برنامه ریزی فضایی (جغرافیا)

1. چهارچوبی برای سطح‌بندی متغیرهای حکمروایی خوب در توسعة پایدار مقصدهای گردشگری نمونة پژوهش: شهرستان میبد

محمود ضیائی؛ فائزه اسدیان اردکانی

دوره 11، شماره 1 ، بهار 1400، صفحه 1-26

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123953.1520

چکیده

طرح مسئله: یکی از راههای تحقق توسعة پایدار، پیاده‌سازی حکمروایی خوب است. این مفهوم به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و در استقرار و نهادینه‌سازی جامعة مدنی جایگاه ویژه‌ای دارد. توسعة گردشگری به‌طور ... بیشتر طرح مسئله: یکی از راههای تحقق توسعة پایدار، پیاده‌سازی حکمروایی خوب است. این مفهوم به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و در استقرار و نهادینه‌سازی جامعة مدنی جایگاه ویژه‌ای دارد. توسعة گردشگری به‌طور مستقیم با گروههای مختلف اجتماعی در ارتباط است. از آنجا که این گروهها از منافع متفاوت و در بعضی مواقع متضادی برخوردارند، تحقق حکمروایی خوب در گردشگری برای دستیابی به توسعة پایدار اهمیت دوچندانی دارد. هدف: هدف این پژوهش، ارائة چهارچوبی جامع برای سطح‌بندی و درک اثرپذیربودن یا اثرگذاربودن هریک از متغیرهای حکمروایی خوب در تحقق توسعة پایدار گردشگری در شهرستان میبد است. روش پژوهش: نخست با مرور جامع پیشینة پژوهش و نظرخواهی از خبرگان، متغیرهای حکمروایی خوب شناسایی، و در ادامه، این متغیرها با بهره‌گیری از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، سطح‌بندی و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آنها مشخص می‌شود. درنهایت قدرت نفوذ و وابستگی هریک از متغیرها بررسی می‌شود. جامعة آماری این پژوهش را خبرگان دانشگاهی و متخصصان فعال در صنعت گردشگری شهرستان میبد تشکیل می‌دهند. نتایج: با توجه به یافته‌های پژوهش، متغیرهای «پاسخگویی، اجماع‌محوری (شکل‌گیری وفاق عمومی) و اثربخشی و کارایی» در سطح اول، متغیرهای «مشارکت، مسئولیت‌پذیری و حاکمیت قانون (قانونمندی)» در سطح دوم و متغیرهای «حقوق مساوی (عدالت) و شفافیت» در سطح سوم مدل طراحی‌شده قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد «شفافیت» و «حقوق مساوی»، مؤثرترین متغیرها هستند که باید در مرکز توجه جدی مدیران قرار گیرند. این نتایج به سیاست‌گذاران کمک می‌کند برای به‌کارگیری مفهوم حکمروایی خوب به‌منظور دستیابی به توسعة پایدار گردشگری، مسیر مناسب‌تری را برگزینند. نوآوری: نوآوری پژوهش حاضر، طراحی مدلی یکپارچه برای سطح‌بندی متغیرهای حکمروایی خوب در توسعة پایدار گردشگری و تعیین اثرپذیربودن یا اثرگذاربودن این متغیرهاست.

2. جغرافیای تاریخی منطقة ارمنیه از منظر مورخان و جغرافی‌دانان مسلمان (از قرن اول تا نهم هجری قمری)

زینب احمدوند؛ زهره قدیری

دوره 11، شماره 1 ، بهار 1400، صفحه 27-46

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123988.1524

چکیده

طرح مسئله: منطقة ارمنیه با وسعتی حدود 30 هزار کیلومترمربع در شمال غرب فلات ایران در منطقة قفقاز جنوبی میان دریای سیاه و خزر و در مرز آسیا و اروپا قرار دارد. این سرزمین امروزه حدود و قسمت‌های جغرافیایی مشخصی ... بیشتر طرح مسئله: منطقة ارمنیه با وسعتی حدود 30 هزار کیلومترمربع در شمال غرب فلات ایران در منطقة قفقاز جنوبی میان دریای سیاه و خزر و در مرز آسیا و اروپا قرار دارد. این سرزمین امروزه حدود و قسمت‌های جغرافیایی مشخصی دارد، اما در متون جغرافیایی و تاریخی متقدم به گونه‌ای متفاوت معرفی شده است. سرزمین کنونی ارمنیه (ارمنستان) شامل مناطق گرجستان در شمال، خانات ایروان در مرکز، خانات نخجوان در جنوب و خانات قره‌باغ در جنوب شرق است که در پاره‌ای از آثار مورخان و جغرافی‌دانان مسلمان از آنها یاد و در این آثار برای هر منطقه نام خاصی بیان شده است. هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی جغرافیای تاریخی منطقة ارمنیه از منظر مورخان و جغرافی‌دانان مسلمان از قرن اول تا نهم هجری قمری است؛ یعنی دورانی که در آن بیشترین کتاب‌ها و تألیفات تاریخی و جغرافیایی ضبط و نگارش شده است. روش: روش و رویکرد این پژوهش، بنیادی و ازنظر روش‌شناسی، توصیفی‌تحلیلی و برمبنای شیوة مطالعة منابع دسته اول کتابخانه‌ای است. نتایج: نتایج و یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد جغرافیای تاریخی ارمنیه، وجه تسمیه و حدود جغرافیایی این سرزمین برپایة متون تاریخی و جغرافیایی متقدم، گاه به شکلی متفاوت با وضعیت فعلی این سرزمین آورده شده است. در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار به شکلی مبسوط جغرافیای تاریخی منطقة ارمنیه به‌مثابة منطقه‌ای مهم و سوق‌الجیشی، ازلحاظ تاریخی بررسی شده است؛ منطقه‌ای که طی تاریخ چند هزارسالة خود ازلحاظ جغرافیایی و مذهبی، محل مناقشة قدرت‌ها و دولت‌های هم‌جوار خود بوده است.

3. ارزیابی پایداری زیست‌محیطی شهری، نمونة پژوهش: شهر زاهدان

حسین یغفوری؛ دیمن کاشف دوست؛ صدیقه سرگلزایی؛ سجاد قاسمی

دوره 11، شماره 1 ، بهار 1400، صفحه 47-66

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123986.1523

چکیده

ارزیابی پایداری زیست‌محیطی نشان‌دهندة مجموعه‌اقداماتی است که اطلاعات مفیدی را دربارة تأثیرات محیط‌زیست بر انسان و بالعکس فراهم می‌آورد. ارزیابی پایداری زیست‌محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه‌ریزی ... بیشتر ارزیابی پایداری زیست‌محیطی نشان‌دهندة مجموعه‌اقداماتی است که اطلاعات مفیدی را دربارة تأثیرات محیط‌زیست بر انسان و بالعکس فراهم می‌آورد. ارزیابی پایداری زیست‌محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه‌ریزی شهری مناسب و در عین حال همگام با متغیرهای محیط طبیعی ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به نقش و اهمیت محیط‌زیست در زندگی شهروندان و وجود مشکلات زیست‌محیطی در شهر زاهدان، پژوهش حاضر برای ارزیابی پایداری زیست‌محیطی این شهر در مقایسه با دیگر شهرهای استان انجام شده است. این پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی‌تحلیلی است. جامعة آماری پژوهش، مسئولان، خبرگان و کارشناسان مرتبط با موضوع در شهرهای برگزیدة استان است. به این منظور شهرهای با بیش از 50 هزار نفر جمعیت (زابل، سراوان، ایرانشهر، چابهار و زاهدان) انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل متاسوات استفاده شد. استفاده از مدل سوات نشان می‌دهد این مدل علاوه بر مبتنی‌بودن بر الهامات ذهنی، به دلیل اجتناب از کمی‌سازی، قدرت پیش‌بینی ندارد؛ بنابراین در این پژوهش از متاسوات به دلیل رفع معایب مدل سوات استفاده شد. بر این اساس منابع و توانایی‌ها و عوامل کلان محیطی شهر زاهدان برای تدوین راهبرد توسعه با مدل و نرم‌افزار Meta-SWOT نسبت به شهرهای قابل مقایسه سنجیده شد. نتایج به‌دست‌آمده از پایداری زیست‌محیطی نشان می‌دهد شهر زاهدان در تولید مواد زائد رتبة نخست را به خود اختصاص داده است؛ همچنین به‌لحاظ عوامل کلان محیطی که می‌باید توجه خاصی به آنها شود، توسعة بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش و به حداقل رساندن مصرف انرژی‌های فسیلی در اولویت است. ازجمله عواملی که در رتبه‌های بعدی قرار دارند، بهبود قوانین بالادستی برای پایداری زیست‌محیطی، افزایش اعتبارات برای پاک‌سازی محیط و بهینه‌سازی مدیریت پسماند و بازیافت زباله است.

4. نقش مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای نواحی روستایی نمونة پژوهش: دهستان مزرعة شمالی و جنوبی شهرستان آق‌قلا

عبدالقیوم منتظری؛ بهمن صحنه؛ عبدالعظیم قانقرمه

دوره 11، شماره 1 ، بهار 1400، صفحه 67-86

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.122008.1478

چکیده

طرح مسئله: کمبود آب، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر است و با توجه به رشد روزافزون جمعیت، مصرف و تقاضای آب به‌ویژه برای روستاییان که بیشتر در بخش کشاورزی فعالیت دارند، همواره رو به افزایش است. چنین ... بیشتر طرح مسئله: کمبود آب، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر است و با توجه به رشد روزافزون جمعیت، مصرف و تقاضای آب به‌ویژه برای روستاییان که بیشتر در بخش کشاورزی فعالیت دارند، همواره رو به افزایش است. چنین وضعیتی موجب نگرانی روستاییان و مسئولان شده است؛ بنابراین در همین زمینه، سیاست‌ها و طرح‌هایی برای مدیریت عرضه و تقاضای آب مطرح شده که به «مدیریت یکپارچة منابع آب» معروف است. هدف: با توجه به خشکسالی‌های اخیر و نقشی که منابع آب در تأمین نیاز نواحی روستایی برای فعالیت‌های کشاورزی دارند، هدف پژوهش حاضر، بررسی مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان آق‌قلاست. روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی‌تحلیلی و پیمایشی است. بر این اساس پرسش‌های متعددی در مقیاس‌های مختلف اندازه‌گیری در قالب پرسش‌نامه تهیه و تنظیم شد. از تعداد ۲۶ سکونتگاه روستایی، ۸ روستای پرجمعیت (۵ روستای ترکمن‌نشین و ۳ روستای سیستانی‌نشین) در حاشیة رود گرگان با تعداد 3913 خانوار و براساس فرمول کوکران، 363 سرپرست خانوار به‌مثابة حجم نمونه انتخاب شدند و با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تحلیل و سنجش داده‌ها از آزمون‌های مک‌نمار، فریدمن، t مستقل و کای اسکوئر استفاده شد. نتایج: نتایج نشان می‌دهد بین مدیریت منابع آب و ارتقای شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی با استفاده از آزمون مک‌نمار و همچنین افزایش بهره‌وری در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با استفاده از آزمون فریدمن و کای اسکوئر رابطة معنادار در سطح 95 درصد وجود داردو این رابطه باعث ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی شده است؛ بر این اساس حمایت دولت از کشت‌های با نیاز آبی کم، ترویج و گسترش کشت هیدروپونیک و کشت گلخانه‌ای، آموزش کشاورزان با روش‌های کاهش مصرف آب و نیز آموزش روش‌های نوین آبیاری و اختصاص اعتبارات بلندمدت، راهکارهای مناسبی برای افزایش بهره‌وری در مسیر مدیریت منابع گرانبهای آب است. نوآوری: این پژوهش برای نخستین‌بار در نواحی سیل‌زدة روستایی شهرستان آق‌قلا به‌منظور سازگاری کشاورزان با طرح‌های نوین کشت در راستای بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی انجام می‌شود.

5. ببررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار نمونة موردی: مسکن مهر شهرک بهاران

پروین احمدی؛ فرزین چاره جو

دوره 11، شماره 1 ، بهار 1400، صفحه 151-178

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.116756.1378

چکیده

طرح مسئله: طی یک دهة گذشته طرح مسکن مهر در شهرهای مختلف ایران با هدف فراهم‌کردن سرپناه برای قشر ضعیف جامعه به اجرا درآمده است؛ اما بی‌اعتنایی به کیفیت‌های اجتماعی‌فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست‌محیطی ... بیشتر طرح مسئله: طی یک دهة گذشته طرح مسکن مهر در شهرهای مختلف ایران با هدف فراهم‌کردن سرپناه برای قشر ضعیف جامعه به اجرا درآمده است؛ اما بی‌اعتنایی به کیفیت‌های اجتماعی‌فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست‌محیطی (ابعاد چهارگانة مسکن پایدار) در این مسکن‌ها و نادیده‌انگاشتن نیازهای سکونتی ساکنان، سیاست و ماهیت این طرح را با معضلات زیادی همراه کرده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر شهرک بهاران واقع در شهر سنندج از کیفیت سکونتی انجام شده است. روش: به‌منظور دستیابی به اهداف و پاسخ پرسش‌های پژوهش، تحلیل‌های آماری گوناگونی به کار رفته است؛ به‌طوری که برای آزمودن نرمال‌بودن متغیرهای پژوهش از آزمون کولموگروف اسمیرنوف[1]، برای بررسی سطح کلی رضایت ساکنان مسکن مهر از وضعیت سکونتی خود از آزمون واریانس، برای بررسی تأثیر شاخص‌های اجتماعی‌فرهنگی و اقتصادی ساکنان بر انتخاب مسکن مهر به‌مثابة محل سکونت از آزمون رگرسیون، برای سنجش میزان همبستگی بین شاخص‌های مسکن مهر با مسکن پایدار از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی وضعیت مساعدبودن یا نبودن محدودة پژوهش به‌لحاظ شاخص‌های مسکن پایدار از آزمون تی تک‌نمونه‌ای و معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج: نتایج حاصل از تحلیل‌های آماری ابعاد اجتماعی‌فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیست‌محیطی، میزان کم رضایتمندی ساکنان را از این مجتمع‌ها نشان می‌دهد؛ بنابراین در صورتی که اقدامات لازم برای ارتقای کیفیت این مجتمع‌ها و پیرو آن بهبود کیفیت زندگی در آنها انجام نشود، شاهد کاهش حس تعلق و رضایت شهروندان خواهیم بود. [1] Kolmogorov- Smirnov test

1. کاربرد مدل SWOT- QSPM در تدوین استراتژی توسعه گردشگری شهر کاشان

اصغر ضرابی؛ محمدرضا محبوب فر

دوره 3، شماره 4 ، زمستان 1392، ، صفحه 37-58

چکیده

گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار می رود، ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر کاشان علیرغم شرایط جغرافیایی و ... بیشتر گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار می رود، ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر کاشان علیرغم شرایط جغرافیایی و تاریخی مناسب و برخورداری از معماری اصیل ایرانی، خانه های تاریخی، مساجد، بازار، تپه های باستانی، صنایع دستی، آیین ها و مراسم خاص مانند: گلابگیری و قالی شویان و بسیاری جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی دیگر، نتوانسته است هماهنگ با این قابلیت های بسیار بالا، صنعت گردشگری خود را متحول سازد. هدف این مطالعه، بررسی مزیت ها و محدودیت های توسعه کانون های گردشگری شهرکاشان و انتخاب استراتژی مناسب در جهت توسعه صنعت گردشگری منطقه است. این پژوهش که بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه‌ریزی استراتژیک QSPM است، به بررسی یافته‌های مطالعات کتابخانه‌ای و نتایج یک بررسی میدانی از طریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران و همچنین مصاحبه با کارشناسان حوزه گردشگری پرداخته است. تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که این شهر علی رغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه نمونه گردشگری در سطح ملی و بین المللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساخت های محیطی و کالبدی را به عنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. در عین حال، جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان پنج استراتژی برگزیده، استراتژی تأکید بر توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی به دلیل وجود مزیت های نسبی این نوع گردشگری در منطقه، نسبت به دیگر استراتژی ها از اولویت بالایی برخوردار است.

2. ساماندهی بافت فرسوده شهری ( نمونه موردی: شهر شیراز)

حمیدرضا وارثی؛ مسعود تقوایی؛ نعمت الله رضایی

دوره 2، شماره 2 ، پاییز 1391، ، صفحه 129-156

چکیده

گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، ... بیشتر گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت‌های قدیمی شهرها کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست داده‌اند و این بافت‌ها با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده‌اند. منطقه 8 شهرداری شیراز که به عنوان منطقه مورد مطالعه این تحقیق انتخاب شده است، از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافت‌های فرسوده کشور محسوب می‌گردد. هدف اصلی و کلی این تحقیق، شناخت ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی ساکنان بافت فرسوده(شهر شیراز) و همچنین شناخت وضعیت کالبدی بافت است. روش تحقیق در این مقاله با توجه به موضوع، اهداف و فرضیات تحقیق، به صورت کتابخانه‌ای، میدانی(مشاهده، مصاحبه و پرسش نامه) و استفاده از نرم افزارهای مختلف مانند GIS, SPSS, Auto Cad است. با توجه به تجزیه و تحلیل داده‌ها، نتایج تحقیق نشانگر آن است که کمبود امکانات، خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی سبب مهاجرت ساکنان بومی به مناطق دیگر شهر شده و باعث منفی شدن نرخ رشد جمعیت بافت، طی سال‌های اخیر شده است و از طرف دیگر به خاطر وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنان بافت، سبب شده تا روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند شود، که این عوامل سبب فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت شده است.

3. بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن

محمد رضا رضایی؛ محسن کمانداری

دوره 4، شماره 4 ، زمستان 1393، ، صفحه 179-196

چکیده

افزایش سریع شهرنشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخص های اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است. یکی از این معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرها ... بیشتر افزایش سریع شهرنشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخص های اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است. یکی از این معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرها بزرگ می باشد.این مجموعه ها به دلیل استقرار تعداد زیادی از شهروندان درون خود و به دلیل عدم برخورداری مناسب از خدمات شهری، وضعیت نامطلوب و کیفیت پایین زندگی، یکی از چالش های اساسی شهرنشینی پایدار به حساب می آیند. این مناطق شهری قابلیت بالایی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و در صورت بی توجهی می توانند هستی و حیات یک شهر را نیز تهدید کنند.هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر علل شکل گیری و گسترش محلات حاشیه نشین (شهرک سیدی و امام حسن)در شهر کرمان می باشد.روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است که داده های مورد نظر از طریق مطالعه میدانی وکتابخانه ای جمع آوری شده ،در روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده شده و حجم نمونه371نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده شیوه نمونه گیری سهمیه ای و پرسشنامه به صورت تصادفی بین ساکنین محلات سیدی و امام حسن توزیع شده است. و به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته،نتایج تحقیق حاکی از آن است مهم ترین عامل ایجاد و گسترش این محلات در شهر کرمان مهاجرت از محیط های کوچک روستایی– شهری می باشد که خود ناشی از جاذبه های اقتصادی شهر کرمان مانند( دسترسی به شغل بهتر و افزایش درآمد )و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف(درآمد کم، دسترسی به امکانات )و دافعه های اجتماعی – فرهنگی در محل سکونت قبلی(پایین بودن ارزش کار و فراهم نبودن زمینه برای پیشرفت)، بوده است. و درنهایت باعث حاکم شدن فرهنگ فقر در این محلات و به تبع آن موجب بروز انواع ناهنجاری ها ی شهری(اشتغال افراد حاشیه نشین در مشاغل کاذب، وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آلودگی محیط زیست شهری و غیره) شده است.

4. بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر توسعة سکونتگاه‌های روستایی (نمونه: روستای رادکان شهرستان چناران)

علی اکبر عنابستانی؛ حسن گیاهی؛ مهدی جوانشیری

دوره 8، شماره 2 ، تابستان 1397، ، صفحه 1-24

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2018.108017.1132

چکیده

اقامتگاه‌های بوم‌گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل‌ گرفتند و سازمان‌های متولی از آنها حمایت می‌کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت‌دوست آدمی، ... بیشتر اقامتگاه‌های بوم‌گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل‌ گرفتند و سازمان‌های متولی از آنها حمایت می‌کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت‌دوست آدمی، او را به دامان طبیعت و مناطق آرام می‌کشاند؛ بنابراین این عامل فرصت خوبی است تا اسباب توسعة روستایی با گردشگری و خدمات آن فراهم آید. این پژوهش قصد دارد آثار ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی را بر توسعة سکونتگاه‌های روستای رادکان چناران تجزیه‌ و تحلیل کند. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از نظر نحوة گردآوری اطلاعات، توصیفی - پیمایشی است. جامعة آماری پژوهش ساکنان روستای رادکان (N=3734) و حجم نمونه براساس فرمول کوکران و به ‌طور تصادفی ساده، 146 نفر از اهالی روستاست. ابزار اصلی گرد‌آوری داده‌ها و سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش‌نامه است. میزان اعتبار (روایی) شاخص‌ها را 10 نفر از داوران متخصص در حوزة مطالعات گردشگری ارزیابی و داوری کردند. در ادامه میزان پایایی پرسش‌نامه با بهره‌گیری از آزمون کرونباخ (با رقم 91/0) در سطح بالایی تأیید و داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS در قالب روش تحلیل عاملی تجزیه‌ و تحلیل شد. نتایج پژوهش از تقلیل 37 متغیر، بیان‌کنندة 8 عامل استخراج‌شده بود که 69/88 درصد از واریانس را تبیین می‌کند و نشان از رضایت‌بخش‌بودن تحلیل عاملی و متغیرهای بررسی‌شده دارد؛ بر این اساس عامل اشتغال‌زایی که 65/21 درصد اثرگذاری اقامتگاه بوم‌گردی را تبیین می‌کند، شامل متغیرهای ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، گسترش فرصت‌های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید است؛ عامل افزایش تولید و درآمد با واریانس 69/18 و عامل تقویت هویت محلی با واریانس 23/14، بیشترین درصد و عوامل کالبدی – معماری با واریانس 75/4 و اجتماعی – فرهنگی با واریانس 12/3، کمترین درصد اثرگذاری اقامتگاه‌های بوم‌گردی را بر توسعة روستای رادکان تبیین می‌کنند؛ همچنین با توجه به نتایج آزمون T تک‌نمونه‌ای، عامل چهارم (رونق‌بخش خدمات) با آمارة 11/9 و عامل اول (اشتغال‌زایی) با آمارة 62/8 بیشترین نقش را در این زمینه داشته‌اند.

5. بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دوره‌های (85-1375)

احمد تقدیسی؛ داود جمینی؛ نصرت مرادی

دوره 1، شماره 3 ، بهار 1391، ، صفحه 81-106

چکیده

اشتغال نیروی انسانی مهمترین و اساسی‌ترین هدف برنامه ریزی اقتصادی- اجتماعی هر کشوری را تشکیل می‌دهد. توسعه زمانی تحقق می‌یابد که از تمام عوامل و امکانات و منابع تولید کشور استفاده به عمل آید. بیکاری ... بیشتر اشتغال نیروی انسانی مهمترین و اساسی‌ترین هدف برنامه ریزی اقتصادی- اجتماعی هر کشوری را تشکیل می‌دهد. توسعه زمانی تحقق می‌یابد که از تمام عوامل و امکانات و منابع تولید کشور استفاده به عمل آید. بیکاری علاوه بر اتلاف منابع انسانی، مسایل و مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به همراه دارد. اتلاف منابع به ویژه بیکاری نیروی انسانی دوره گذر توسعه را به یک دوره فرسایشی بدل می‌نماید و دامنه فقر را در جامعه گسترش می‌دهد. در این پژوهش سعی شده با رویکرد توصیفی، تحلیلی و علّی و استفاده از سالنامه آماری استان کرمانشاه و مستندات مرکز آمار کشور، به بررسی، تحلیل و مقایسه روند اشتغال و بیکاری شهرستان صحنه به لحاظ شاخص‌های جمعیت 10 ساله و بیشتر (سن فعالیت اقتصادی)، جمعیت فعال و غیرفعال، شاغل و بیکار، میزان شاغلین بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی و همچنین شناسایی بخش‌های پایه و غیرپایه اقتصادی با استفاده از ضریب مکانی طی دو دوره 85-1375 پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در شهرستان صحنه در دوره 1385 نسبت به 1375، حدود 6 درصد و میزان هر یک از شاخص‌های جمعیت 10 ساله و بیشتر، جمعیت فعال، شاغلان بخش کشاورزی به ترتیب 10 درصد، 11 درصد و 10 درصد افزایش داشته است. در مجموع در دو دوره مورد بررسی، شهرستان صحنه دارای کمترین نرخ بیکاری در میان شهرستان‌های استان کرمانشاه بوده است. یافته‌ها همچنین نشان دهنده افزایش ضریب مکانی در بخش کشاورزی و کاهش آن در بخش‌های صنعت و خدمات در دو دوره مورد بررسی است؛ بنحوی که تنها بخش کشاورزی شهرستان در گروه پایه اقتصادی قرار گرفته و ضریب مکانی بیشتر از 1 را دارد و دو بخش صنعت و خدمات با ضریب مکانی کمتر از 1، در گروه غیرپایه واقع شده‌اند. استفاده از مثلث ژاکلین بوژوگارنیه و ژرژشابو برای تعیین نقش اقتصادی، کشاورزی را به عنوان عمده‌ترین فعالیت اقتصادی شهرستان صحنه تعیین نمود.

مقاله پژوهشی

1. شناسایی و اولویت بندی راهکارهای توسعه منابع انسانی صنعت گردشگری استان اصفهان

عبدالمجید محمدی نجف آبادی؛ اکبر اعتباریان خوراسگانی؛ رضا ابراهیم زاده دستجردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 فروردین 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.119893.1439

چکیده

طرح مسئله: مطابق با گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2019، ایران از نظر رقابت‌پذیری گردشگری در وضعیت مناسبی قرار ندارد. آمارهای موجود نیز رقم سالیانه قابل ملاحظه‌ای از گردشگر خارجی بازدیدکننده را نشان نمی‌دهد. ... بیشتر طرح مسئله: مطابق با گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2019، ایران از نظر رقابت‌پذیری گردشگری در وضعیت مناسبی قرار ندارد. آمارهای موجود نیز رقم سالیانه قابل ملاحظه‌ای از گردشگر خارجی بازدیدکننده را نشان نمی‌دهد. از طرفی، امروزه منابع انسانی و نحوه مدیریت و توسعه آن، یکی از عوامل کلیدی موفقیت در استفاده از گردشگری به‌عنوان عامل توسعه اقتصادی پایدار و افزایش فرصت‌های اشتغال، کسب درآمد و سود حاصل از عملیات گردشگری در هر منطقه است.هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای توسعه منابع انسانی صنعت گردشگری اصفهان است.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا از نوع پیمایشی محسوب می‌شود. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی جهت شناسایی و استخراج راهکارهای توسعه منابع انسانی صنعت گردشگری استفاده شد و سپس با توزیع پرسشنامه بین 20 نفر از خبرگان حوزه گردشگری و تجزیه و تحلیل آن با استفاده از روش تاپسیس این راهکارها اولویت‌بندی شدند.نتایج: یافته‌های پژوهش نشان از 11 راهکار در 3 بُعد راهکارهای اجرایی، آموزشی و تشویقی دارد که مطابق با نتایج روش تاپسیس، راهکارهای ارائه آموزش‌های همگانی، غنی‌سازی و هدفمندسازی دوره‌های کارآموزی، طراحی دوره-های بازآموزی و توسعه مستمر مهارت‌های حرفه‌ای، تهیه و تدوین نقشه شایستگی‌های منابع انسانی در صنعت گردشگری و توسعه و نظارت بر مراکز علمی دولتی و خصوصی صنعت گردشگری در استان مهمترین راهکارهای توسعه منابع انسانی صنعت گردشگری در استان اصفهان است.نوآوری: در این پژوهش برای نخستین بار راهکارهای توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری استان اصفهان با استفاده از تحلیل محتوای کیفی شناسایی و دسته‌بندی و با بکارگیری تکنیک تاپسیس اولویت‌بندی شدند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

2. تحلیل فضایی فقر روستایی در شهرستان کوهدشت

محمدامین خراسانی؛ مجید محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اردیبهشت 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.120996.1462

چکیده

طرح مساله: فقر در نواحی روستایی در اثر عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی و در نهایت در اثر عدم توسعه روستایی شکل گرفته است. کشور ما نیز همانند کشورهای درحال توسعه با مسئله فقر و گستردگی این ... بیشتر طرح مساله: فقر در نواحی روستایی در اثر عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی و در نهایت در اثر عدم توسعه روستایی شکل گرفته است. کشور ما نیز همانند کشورهای درحال توسعه با مسئله فقر و گستردگی این پدیده در نواحی روستایی مواجه است و از مهمترین مشکلات نواحی روستایی به شمار می رود. بررسی فقر در شهرستان کوهدشت به عنوان یکی از شهرستان های استان لرستان که دارای تعداد روستاهای فروانی است، از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت توزیع فضایی فقر در نواحی روستایی شهرستان کوهدشت در قالب پاسخ به 5 سوال طرح شده در این رابطه انجام شده است. از نوع اکتشافی و سوال محور بوده و از نظر هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی می باشد. روش: ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق مطالعات کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه، مشاهده) بوده است. جهت تعیین نمونه 26 روستا با توزیع فضایی مناسب در سطح تمامی دهستان ها انتخاب شده اند. برای انتخاب روستاها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده استفاده است، به گونه ای که روستاهای هر دهستان از لحاظ تعداد خانوار در سطح زیر 20 خانوار، 20 تا 50 خانوار و بالای 50 خانوار دسته بندی شده و از هر دسته یک روستا به صورت تصادفی انتخاب شده است و انتخاب روستاها به گونه ای بوده که دارای توزیع فضایی مناسبی در سطح دهستان باشند. نتایج: مهمترین عوامل تاثیر گذار در فقر روستایی و توزیع فضایی آن در شهرستان کوهدشت به ترتیب مربوط به شاخص های درآمد و تسهیلات، آموزش، شاخص محیطی، شاخص خدماتی-کالبدی، هزینه های خوراکی، هزینه های جانبی و اشتغال است.نوآوری: این پژوهش در زمره معدود پژوهش های انجام شده در زمینه فقر روستایی با رویکرد تحلیل فضایی در کشور است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

3. تحلیل فضایی شاخصهای شکل‌گیری روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: منطقه سیستان)

حسنعلی جهانتیغ؛ علی اکبر عنابستانی؛ محمودرضا میرلطفی؛ امیدعلی خوارزمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 آبان 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123383.1505

چکیده

طرح مسئله: وجود آشفتگی و نابسامانی در سکونتگاه‌های روستایی باعث شده تا اکثر کشورها در جستجوی شناخت یا خلق راه و روش‌های جدید برای تحقق توسعۀ روستایی باشند. در این بین، ارزیابی شاخص‌های روستای خلاق در ... بیشتر طرح مسئله: وجود آشفتگی و نابسامانی در سکونتگاه‌های روستایی باعث شده تا اکثر کشورها در جستجوی شناخت یا خلق راه و روش‌های جدید برای تحقق توسعۀ روستایی باشند. در این بین، ارزیابی شاخص‌های روستای خلاق در عرصۀ بهبود اوضاع جوامع روستایی مطرح می‌گردد و باید در برهۀ زمانی کنونی توجه ویژه‌ای به آن شود.هدف: پژوهش حاضر باهدف ارزیابی شاخص‌های روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی سیستان انجام‌شده است.روش: این پژوهش بر پایۀ روش توصیفی – پیمایشی و ازنظر هدف کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش‌های اسنادی و میدانی به کار رفت. جامعۀ نمونۀ این پژوهش علاوه بر 28 متخصص درزمینۀ روستایی و توسعۀ منطقه‌ای، ساکنان 20 روستا از توابع منطقۀ سیستان است. دراین‌بین، بر اساس فرمول کوکران، تعداد 308 نفر انتخاب شدند و با روش تصادفی از آن‌ها نظرسنجی شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از نرم‌افزارهای‌ SPSS، Dematel، ANP، MABAC و GIS استفاده شد.نتایج: بر اساس آزمون (T تک نمونه‌ای)، میانگین بدست آمده برای تمامی ابعاد بیشتر از میانگین نظری (3) می‌باشد. نتایج دیمَتِل نشان داد معیار ترویج و آموزش از بیشترین تأثیرگذاری و معیار خطرپذیری از بیشترین تأثیرپذیری در شکل‌گیری روستای خلاق برخوردار است. نتایج فرآیند تحلیل شبکه‌ای نشان داد، مؤلفۀ ترویج و آموزش با وزن‌ 342/0 مهم‌ترین عامل اثرگذار و مؤلفۀ انعطاف‌پذیری با وزن‌ 079/0 کم‌اهمیت‌ترین عامل اثرگذار بر شکل‌گیری روستای خلاق از نظر کارشناسان می‌باشد. نتایج تحلیل فضایی شدت اثر شاخص‌های روستای خلاق با استفاده از ماباک نشان داد تعداد 6 روستا دارای وضعیت مطلوب، 11 روستا دارای وضعیت متوسط و تعداد 3 روستا دارای شدت اثر کم می‌باشند.نوآوری: در پژوهش حاضر برای نخستین بار تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی آن‌هم با استفاده از مدل‌های کاربردی بررسی شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

4. تحلیل ارتباط بین پراکنش فضایی ‏معلولان با متغیرهای محیطی مطالعه موردی: کلان‌شهر اهواز

لیلا حسینی؛ علیرضا محمدی؛ حسن خاوریان نهزک؛ حجت ارژنگی مستعلی بیگلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.119149.1422

چکیده

چکیدهطرح مسئله: مسئله معلولیت در ایران و حضور معلولان در شهرها یکی از چالش‌های اصلی پیش روی مدیران و ‏برنامه‌ریزان شهری است. درک نیازها و محدودیت‌های پیش روی معلولان نیازمند انجام تحلیل‌های فضایی ... بیشتر چکیدهطرح مسئله: مسئله معلولیت در ایران و حضور معلولان در شهرها یکی از چالش‌های اصلی پیش روی مدیران و ‏برنامه‌ریزان شهری است. درک نیازها و محدودیت‌های پیش روی معلولان نیازمند انجام تحلیل‌های فضایی مناسب ‏است.‏هدف: هدف این پژوهش تحلیل وضعیت پراکنش و تراکم فضایی و همچنین شناخت الگوی توزیع فضایی پراکندگی ‏معلولان و افراد کم‌توان و ارتباط آن‌ها با سایر متغیرهای جغرافیایی و برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای معلولان است.‏روش پژوهش:‏‎ ‎برای این منظور از فنون آمار فضاییGIS‏ استفاده‌شده است. داده‌های موردنیاز این پژوهش شامل ‏اطلاعات مربوط به 16208 نفر معلول شهر اهواز است که تا سال 1396 توسط سازمان بهزیستی استان خوزستان ‏ثبت‌شده‌اند. برای انجام تحلیل‌ها از روش‌هایی‎ ‎مثل نقشه نقطه‌ای، فاصله استاندارد، موران جهانی یا خوشه‌های بالا و ‏پایین، روش لکه‌های داغ، شاخص میانگین نزدیک‌ترین همسایه، میانگین و بیضی انحراف استاندارد، مدل رگرسیون ‏وزن‌دار جغرافیایی و شاخص خودهمبستگی فضایی استفاده‌شده است.‏نتایج:‏‎ ‎یافته‌ها نشان دادند که تراکم فضایی معلولان در محله‌های شماره 27، 16و 93 بالاتر از سایر محله‌ها بود. مرکز ‏میانگین افراد معلول و ناتوان منطبق بر مرکز شهر است. پراکنش فضایی افراد ناتوان در سطح شهر اهواز توزیع ‏خوشه‌ای دارد و دارای خودهمبستگی فضایی است. همچنین بین تراکم جمعیتی و توسعه‌یافتگی محلات و حمل‌ونقل ‏عمومی با پراکنش معلولان رابطه معناداری وجود دارد. جمع‌بندی‎ ‎پژوهش‎ ‎و رجوع‎ ‎به‎ ‎آمارهای‎ ‎موجود‎ ‎در این‎ ‎زمینه‎ ‎نشان‎ ‎می‌دهد‎ ‎که‎ ‎معلولیت مورد غفلت‎ ‎قرار‌گرفته‎ ‎و دلیل‎ ‎آن‌‏‎ ‎هم‎ ‎فقدان‎ ‎یک‎ ‎رویکرد‎ ‎اجتماعی‎ ‎کل‌نگراست.‏نوآوری: در این مقاله، مسئله معلولیت با رویکرد فضایی تحلیل‌شده است. همچنین ارتباط مکانی معلولیت و متغیرهای ‏محیطی اندازه‌گیری شده است. ‏

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

5. نقش حس تعلق مکانی بر توانمندی روانی خانوارهای روستایی در مقابله با خشکسالی در بخش مرکزی شهرستان باوی

مسلم سواری؛ حسن طاهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2020.123435.1508

چکیده

Problem Statement: Farmers frequently cope with risks due to the uncertainty of climatic conditions. Population growth, changes in agricultural policies, environmental regulations and the degradation of natural resources such as soil and water also present farmers with numerous challenges. Goal: The role of spatial belonging to the psychological ability to deal ... بیشتر Problem Statement: Farmers frequently cope with risks due to the uncertainty of climatic conditions. Population growth, changes in agricultural policies, environmental regulations and the degradation of natural resources such as soil and water also present farmers with numerous challenges. Goal: The role of spatial belonging to the psychological ability to deal with drought in the central part of Bavi county.Methodology: The agricultural sector and rural livelihood have suffered droughts in recent years in Iran and have faced a major challenge to the livelihoods and sustainability of rural communities. Many rural households left rural areas because of the inability to cope and migrated to urban communities. Therefore, the factors influencing the sense of belonging in a critical situation are of great importance. In this regard, the purpose of this study the role of spatial belonging to the psychological ability to deal with drought in the central part of Bavi County. The statistical population of this study consisted of all rural householdsin Bavi County of Khuzestan province. Using Cochran formula sampling and the stratified proportional sampling method, 190 persons were selected as the study sample. The data collection tool of the study was a questionnaire whose validity was confirmed by a panel of experts, and its reliability was established by calculating Chronbach's Alpha Coefficient (α > 0.7). Data analysis was done by SPSSwin18 and Lisrel8.54 software.Results: The results of correlation analysis showed that there is a positive and significant relationship between all dimensions of the sense of spatial belonging (cognition of behavior, social bond, spatial identity and emotional attachment) of the studied families and their abilities psychological. Results of structural equation modeling showed that dimension of rural spatial belonging with the coefficient of determination 0.46 (γ= 0.68, t= 5.46) had positive and significant effect on the psychological ability of household.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

6. ژئونرون‌های‌ارتفاعی و نقش آن در ایجاد شبکه‌ثقلی آب خلیج فارس به سواحل و فلات‌داخلی ایران

محمد حسین رامشت؛ سمیه سادات شاه زیدی؛ حافظ نوری زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.125641.1543

چکیده

همه تحلیل هاd انجام شده درباره سرانه اب مصرفی نشان می دهد که از سال 1279 (قرن 20) تا امروز به طور روز افزونی سرانه اب قابل دسترسی ایرانیان روبه کاهش بوده و از 4000 متر مکعب به 1760 مترمکعب در سال رسیده است. علت این ... بیشتر همه تحلیل هاd انجام شده درباره سرانه اب مصرفی نشان می دهد که از سال 1279 (قرن 20) تا امروز به طور روز افزونی سرانه اب قابل دسترسی ایرانیان روبه کاهش بوده و از 4000 متر مکعب به 1760 مترمکعب در سال رسیده است. علت این کاهش روز افزون هرچه باشد به معنی ان خواهد بود که برای تامین اب مورد نیاز ، داشتن برنامه ای ملی ضروری است. بسیاری از محققان معتقدند بخشی از این مشکل را می توان با مدیریت منابع، مرتفع کرد ولی با این وصف در برنامه بلند مدت 50 ساله کمبود اب قابل دسترس، موضوعی نیست که بتوان بدون جایگزینی منابع جدید از ان چشم پوشی نمود . از طرفی توزیع ناهمگون منابع اب جوی در ایران ضرورت توزیعی تعادلی را منطقا پیشرو قرار می دهد، از این رو یکی از راه حل های پیشنهادی برای تامین منابع جدید ابی و توزیع همگون ان طرح شبکه سراسری اب ایران است. این ایده صرف نظر از محاسبات هزینه -فایده می تواند به عنوان طرحی چند مرحله ای مورد توجه وبررسی های اولیه قرار گیرد برخورداری از صدها کیلومتر مرز با اب های ازاد مزیت غیر قابل انکارایران برای استفاده از اب دریا به عنوان یکی از شیوه های تولید منابع ابی جدید است، به ویژه ان که کمبود اب در مناطق ساحلی وجزایر ازهم اکنون بشدت وجود دارد واگر توسعه مناطق ساحلی در اینده در دستور کار باشد این موضوع جدی تر نیز خواهد شد. این مقاله با اتکا به روش مقطع زدن ارتفاعی و تحلیل ژئونرون های توپوگرافی، سعی در انتخاب مکان هایی از ساحل جنوبی ایران را دارد که بتواند اب را به صورت ثقلی به نواحی ساحلی و بخشی از ایران مرکزی هدایت کند و مقدمات اولیه بخشی ازطرح شبکه اب ملی را از منابع ابی خلیج فارس و دریای عمان فراهم سازد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

7. ارزیابی تأثیر شاخص عینی فرم شهری بر میزان پیاده روی ساکنان محله مطالعه موردی: منطقه 14 شهر اصفهان

زهره شفیعیون؛ بهادر زمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.118645.1412

چکیده

طرح مسئلهطراحی محیط ساخته شده یکی از مؤلفه‌های مؤثر در مواجهه با چالش‌های سلامتی می‌باشد.هدفهدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر شاخص عینی فرم شهر بر پیاده روی ساکنان دو محله متفاوت به لحاظ فرم شهری می‌باشد.روشروش ... بیشتر طرح مسئلهطراحی محیط ساخته شده یکی از مؤلفه‌های مؤثر در مواجهه با چالش‌های سلامتی می‌باشد.هدفهدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر شاخص عینی فرم شهر بر پیاده روی ساکنان دو محله متفاوت به لحاظ فرم شهری می‌باشد.روشروش مورد استفاده در این پژوهش از نوع کمی مبتنی بر تکنیک‌های تحلیلی-توصیفی است. ابتدا به مبانی نظری مرتبط با محیط ساخته شده و فعالیت فیزیکی پرداخته شد. پس از آن با تبیین متغیرهای فرم شهری(تراکم مسکونی، اختلاط کاربری، اتصال خیابان‌ها) ذیل شاخص قابلیت پیاده‌روی، این متغیرها برای محلات منطقه 14 با استفاده از Arc GIS محاسبه می‌شود. با توجه به هدف پژوهش، دو محله بر اساس تفاوت در شاخص عینی قابلیت پیاده روی ضمن کنترل متغیرهای اجتماعی-اقتصادی انتخاب شدند. میزان فعالیت فیزیکی 100 نفر از ساکنان هر دو محله به وسیله پرسشنامه IPAQ از طریق مصاحبه رودررو استخراج شد.نتایج بر اساس یافته‌های پژوهش 63درصد افراد در محله با شاخص قابلیت پیاده‌روی 52/9، مقدار فعالیت فیزیکی متوسط≥30 دقیقه توصیه شده در روز را برآورده کرده اند؛ در مقایسه با 36درصد افراد در محله با شاخص قابلیت پیاده‌روی 30/5. متغیرهای فرم شهری به طور مستقیم میزان فعالیت فیزیکی و پیاده روی ساکنان را تبیین می‌کند. افراد در محله با رتبه بالاتر در متغیرهای تراکم مسکونی، اختلاط کاربری و اتصال خیابان ها تحرک بیشتر نسبت به محله با رتبه پایین‌تر در متغیرهای مذکور دارد.نوآوریاین پژوهش با رویکرد مبتنی بر سنجش کمی و تکنیکال به ارزیابی تأثیر متغیرهای عینی فرم شهری بر میزان فعالیت فیزیکی ساکنان دو محله از یکی از مناطق محروم اصفهان می پردازد. این متغیرها به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند و در قالب شاخص‌ قابلیت پیاده‌روی در محله‌ها منعکس شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

8. تببین تاب آوری اجتماعی بافت فرسوده شهری با بهره گیری از معادلات ساختاری PLS (نمونه موردی منطقه سه شهر اصفهان )

احمد خادم الحسینی؛ مهشید گرجی؛ مهری اذانی؛ حمید صابری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.126690.1554

چکیده

چکیده امروزه، آسیب پذیری شهرها و به ویژه بافت های قدیمی و فرسوده در برابر سوانح طبیعی، تبدیل به یک از دغدغه های اصلی برنامه ریزان ومدیران شهری در سال های اخیر شده است .به همین دلیل تقویت اجتماع ساکن در ... بیشتر چکیده امروزه، آسیب پذیری شهرها و به ویژه بافت های قدیمی و فرسوده در برابر سوانح طبیعی، تبدیل به یک از دغدغه های اصلی برنامه ریزان ومدیران شهری در سال های اخیر شده است .به همین دلیل تقویت اجتماع ساکن در یک محیط نقش اثر گذار در کاهش خطرات وخسارات دارد .با توجه به شرایط وموقعیتی که بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان در توسعه اقتصادی وتاریخی شهر اصفهان دارد وعدم توجه ورسیدگی مناسب ، شرایط در بعد اجتماعی تاب آوری منطقه مورد نظر در وضعیت نامناسبی است .تببین تاب آوری اجتماعی به منظور مواجه مطلوب با پیامدهای سوانح ضروری است ، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. جامعه آماری 385خانوار ساکن در محله های بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان با استفاده از فرمول کوکران برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری ، از تحلیل عاملی و روش مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی با استفاده از آزمونt تک نمونه ای با نرم افزار SmartPLS3 و SPSS استفاده شد. در نهایت نقشه های تاب آوری در محیط GIS ترسیم وتحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق با استفاده از مدل PLS در حالت نمایش آماره t باصریب بالاتر از 58/2 نشان از رابطه معنی داری در سطح اطمینان (۰٫۰۱>P)میزان اثرگذاری هر کدام از مؤلفه ها ، برتاب آوری اجتماعی می باشد. سرمایه اجتماعی ،آگاهی ودانش ، مشارکت اجتماعی ،مهارت وتوانایی وحس تعلق مکانی به ترتیب با میانگین 46/2، 39/3، 54/2، 17/3، 73/2، 4/ 2 (کمتر از میانگین ملاکی 05/۰>p و ۶۷/۳) می باشد.نتایج نشان می دهد اکه وضعیت تاب آوری اجتماعی محلات منطقه سه شهر اصفهان در شرایط نامطلوبی قرار دارد وتاب آور نمی باشد .محله های سرتاوه وسرچشمه ، با میانگین آماری57/2 و69/2 به ترتیب در شرایط نامطلوب قرار دارد

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

9. برنامه‌ریزی فضاهای شهری جهت تامین نیازهای معلولین و جانبازان (مطالعه موردی: منطقه دو شهری کرمان)

حسین غضنفرپور؛ علی اصغر عبد الهی؛ فیروزه مراد زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.123659.1512

چکیده

چکیده:یکی از مهمترین مشکلات فضاهای شهری کشور، نامناسب بودن فضاهای آنها در ارتباط با اشخاص معلول می باشد. از این‌ رو هدف این پژوهش، برنامه ریزی فضاهای شهری جهت تامین نیازهای معلولین و جانبازان در منطقه ... بیشتر چکیده:یکی از مهمترین مشکلات فضاهای شهری کشور، نامناسب بودن فضاهای آنها در ارتباط با اشخاص معلول می باشد. از این‌ رو هدف این پژوهش، برنامه ریزی فضاهای شهری جهت تامین نیازهای معلولین و جانبازان در منطقه دو شهری کرمان می‌باشد. در فضاهای شهری کرمان نیز همانند بسیاری از شهرهای کشور مشکلاتی وجود دارد که مانع از حضور و عبور معلولین این فضاها می‌شود. روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و از طریق مشاهده وضع موجود در محدوده موردمطالعه و تکمیل پرسشنامه صورت گرفته است و جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار آماری SPSS و مدل‌های SWOT و‌ AHP بهره برده شده است. از نرم افزار GIS در تهیه و تولید نقشه ها استفاده شده نتایج حاصل از مدل AHP نشان می‌دهد که معیار مدیریتی با وزن نسبی 441/0 در رتبه اول و بیشترین تاثیر را در برنامه‌ریزی و مناسب‌سازی فضاهای شهری جهت تامین نیازهای معلولین دارد و نتایج حاصل از آزمون T تک نمونه‌ای نشان می‌دهد که محور پیاده جمهوری و پارک مادر شهر کرمان وضعیتی قابل قبولی ندارند و مجتمع تجاری پزشکی شفا وضعیتی قابل قبولی در رابطه با حضور معلولین دارد و همچنین در شاخص‌های کالبدی، مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی وضعیت قابل قبولی دیده نمی‌شود و نتایج حاصل از مدل SWOT نشان می‌دهد که بادر نظر گرفتن ماتریس داخلی و خارجی جایگاه وضعیت برنامه‌ریزی در محدوده شماره IV قرار می‌گیرد. بنابراین راهبرد برنامه‌ریزی راهبرد تدافعی است و ضرورت دارد اقدام مؤثری در مناسب‌سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین صورت گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

10. توزیع فضایی لندفرم‌های ماکروکارست زاگرس ایران با تأکید بر وضعیت دما و بارش

غلام حسن جعفری؛ فروزان ناصری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 دی 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.125185.1536

چکیده

آثار و شواهد طبیعی دال بر این است که شرایط اقلیمی گذشته تغییرات شدیدی داشته است؛ بیشتر فرم سطوح ارضی با فرایندهای کنونی قابل توجیه نیست و منشأ آن‌ها به فرایندهای اقلیمی به‌غیراز اقلیم کنونی نسبت داده ... بیشتر آثار و شواهد طبیعی دال بر این است که شرایط اقلیمی گذشته تغییرات شدیدی داشته است؛ بیشتر فرم سطوح ارضی با فرایندهای کنونی قابل توجیه نیست و منشأ آن‌ها به فرایندهای اقلیمی به‌غیراز اقلیم کنونی نسبت داده می‌شود. تغییرات اقلیمی همواره با پیشروی و پس‌روی یخچال‌ها همراه بوده است. تغییرات اقلیمی و جابه‌جایی ارتفاع برف‌مرز دائمی، قطعاً تغییراتی را در سیستم‌های شکل‌زا، ازجمله سیستم کارستی-فیکاسیون به همراه داشته است. با استناد به منابع اسنادی (نقشه‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع، اطلاعات دما و بارش پایگاه داده‌های اسفزاری، تصاویر ماهواره‌ای)، هدف این مقاله بررسی تغییرات ویژگی‌های هندسی لندفرم‌های کارستی (دولین، تنگ، کانیون، دشت آهکی یا پولیه، هوم، غار و چشمه)، در ارتباط با اقلیم کواترنری (دما و بارش)، ارتفاع و گسل است. با بررسی تراکم و پراکندگی این اشکال، با توجه به عوامل اثرگذار بر کارست (اقلیم، ارتفاع و تکتونیک) می‌توان نتیجه گرفت که هرچند تغییرات لندفرم‌های کارستی، از برداری همانند ارتفاع، به‌صورت بسیار تدریجی تبعیت می‌کند؛ ولی با در نظر گرفتن تغییرات دمایی، یخبندان، ریزش‌ها و لغزش‌هایی که در مناطق مرتفع اتفاق می‌افتد، نمی‎توان تغییرات برخی از لندفرم‌های کارستی را به‌طور قطعی به شرایط مطلوب یا نامطلوب انحلال نسبت داد. در تفسیر چنین لندفرم‌هایی باید پارادایم پالمسیست (چندنگارگی) مدنظر قرار گیرد. در تحول لندفرم‌های کارستی، فرایندها غالباً به‌صورت هم‌سو عمل کرده‌اند و نمی‌توان برای تغییر مرزهای کارستی-فیکاسیون کواترنری از منطق ریاضی استفاده نمود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

11. تخصیص بهینه کاربری‌های اراضی شهرستان مبارکه با استفاده از روش MOLA

رضا پیکانپور فرد؛ علی لطفی؛ حسین مرادی؛ سعید پورمنافی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 بهمن 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.125702.1544

چکیده

طرح مسئله: آمایش سرزمین، ارزیابی سامان‌مند توان محیط‌زیست برای کاربری‌های مختلف است که هدف آن، انتخاب و اتخاذ بهترین کاربری ممکن باتوجه به شرایط اقتصادی-اجتماعی می‌باشد. رویکردها به برنامه‌ریزی ... بیشتر طرح مسئله: آمایش سرزمین، ارزیابی سامان‌مند توان محیط‌زیست برای کاربری‌های مختلف است که هدف آن، انتخاب و اتخاذ بهترین کاربری ممکن باتوجه به شرایط اقتصادی-اجتماعی می‌باشد. رویکردها به برنامه‌ریزی فضایی همگام با پیچیده‌تر شدن جوامع دگرگون می‌شوند. واقعیت این است که در ارزیابی توان کاربری‌های مختلف باتوجه به تضاد بین آن‌ها مسائل مرتبط با برنامه‌ریزی فضایی از سرشتی متفاوت برخوردار هستند.هدف: هدف از این پژوهش تخصیص کاربری‌های کشاورزی، شهری و صنعتی در شهرستان مبارکه با در نظر گرفتن تداخل حاصل از سایر کاربری‌ها برای چیدمان بهینه کاربری‌ها می‌باشد.روش: به‌منظور استانداردسازی و تعیین وزن معیارها و زیرمعیارهای اکولوژیک، فیزیکی و اقتصادی-اجتماعی مشخص شده برای هر کاربری از مدل AHP استفاده گردید و پس از ارزیابی توان منطقه برای کاربری‌های مدنظر که با استفاده از روش WLC به‌دست آمد به تلفیق تمام کاربری‌ها با استفاده از روش MOAL پرداخته شد. در آخرین مرحله بهترین مناطق برای هر کاربری با روش TOPSIS تشخیص داده شد.نتایج: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تمام مناطق پیشنهادی پس از تلفیق کاربری‌ها، شامل آن دسته از پیکسل‌هایی می‌باشند که مطلوبیت آن‌ها در نقشه‌های ترکیب خطی وزن‌دار در کاربری کشاورزی از 98/0، در کاربری صنعتی از 86/0 و در کاربری شهری از 9/0 بیشتر بوده است. همچنین با توسعه حدوداً 1 درصد هر کاربری براساس مساحت شهرستان مبارکه، هر کاربری توان لازم برای توسعه حدوداً 1100 هکتاری را در آینده دارد.نوآوری: باتوجه به سابقه پژوهش‌های مرتبط با برنامه‌ریزی کاربری اراضی در شهرستان مبارکه به نظر می‌رسد این پژوهش یکی از پژوهش‌های پیشگام در تخصیص بهینه اراضی برای از بین بردن تعارضات حاصل از کاربری‌های مختلف در شهرستان‌ مبارکه می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

12. سیاست‌گذاری عمومی و توسعه‌یِ منطقه‌ای از منظر رهیافت نهادی

بهزاد ملک پور اصل؛ مرتضی قورچی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 بهمن 1399

http://dx.doi.org/10.22108/sppl.2021.125311.1540

چکیده

پژوهشِ پیش‌رو در پیِ دست‌یابی به چگونگی اثرگذاریِ سیاست‌هایِ عمومی بر توسعه‌یِ منطقه‌ای از منظر رهیافت نهادی است. سودمند بودن سیاست عمومی برای برنامه‌ریزان، در گرو توجه به این پرسش است: چگونه سیاست‌ها ... بیشتر پژوهشِ پیش‌رو در پیِ دست‌یابی به چگونگی اثرگذاریِ سیاست‌هایِ عمومی بر توسعه‌یِ منطقه‌ای از منظر رهیافت نهادی است. سودمند بودن سیاست عمومی برای برنامه‌ریزان، در گرو توجه به این پرسش است: چگونه سیاست‌ها می‌توانند مابین تعارض‌‌هایِ برآمده از دستورکارهای مختلف مصالحه برقرار کنند و از طریق آن می‌توان به آن‌چه «منفعت عمومی» نامیده می‌شود، دست یافت. رهیافت نهادی تفکیکی که برنامه‌ریزان را در قالبی قرار می‌دهد که به عنوان اهل فن، می‌توانند به سادگی ملاحظات سیاستیِ مرتبط با منفعت همگانی را نادیده بگیرند، نمی‌پذیرد و بر ظرفیت‌های سیاست عمومی و اثرات آن بر توسعه‌ تاکید دارد. با توجه به ماهیت اکتشافی پژوهش، از روش توصیفی ـ تحلیلی برای کشف کاستی اساسی مطالعات برنامه‌ریزی منطقه‌ای در زمینه‌یِ سیاست‌گذاری عمومی استفاده خواهد شد. این مقاله با ردیابی کاستی موجود در زمینه‌یِ چگونگی برقرای ارتباط مابین توسعه‌یِ منطقه‌ای و سیاست‌گذاری عمومی در پیِ دست‌یابی به مدل کلان مسیر اثرگذاری سیاست عمومی بر فرآیند توسعه‌یِ منطقه‌ای از منظر رهیافت نهادی است. برمبنای رهیافت اختیار شده در این پژوهش(یعنی نهادگرایی)، پایداری و ثبات، توجه هم‌زمان به بُعد هنجاری و روندکاری و ملاحظات نهادیِ به‌کارگیری سیاست‌های عمومی، سه عنصر اصلی و راهنمای دست‌یابی به چگونگی اثرگذاری سیاست‌های عمومی بر برنامه‌ریزی منطقه‌ای هستند. مداخلات دولت در قالب سیاست‌های عمومی به طور عمده با محیط نهادی که شکل‌دهنده‌یِ خصوصیات ویژه‌یِ هر قلمرویی است سروکار دارد و ترتیبات نهادی که مانع یا تسهیل‌کننده‌‌یِ کارآمدی سایر عوامل تأثیرگذار بر توسعه‌یِ منطقه‌ای است، سبب حرکت از نقطه‌یِ بهینه به زیربهینه یا بالعکس می‌شود.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	11
تعداد شماره‌ها	40
تعداد مقالات	313
تعداد نویسندگان	551
تعداد مشاهده مقاله	402,342
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	237,302
نسبت مشاهده بر مقاله	1285.44
نسبت دریافت فایل بر مقاله	758.15
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,538
تعداد مقالات رد شده	1,126
درصد عدم پذیرش	73
تعداد مقالات پذیرفته شده	295
درصد پذیرش	19
زمان پذیرش (روز)	246
تعداد پایگاه های نمایه شده	8
تعداد داوران	404

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 11 (1400)

دوره 10 (1399)

دوره 9 (1398)

دوره 8 (1397)

دوره 7 (1396)

دوره 6 (1395)

دوره 5 (1394)

دوره 4 (1393)

دوره 3 (1392)

دوره 2 (1391)

دوره 1 (1390)

1. چهارچوبی برای سطح‌بندی متغیرهای حکمروایی خوب در توسعة پایدار مقصدهای گردشگری نمونة پژوهش: شهرستان میبد

چکیده

2. جغرافیای تاریخی منطقة ارمنیه از منظر مورخان و جغرافی‌دانان مسلمان (از قرن اول تا نهم هجری قمری)

چکیده

3. ارزیابی پایداری زیست‌محیطی شهری، نمونة پژوهش: شهر زاهدان

چکیده

4. نقش مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای نواحی روستایی نمونة پژوهش: دهستان مزرعة شمالی و جنوبی شهرستان آق‌قلا

چکیده

5. ببررسی میزان رضایتمندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن با رویکردی ویژه به شاخص‌های مسکن پایدار نمونة موردی: مسکن مهر شهرک بهاران

چکیده

1. کاربرد مدل SWOT- QSPM در تدوین استراتژی توسعه گردشگری شهر کاشان

چکیده

2. ساماندهی بافت فرسوده شهری ( نمونه موردی: شهر شیراز)

چکیده

3. بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن

چکیده

4. بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر توسعة سکونتگاه‌های روستایی (نمونه: روستای رادکان شهرستان چناران)

چکیده

5. بررسی و تحلیل روند اشتغال و بیکاری در شهرستان صحنه طی دوره‌های (85-1375)

چکیده

1. شناسایی و اولویت بندی راهکارهای توسعه منابع انسانی صنعت گردشگری استان اصفهان

چکیده

2. تحلیل فضایی فقر روستایی در شهرستان کوهدشت

چکیده

3. تحلیل فضایی شاخصهای شکل‌گیری روستای خلاق در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: منطقه سیستان)

چکیده

4. تحلیل ارتباط بین پراکنش فضایی ‏معلولان با متغیرهای محیطی مطالعه موردی: کلان‌شهر اهواز

چکیده

5. نقش حس تعلق مکانی بر توانمندی روانی خانوارهای روستایی در مقابله با خشکسالی در بخش مرکزی شهرستان باوی

چکیده

6. ژئونرون‌های‌ارتفاعی و نقش آن در ایجاد شبکه‌ثقلی آب خلیج فارس به سواحل و فلات‌داخلی ایران

چکیده

7. ارزیابی تأثیر شاخص عینی فرم شهری بر میزان پیاده روی ساکنان محله مطالعه موردی: منطقه 14 شهر اصفهان

چکیده

8. تببین تاب آوری اجتماعی بافت فرسوده شهری با بهره گیری از معادلات ساختاری PLS (نمونه موردی منطقه سه شهر اصفهان )

چکیده

9. برنامه‌ریزی فضاهای شهری جهت تامین نیازهای معلولین و جانبازان (مطالعه موردی: منطقه دو شهری کرمان)

چکیده

10. توزیع فضایی لندفرم‌های ماکروکارست زاگرس ایران با تأکید بر وضعیت دما و بارش

چکیده

11. تخصیص بهینه کاربری‌های اراضی شهرستان مبارکه با استفاده از روش MOLA

چکیده

12. سیاست‌گذاری عمومی و توسعه‌یِ منطقه‌ای از منظر رهیافت نهادی

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان