوره فرسایشی بدل می‌نماید و دامنه فقر را در جامعه گسترش می‌دهد. در این پژوهش سعی شده با رویکرد توصیفی، تحلیلی و علّی و استفاده از سالنامه آماری استان کرمانشاه و مستندات مرکز آمار کشور، به بررسی، تحلیل و مقایسه روند اشتغال و بیکاری شهرستان صحنه به لحاظ شاخص‌های جمعیت 10 ساله و بیشتر (سن فعالیت اقتصادی)، جمعیت فعال و غیرفعال، شاغل و بیکار، میزان شاغلین بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی و همچنین شناسایی بخش‌های پایه و غیرپایه اقتصادی با استفاده از ضریب مکانی طی دو دوره 85-1375 پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در شهرستان صحنه در دوره 1385 نسبت به 1375، حدود 6 درصد و میزان هر یک از شاخص‌های جمعیت 10 ساله و بیشتر، جمعیت فعال، شاغلان بخش کشاورزی به ترتیب 10 درصد، 11 درصد و 10 درصد افزایش داشته است. در مجموع در دو دوره مورد بررسی، شهرستان صحنه دارای کمترین نرخ بیکاری در میان شهرستان‌های استان کرمانشاه بوده است. یافته‌ها همچنین نشان دهنده افزایش ضریب مکانی در بخش کشاورزی و کاهش آن در بخش‌های صنعت و خدمات در دو دوره مورد بررسی است؛ بنحوی که تنها بخش کشاورزی شهرستان در گروه پایه اقتصادی قرار گرفته و ضریب مکانی بیشتر از 1 را دارد و دو بخش صنعت و خدمات با ضریب مکانی کمتر از 1، در گروه غیرپایه واقع شده‌اند. استفاده از مثلث ژاکلین بوژوگارنیه و ژرژشابو برای تعیین نقش اقتصادی، کشاورزی را به عنوان عمده‌ترین فعالیت اقتصادی شهرستان صحنه تعیین نمود.

مقاله پژوهشی

واکاوی جایگاه کیفیتهای طراحی‌شهری در طراحی ایستگاهای مترو با تاکید بر الگوهای بومی (نمونه موردی: ایستگاههای مترو امام‌خمینی، هفت‌تیر، میدان انقلاب تهران)

اصغر مولائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.125264.1539

چکیده

طرح مسئله: ایستگاههای مترو فضاهای عمومی پرمراجعه‌ای در شهرهای بزرگ ایران است که با خلاء سکیفیات طراحی شهری همراه است. طراحی شهری دانش، هنر و حرفه‌ای است که ساماندهی کیفیات محیطی عرصه‌های شهری و همگانی ... بیشتر طرح مسئله: ایستگاههای مترو فضاهای عمومی پرمراجعه‌ای در شهرهای بزرگ ایران است که با خلاء سکیفیات طراحی شهری همراه است. طراحی شهری دانش، هنر و حرفه‌ای است که ساماندهی کیفیات محیطی عرصه‌های شهری و همگانی بیرونی موضوع آن است. توجه به خلاء کیفیتهای طراحی‌شهری در این فضاهای مدرن که مورد استفاده روزمره مردم است مهمترین مساله پژوهش حاضر است که بدون ارتباط با زمینه‌های بومی احداث شده است. هدف: با طرح این مساله، هدف این نوشتار، تبیین جایگاه کیفیتهای طراحی‌شهری در فضاهای ایستگاهی مترو با تاکید بر الگوهای بومی است. روش تحقیق: تحقیق حاضر با روش تحلیلی‌توصیفی و مطالعات بین سه حوزه طراحی‌شهری و کیفیتهای مربوطه؛ توسعه زیرسطحی و فضاهای ایستگاهی مترو ؛ الگوهای بومی معماری و طراحی‌شهری انجام می‌شود. بنابراین پس از طرح مساله و واژه‌شناسی، به مطالعه تعاریف و کیفیتهای طراحی‌شهری از دیدگاه صاحبنظران و جمع‌بندی و استخراج کیفیتهای جامع طراحی‌شهری با رویکرد مقاله انجام گردید. در ادامه و در راستای پژوهش ایستگاههای متروی امام‌خمینی، هفت‌تیر و میدان انقلاب بررسی؛ بطور موردی مطالعه و تحلیل شد. نتایج: نتایج مطالعه نشان می‌دهد که در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای ایستگاهی مترو باید به کیفیتهای جامع طراحی‌شهری توجه شود. این کیفیتها عبارتند از: هویت ‌وخوانایی، پایداری زیست‌محیطی، پایداری اجتماعی‌فرهنگی و اقتصادی، ایمنی و امنیت، کارایی و تنوع، پیاده‌مداری و سهولت دسترسی، پیوستگی و یکپارچگی، تناسبات و مقیاس انسانی، آزادی، انعطاف-پذیری، سرزندگی،‌جذابیت‌ و غنای حسی ، عدالت. تحلیل نمونه‌های موردی، هم از نظر کیفیتهای عام و هم از نظر الگوهای بومی، از جایگاه پایین و ضعیف کیفیتهای طراحی‌شهری و الگوهای بومی حکایت دارد. بطور کلی توجه به کیفیتهای طراحی-شهری با محوریت الگوهای بومی می‌تواند به ارتقای پایداری، مطلوبیت و انسان‌مداری آنها منجر شود. نوآوری: تاکید بر الگوهای بومی، در احداث فضاهای زیرزمینی بویژه ایستگاههای مترو، می‌تواند به پایداری و مطلوبیت این فضاها منتهی شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

تحلیل الگوی تعاملات فضایی عشایر با تأکید بر جریان مردم(مورد مطالعه:زیست بوم بابادی باب ایل بختیاری)

وحید ریاحی؛ فرزاد محمودیان؛ فرهاد عزیزپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.131381.1627

چکیده

طرح مسئله: تعاملات و جریان های فضایی درون و برون قلمروی بین الگوهای مختلف زیست(بین شهرها - روستاها و کنشگران فضایی عشایری) در سطح نواحی جغرافیایی از جمله زیست بوم های عشایری است. در این راستا تعاملات و ... بیشتر طرح مسئله: تعاملات و جریان های فضایی درون و برون قلمروی بین الگوهای مختلف زیست(بین شهرها - روستاها و کنشگران فضایی عشایری) در سطح نواحی جغرافیایی از جمله زیست بوم های عشایری است. در این راستا تعاملات و اثرات توسعه ای آن در دو سوی نواحی ناهمگن، سطحی از یکپارچگی فضایی را شکل داده و بسترهای نوآوری و خلاقیت را برای برنامه ریزی توسعه فضایی پایدار فراهم سازد. هدف: پژوهش حاضر، در چارچوب پارادایم شبکه ی با تأکید بر رویکرد شبکه منطقه ای بدنبال تحلیل الگوهای تعاملات فضایی زیست بوم عشایری طایفۀ بابادی باب ایل بختیاری است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش، توصیفی – تحلیلی است. شیوۀ گردآوری داده ها با توجه به ماهیت پژوهش،کتابخانه ای و به صورت بازدید میدانی مبنی بر تمام شماری کنشگران فضایی(ییلاقی- قشلاقی) در سطح زیست بوم هستند. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از ابزار پرسشنامه، و فن پرسشگری جمع آوری شده است. سپس از روش تحلیل شبکه فضایی(که اساس آن به روش تحلیل شبکه اجتماعی بر می گردد) استفاده شده است. در چار چوب این روش معیارهای اساسی تحلیل مبتنی بر چارچوب معیارهای اجتماعی- فضایی(مکان،فاصله،مقیاس، قدرت) هستند. ابزار مورد استفاده برای تحلیل نیز نرم افزاز یو سی نت است. یافته‌ها و نتایج: براساس یافته ها، مبتنی بر چهار معیار مورد بررسی کنشگران اجتماعی- فضایی زیست بوم، الگوی های تعاملات فضایی فاقد یکپارچگی هستند. بدین مفهوم تقسیم کار فضایی بصورت خودجوش(بدون برنامه ریزی) به نحوی بوده است که مرکزیت جریانی مردم محدوده به سه شهر اصلی در کنشگران فضایی است. از اینرو کنشگاه های میانی(میان بندها) رتبه اول و سه شهر (چلگرد،فارسان،لالی) رتبه های دوم، سوم، چهارم و روستای (شیخ علی خان) رتبه پنجم را در الگوهای تعاملات فضایی درون و برون قلمروی اجتماعی – فضایی زیست بوم به خود اختصاص داد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

مدل سازی فضایی عوامل مؤثردر تراکم ساختمانی (مورد مطالعه: شهر همدان)

عامر نیک پور؛ بهناز محمدیاری؛ محمد سلیمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2022.127142.1559

چکیده

درک توسعه فضایی سیستم های شهری همچنان یک موضوع پیچیده و بحث برانگیز است. رشد فیزیکی شهرها الگوهای فضایی متفاوتی را ایجاد می‌کند، که منجر به ایجاد اثرات اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی می‌شود، نحوه گسترش ... بیشتر درک توسعه فضایی سیستم های شهری همچنان یک موضوع پیچیده و بحث برانگیز است. رشد فیزیکی شهرها الگوهای فضایی متفاوتی را ایجاد می‌کند، که منجر به ایجاد اثرات اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی می‌شود، نحوه گسترش شهرها و در پی آن اتخاذ سیاست متراکم سازی، مقوله تراکم را به عنوان یکی از مهمترین مولّفه های تعیین کننده ساختار شهری مطرح نموده است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و مدل سازی عوامل تأثیر گذار در تراکم ساختمانی شهر همدان است. پژوهش حاضر با نگرش توصیفی- اکتشافی و پیمایشی، تغییرات انواع تراکم و تحولات فضایی آن ها را در سطح محله های شهر همدان مورد تحلیل قرار داده است. طبق نتایج تمرکز فضایی تراکم های مسکونی و جمعیت به صورت لکه هایی پراکنده در سطح شهر به ویژه در نیمه غربی و جنوب شرقی دیده می شوند. الگوی تمرکز فضایی تراکم ساختمانی در شهر همدان خوشه ای بوده که بیشتر به صورت نیم حلقه در حاشیه جنوبی هسته مرکزی دیده می شود. ضریب آنتروپی به دست آمده برای همه شاخص ها و متغیرها، توزیع تقریباً متوازن آنها در محله های شهر را نشان می دهد، که این تعادل در شاخص تراکم ساختمانی کمتر مشاهده می شود. ‌شیب خط نیز برای هر دو تراکم ساختمانی و جمعیتی، کاهشی بوده است، یعنی با فاصله از مرکز شهر از مقادیر آنها کاسته می شود. همچنین با استفاده از تحلیل رگرسیون وزنی جغرافیایی تأثیر هرکدام از متغیرهای مستقل در مدل سازی تراکم ساختمانی در بخش های مختلف شهر مشخص شده است.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	12
تعداد شماره‌ها	44
تعداد مقالات	319
تعداد نویسندگان	586
تعداد مشاهده مقاله	563,937
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	285,076
نسبت مشاهده بر مقاله	1767.83
نسبت دریافت فایل بر مقاله	893.66
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,633
تعداد مقالات رد شده	1,185
درصد عدم پذیرش	73
تعداد مقالات پذیرفته شده	323
درصد پذیرش	20
زمان پذیرش (روز)	243
تعداد پایگاه های نمایه شده	10
تعداد داوران	412

دوره 12 (1401)

دوره 11 (1400)

دوره 10 (1399)

دوره 9 (1398)

دوره 8 (1397)

دوره 7 (1396)

دوره 6 (1395)

دوره 5 (1394)

دوره 4 (1393)

دوره 3 (1392)

دوره 2 (1391)

دوره 1 (1390)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان