تبیین رابطه بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان (مطالعه موردی: محله ولیعصر شمالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مدرس دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب.

2 استادیار ، گروه علمی جغرافیا، برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان محله ولیعصر شمالی منطقه 18 شهرداری تهران می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی-تحلیلی – مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری می باشد. جامعه آماری پژوهش را شهروندان محله ولیعصر شمالی واقع در ناحیه 1 منطقه 18 شهرداری تهران تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران 390 شهروند به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شده است. جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز، از طریق مطالعات کتابخانه ای-اسنادی و میدانی (توزیع پرسشنامه) صورت گرفته و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهایSPSS20 و LISREL8.5 بهره گیری شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین عملکرد مدیریت شهری در ابعاد اجتماعی-فرهنگی، عمرانی-کالبدی و ویژگی های درون سازمانی با سرمایه اجتماعی در ابعاد آگاهی، اعتماد و مشارکت، رابطه مثبت، مستقیم و معناداری به ترتیب برابر با (91/0)، (93/0) و (95/0) وجود دارد به عبارتی هر چقدر عملکرد مدیریت شهری کارآمدتر باشد به همان میزان هم سرمایه اجتماعی شهروندان مطلوب تر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the relationship between urban management performance and social capital of citizens (Case Study: neighborhood of North ValiAsr)

نویسندگان [English]

  • Hossein komasi 1
  • Seyed Ali Hosseini 2
1 Ph.D student in geography and urban planning, Lecturer in Payame Noor University, tehran jounoob
2 Assistant Prof. Department of Geography. Payame noor university, Po Box 19395-3697 Tehran. Iran
چکیده [English]

This study aimed is explaining the relationship between urban management performance and social capital of citizens in neighborhood of North ValiAsr. This research in the terms of objective, applied and its method is analytical-descriptive (based on Structural equation modeling) Research Statistical population, is the citizens in the neighborhood of North ValiAsr. That intended 390 citizens as the sample size whit using Cochrane sampling using. Data and information which are needed are investigated with documents-a library and field studies collected then for the findings analysis used the SPSS20 software and LISREL8.5. The results indicate that the performance of urban management and social dimensions - cultural development - physical and organizational features within the dimensions of social capital, trust, partnership, relationship, a directed and meaningful respectively (91/ 0) , (93/0) and (0/95), there is a way, how efficient urban management functions as well as the social capital of citizens would be more desirable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban management
  • Social Capital
  • structural equations
  • neighborhood of North ValiAsr

 مقدمه

طرح مسئله

از دهه 1980 به بعد مفهوم سرمایه اجتماعی به طور فزاینده­ای مورد توجه دانشمندان و دست‌اندرکاران علوم مختلف قرار گرفته است، (Brunie, 2009: 251) به طوری که امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان کلید موفقیت و شکست در مدیریت منابع طبیعی، به رسمیت شناخته شده است (Lopez-Gunn, 2012: 1140). در جوامعی که میزان سرمایه اجتماعی بالاست، ساکنان آن تمایل بیشتری به زندگی سالم‌تر و شادتر دارند و در برابر تنش­های روانی مقاومت بهتری از خود نشان می­دهند (Weil & et al, 2012: 110). سرمایه اجتماعی یکی از عوامل محیطی تعیین کننده سطح سازگاری و سلامت جامعه محسوب می­شود (پارسامهر و ترکان، 1391: 70) و از راه‌های متفاوتی افراد را بهرمند می­سازد که اولین آن گسترش اطلاعات در مورد چگونگی رفتار جهت بهبود سلامتی و اتخاذ شیوه زندگی سالم در میان افراد می­باشد (Borgonovi, 2010: 1928). سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم تئوریکی، متغیرهایی مانند مشارکت در جامعه محلی، اعتماد، انسجام اجتماعی، شبکه­های اجتماعی، روابط متقابل و کانال­های اطلاعاتی را در برمی­گیرد (Kritsotakis& et al, 2011: 1654). در غیاب سرمایه اجتماعی، اثر بخشی سایر سرمایه­ها کاهش می­یابد و پیمودن راه­های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار می­شوند. در دیدگاه­های سنتی مدیریت، توسعه سرمایه­های اقتصادی، فیزیکی و نیروی انسانی مهم‌ترین نقش را ایفا می­کردند، اما در عصر حاضر برای توسعه، بیشتر از آنچه که به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم، زیرا بدون این سرمایه، استفاده از دیگر سرمایه­ها به طور بهینه انجام نخواهد شد. از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دست­یابی به توسعه محسوب شده است (نیازی و شیرازی، 1389: 130).گسترش شهرنشینی به همراه مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را، بیش از پیش لازم ساخته است (عباس ­زاده و همکاران، 1390) در این بین روش­های سنتی مدیریت شهری، دیگر جوابگوی نیازهای شهروندان در عصر جدید نیست و مدیریت شهری نیز مناسب با نیازها باید مدرن شود، چرا که نیازهای جدید شکل گرفته­اند (Gao, 2012: 174-184). مدیریت شهری در ایران با چالش‌های فراوانی روبروست که یکی از دلایل آن ضعیف بودن بعد مشارکتی مردم در زمینه مدیریت شهری می­باشد (Zamani&Arefi, 2012: 8)، لذا مدیریت شهری به عنوان مهم‌ترین نهاد اداره کننده شهر که به طور مستقیم با شهروندان در ارتباط می­باشد باید نقش خود را در بالا بردن میزان سرمایه اجتماعی شهروندان ایفا نماید، که مدیریت شهری منطقه 18 تهران هم از این قاعده مستثنی نمی­باشد. بنابراین پژوهش حاضر بر آن است که پاسخی برای این مسئله بیابد که چه رابطه­ای بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان محله ولیعصر شمالی منطقه 18 شهرداری تهران وجود دارد؟

 

سؤال‌ها و فرضیه­ها

با توجه به هدف مطرح شده، سؤال زیر در راستای انجام تحقیق مطرح می­گردد:

سؤال اصلی:

بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد؟

 

سؤالات فرعی:

آیا بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان رابطه وجود دارد؟

بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان رابطه وجود دارد؟

آیا بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان رابطه وجود دارد؟

 

 در راستای سؤالات فرعی پژوهش، فرضیه­های مطرح شده عبارتند از:

بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

 

 

 

 اهداف پژوهش

پژوهش حاضر با هدف کلی تبیین رابطه بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان محله ولیعصر شمالی منطقه 18 شهرداری تهران صورت گرفته است.

 

 سوابق پژوهش

در این قسمت به نتایج مهم­ترین تحقیقاتی اشاره می­شود که به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم با موضوع سرمایه اجتماعی و مدیریت شهری ارتباط داشته­اند.

اکبری (1385) در مقاله به عنوان «سرمایه اجتماعی و حکمرانی شهری» دیدگاه های نظری حاکم بر حکمروایی شهری را تشریح نموده و به این نتیجه دست یافته است که مبانی نظری حکمروایی شهری را باید در نزد نظریه‌پردازان علوم سیاسی جستجو کرد و سرمایه اجتماعی نیز عامل قوام و تداوم حکمروایی شده است. به عبارتی شکل گیری نظری حکمروایی شهری مبتنی بر سرمایه اجتماعی است و ائتلاف رژیم‌های سیاسی در جهت حکمروایی خوب شهری و نیل به توسعه منوط به وجود سرمایه اجتماعی است همچنین، نوابخش و فدوی (1387) در مقاله با عنوان «بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری مطالعه موردی منطقه 5 شهرداری تهران» به بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری پرداخته که در این مقاله هفت عنصر مفهومی سرمایه اجتماعی آگاهی، اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، غیر رسمی خیریه ای، مشارکت غیررسمی هم یارانه و مشارکت غیر رسمی مذهبی در رابطه با توسعه نواحی محاسبه گردیده است. نتایج تحقیق نشان دهنده رابطه مثبت سرمایه اجتماعی و توسعه نواحی منطقه 5 شهری تهران است.

 پور محمدی و همکاران (89) در مقاله ای با عنوان «حکمروایی مطلوب شهری بر بنیان سرمایه اجتماعی: آزمون نظم نهادی- فضایی ارتباطی و فاعلیت مندی غیر اقتصادی مطالعه موردی کلان شهر تبریز» در این مقاله با استدلال قیاسی و با توجه به تعدد مؤلفه های حکمروایی مطلوب شهری، شاخص‌های آن متناظر با متغیر مستقل تحقیق، یعنی سرمایه اجتماعی انتخاب شده است. جامعه آماری مورد نظر به منظور سنجش متغیر وابسته تحقیق (حکمروایی مطلوب شهری) شامل شهرداری تبریز به عنوان نهادی دولتی و رسمی، شورای شهر به عنوان فراگیرترین نهاد مدنی و شهروندان و بخش خصوصی به عنوان مؤلفه بازار می‌باشد که نتایج تحقیق همبستگی معنی داری را بین خلق و ایجاد حکمروایی مطلوب شهری از رهگذر جامعه مدنی و سرمایه اجتماعی نشان می‌دهد، کاظمیان و همکاران (1390) نیز در مقاله­ای تحت عنوان ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای ناحیه دو شهرداری منطقه 4 تهران (محله­های مجیدیه، شمس­آباد و کالاد) بیان می­دارند که ناحیه دو شهرداری منطقه چهار تهران در مرز پایداری قرار دارد و میزان این پایداری 204 می­باشد که به صورت معناداری از عدد 201 که شاخص پایداری در مطالعه ایشان بوده است بالاتر می­باشد، همچنین بر اساس یافته های آنان، مدیریت شهری با ضریب 511/0 در پایداری این ناحیه به صورت معناداری تأثیر گذار بوده است و عملکرد مدیریت شهری در بعد کالبدی با 4/34 درصد بیشترین تأثیر و در بعد اقتصادی با 3/6 درصد کمترین تأثیر را در پایداری کلی ناحیه داشته است. چراغی (1392) در پایان نامه کارشناسی ارشد تحت عنوان «نقش سرمایه اجتماعی شهروندان در حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر قروه)» به سنجش میزان سرمایه اجتماعی با شاخص‌های (اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، مشارکت غیر رسمی(مذهبی)، مشارکت غیر رسمی (هم یارانه)، آگاهی و توجه و همچنین سنجش شاخص‌های حکمروایی خوب شهری (قانونمندی، مسئولیت پذیری، شفافیت، کارائی و اثر بخشی)، و ارتباط بین سرمایه اجتماعی و حکمروایی و تأثیری که سرمایه اجتماعی بر حکمروایی دارد با استفاده از آزمون‌های spss پرداخت و به این نتیجه رسید که میانگین سرمایه اجتماعی شهروندان شهر قروه در یک طیف 5 قسمتی 2.53 است. همچنین میانگین حکمروایی خوب شهری برای شهروندان در یک طیف 5 قسمتی 2.55 است که در میان شهروندان هم سرمایه اجتماعی و حکمروایی خوب در سطح پایینی قرار دارد.

چاکارابارتی (2001) در مقاله­ای تحت عنوان «مدیریت شهری (مفاهیم، اصول، تکنیک‌ها و آموزش)» بر اساس تئوری­های مدیریت و رویکرد سیستم­ها؛ به ارائه مفهوم مدیریت یکپارچه شهری می­پردازد و استدلال می­کند که بسیاری از اصول مدیریت سنتی (مانند : اصول بهره­وری، پاسخگویی اجتماعی و انعطاف­ پذیری)، قابل انطباق با مدیریت یکپارچه شهری، جهت غلبه بر محدودیت­ها می‌باشند و همچنین به لزوم آموزش در مدیریت شهری جهت تسهیل در برنامه­ها، اصول و تکنیک­های مدیریت و حل مشکلات شهری، تأکید می­کند. ونگ و همکاران (2006) در مقاله­ای تحت عنوان استراتژی مدیریت شهری در چین مطالعه موردی مناطق توسعه یافته گوانگجو بیان داشته­اند که با وجود اینکه لزوم مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایدار شهری امری شناخته شده برای مدیران شهری و عموم مردم است، اما هنوز سردرگمی و سوء تفاهم­های زیادی درباره مدیریت شهری وجود دارد که مانع اجرای مؤثر طرح­های توسعه می­باشد. آنان نتیجه گرفتند که ارزیابی عملکرد مدیریت شهری با استفاده از معیارهای قابل اندازه­گیری، می­تواند در بهبود عملکرد مدیریت شهری بسیار مفید باشد. پلومب و زامفیر (2009)، در مقاله­ای تحت عنوان بهبود عملکرد مدیریت شهری از طریق خدمات دولت الکترونیکی: تجربه­ی رومانیایی، به تشریح نقش دولت الکترونیک در فرایند بهبود خدمات مدیریت شهری پرداخته­اند، یافته­های مطالعه آنان نشان می­دهد که خدمات دولت الکترونیکی، ابزاری کلیدی برای بهبود خدمات مدیریت شهری است و دستیابی به سطوح بالای خدمات دولت الکترونیکی به منظور تعامل بیشتر بین دولت و شهروندان، امری لازم و ضروریست و همچنین تلاش در جهت توسعه خدمات دولت الکترونیک و سرمایه­گذاری در این زمینه را توجیه نموده­اند.

 

 روش تحقیق پژوهش

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی و به طور مشخص مبتنی بر مدل معادلات ساختاری[1] است. جهت گردآوری داده­ها و اطلاعات مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای – اسنادی و میدانی بهره گیری شده است. در مدل تحلیلی تحقیق عملکرد مدیریت شهری، متغیر برونزا و آگاهی، اعتماد و مشارکت متغیرهای درون‌زا هستند. به منظور سنجش پایایی یک نمونه اولیه شامل 30 پرسشنامه پیش آزمون شد و سپس با استفاده از داده های بدست آمده از پرسشنامه، میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شده (78/0) بدست آمد. این عدد نشان دهنده این است که پرسشنامه از قابلیت اعتماد و به عبارت دیگر از پایایی لازم برخوردار است. به منظور سنجش روایی سؤالات از اعتبار عاملی استفاده شده است جدول (1).

 

جدول (1) : تحلیل عاملی اکتشافی مرتبه اول

     تحلیل عاملی اکتشافی مرتبه اول

عدد KMO و آزمون بارتلت

عملکرد مدیریت شهری

KMO=0.724 داده ها شرایط مورد نیاز برای اجرای تحلیل عاملی را دارند.

Sig=0.000

 

سرمایه اجتماعی

KMO=0.768 داده ها شرایط مورد نیاز برای اجرای تحلیل عاملی را دارند.

Sig=0.000

 

       مأخذ: محاسبات آماری نگارندگان، 1392

 

 حجم نمونه

در این پژوهش حجم نمونه جهت پاسخ­گویی به سؤالات پرسشنامه­ها با استفاده از فرمول کوکران، 390 شهروند به شرح زیر محاسبه گردیده است رابطه (1).

 

رابطه (1) : حجم نمونه (حافظ­نیا، 1389: 167).

 

14N=(t)2* p * qd21+ 1N ((t)2 * p * qd2- 1)N=(1.96)2 * .5 * .5(.05)21+134325((1.96)2* .5* .5(.05)2- 1)=384390">

در این رابطه t  سطح اطمینان مورد پذیرش در علوم انسانی می‌باشد که برابر 96/1 می‌باشد،p  نسبت موفقیت (وجود رابطه بین متغیرها) و q بیانگر عدم موفقیت (عدم رابطه بین متغیرها) است که با استفاده از روش احتیاطی بازرگان و همکاران وقتی که مقدار آن‌ها مشخص نباشد مقدار آن‌ها برابر 5/0  در نظر گرفته می‌شود (بازرگان و همکاران، 1379: 186) در نهایت 384 نفر از طریق فرمول برای حجم نمونه محاسبه شد که جهت اطمینان بیشتر 390 نفر مورد مطالعه قرار گرفته است.

 معرفی متغیرها و شاخص­ها

 مدل مفهومی پژوهش

چارچوب نظری یک الگوی مفهومی مبتنی بر روابط تئوریک میان شماری از عواملی است که در مورد مسائل مورد پژوهش با اهمیت تشخیص داده شده‌اند. این چهارچوب نظری با بررسی سوابق پژوهشی در قلمرو مسئله به گونه ای منطقی جریان پیدا می‌کند. با توجه به تعاریف ارائه شده و ذکر تحقیقات گذشته، محققین، مدل مفهومی زیر را به منظور بررسی نحوه تأثیر گذاری عملکرد مدیریت شهری بر سرمایه اجتماعی شهروندان به شرح زیر ارائه کرده‌اند شکل (1)، همان گونه که قابل مشاهده است، در این مدل، عملکرد مدیریت شهری که متشکل از سه بعد (اجتماعی- فرهنگی، فیزیکی- کالبدی و مالی- اقتصادی) می‌باشد رابطه آن با سرمایه اجتماعی که از ابعاد سه‌گانه (آگاهی، اعتماد و مشارکت) تشکیل شده است، نشان داده شده و این رابطه مورد آزمون قرار گرفته است.

 

شکل (1) : مدل مفهومی پژوهش

منبع: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1392

 

 گویه­های سنجش عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی

ابزار اصلی گرد آوری اطلاعات پرسشنامه است که بر این اساس برای متغیر های مورد بررسی به ترتیب 31 سؤال برای عملکرد مدیریت شهری (11 تا برای عملکرد عمرانی-کالبدی، 10 تا برای عملکرد اجتماعی و 10 تا برای عملکرد درون سازمانی) و 12 سؤال برای سرمایه اجتماعی که به ترتیب 4 سؤال برای اعتماد، 4 سؤال برای آگاهی و 4 سؤال برای مشارکت با طیف 5 تایی لیکرت در نظر گرفته شده است جدول (2).

 

 

 

جدول (2) : گویه­های سنجش عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی

 

بخش

گویه پرسشنامه

کد

بخش

گویه پرسشنامه

کد

عمرانی-کالبدی (Physical-Construction(

مدیریت زباله­ها و پسماندهای جامد شهری

SC1

اجتماعی-فرهنگی (Cultural-Socio(

تأمین ایمنی شهروندان

CP1

نظافت روزانه خیابان­ها و پیاده­روها

SC2

رسیدگی به چهره ظاهری شهر

CP2

رسیدگی به کانال­ها، جوی­ها و کنترل رواناب

SC3

 احداث مراکز ورزشی و تفریحی

CP3

توسعه و نگهداری فضای سبز

SC4

احداث مراکز گذران اوقات فراغت

CP4

کنترل و بهبود وضعیت حمل و نقل شهری

SC5

رفع سد معابر و اشغال پیاده روها

CP5

ساماندهی آلاینده هوا، صوتی و محیطی

SC6

ساماندهی کیوسک­های مطبوعات و دکه­ها

CP6

وضعیت آسفالت سطح خیابان­ها و کوچه­ها

SC7

حضور فعال فرهنگی در مراسم و اعیاد

CP7

زیرسازی و جدول گزاری کنار خیابان­ها

SC8

جدیت مسئولین در رسیدگی به مشکلات

CP8

روشنایی خیابان­ها و پارک­ها در هنگام شب

SC9

مشارکت دادن شهروندان در تصمیم­گیری­ها

CP9

بازسازی بناهای فرسوده

SC10

ارتباط مستمر مسئولین با شهروندان

CP10

جلوگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز

SC11

 

 

 

 

ویژگی درون سازمانی

(Features-Organiza)

ارائه خدمات در زمان وعده داده شده

OF1

ویژگی درون سازمانی

(Features-Organiza)

دانش کافی در مورد پست سازمانی

OF6

صداقت در حل مشکلات شهروندان

OF2

مهارت و تجربه کافی در زمینه پست سازمانی

OF7

اعلام دقیق زمان انجام خدمت

OF3

راحتی و آرامش در هنگام ارتباط با کارکنان

OF8

پاسخگو بودن به تقاضاهای شهروندان

OF4

عمل به تعهدات از جانب کارکنان

OF9

ایجاد حس اعتماد و اطمینان در شهروندان

 

OF5

رسیدگی به شکایات شهروندان

OF10

 

 

 

 

 

 

آگاهی

)Knowledge

میزان آگاهی از عملکرد مدیریت شهری

K1

اعتماد

(Trust(

در مدیریت شهر پارتی بازی حرف اول را می‌زند

1T

اطلاع از طرح جامع، تفصیلی و ...

K2

قانون در مورد همه یکسان اجرا می­شود

2T

اطلاع از مزایده­ها

K3

تا چه اندازه اعتماد دارید که کار شما به سرانجام می‌رسد

3T

شفافیت در زمینه طرح­ها و برنامه­ها

K4

میزان اعتماد درون سازمانی مدیریت شهری

4T

 

 

 

مشارکت

(Partnership)

 

آیا تمایل دارید در مورد طرح­ها و برنامه­های عمرانی شهر از شما نظرخواهی شود

P1

مشارکت

(Partnership)

 

تمایل به همکاری با سازمان­های غیر دولتی (NGO)

P3

آیا تمایل به شرکت در جلسات پرسش و پاسخ با مسئولین مدیریت شهری دارید

P2

میزان علاقمندی شما به شرکت در انتخابات شورای شهر

P4

                 

 

 

 

 

 

 

 محدوده و قلمرو پژوهش

منطقه 18 در منتهی‌الیه جنوب غربی شهر تهران قرار گرفته و از شمال به 45 متری زرند و بزرگراه فتح (منطقه 9)، از جنوب به بزرگراه آیت­اله سعیدی (منطقه 19) و بزرگراه آزادگان (شهر چهاردانگه) از شرق به بزرگراه آیت­اله سعیدی (منطقه 17) و از غرب به بزرگراه آزادگان محدود می­گردد (شکل 2). مساحت منطقه بر اساس طرح مصوب راهبردی- ساختاری (جامع) شهر تهران 3809 هکتار که 5/8 درصد از کل مساحت شهر تهران می­باشد، قسمتی از شهرک ولیعصر (شامل ولیعصر شمالی و ولیعصر جنوبی) می­باشد که طبق سرشماری سال 1390 در حدود 34325 نفر جمعیت دارد که از این حیث پرجمعیت‌ترین محله منطقه 18 می‌باشد (مجری طرح و معاونت طرح و برنامه ریزی منطقه، 1391: 25).

 

 

 

 

 

شکل (2) : موقعیت جغرافیایی محله ولیعصر شمالی در ناحیه، منطقه، شهر، استان و ایران

 

 

 

 

    

                      تهیه و ترسیم: نگارندگان، 1392

مفاهیم، دیدگاه­ها و مبانی نظری

 مدیریت شهری

مدیریت از لحاظ تئوری، فرآیند طراحی و نگهداری محیطی تلقی شده که در آن افراد در قالب گروه­هایی با هم کار می­کنند، تا به صورت کارآمد به اهداف تعیین شده دست یابند و عموماً این دانش حول پنج کارکرد برنامه­ریزی، سامان­دهی، نیروی انسانی، هدایت و کنترل سازمان می­یابد. مدیریت فرایند به‌کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه­ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می­گیرد (رضوانی، 1387: 211). مدیریت عبارت است از: تنظیم و هماهنگ کردن وظایف مختلف برای رسیدن به هدف و منظور معین (صیدایی، 1387: 111). در نگاه دیگر مدیریت شهری تلاش برای هماهنگ کردن و یکپارچه کردن اقدامات دولتی و خصوصی برای چیره شدن بر مسائلی که ساکنان شهرها با آن مواجه هستند (van Dijk, 2006:53-56) می­باشد. بر پایه نگاه سازمانی به مدیریت شهری آن را سازمانی پنداشته­اند که در رأس آن عنصری برای برنامه­ریزی آینده و اداره امور کنونی قرار می­گیرد که آن را مدیریت شهری می­نامند. مدیریت شهری یک سازمان گسترده متشکل از عناصر و اجزای رسمی مؤثر و ذی­ربط به شمار می­رود که در ابعاد مختلف اجتماعی- اقتصادی و کالبدی حیات شهری با هدف اداره، کنترل و هدایت توسعه همه جانبه و پایداری شهری عمل می­کند (یحیی­پورو هاشمی، 1390: 8).

 

 دیدگاه مدیریت مداری شهری

در سطح جهان، ایدئولوژی­های متفاوت با دیدگاه­های گوناگون، از مدیریت محلی به طور عام و مدیریت شهری به طور خاص حمایت می­کنند. محافظه­کاران، حکومت محلی را به عنوان بخشی از سازه ­واره (ارگانیسم دولتی) تلقی می­کنند که موجب تشویق حس تعلق محلی و در نهایت تحکیم قدرت دولت است. از دیدگاه مدنی نیز مدیریت محلی، پل ارتباطی بین جامعه مدنی و حکومت مرکزی است. از این دیدگاه در یک جامعه شهروند مدار، مدیریت شهری منتخب (مرکب از شورای شهر و سازمان شهرداری) یکی از مهم‌ترین نهادهای میانجی بین فرد و دولت است (پاپلی یزدی و سناجردی، 1382: 324). در سال 1969، اصطلاح ((مدیریت مداری)) به وسیله ری پال با نگرش تازه­ای وارد مباحث علمی دنیا شد و مکتب جدیدی در مطالعات شهری به وجود آمد. در این مکتب، مدیران نظام شهری به طور مستقل، یا با تسلط، در تخصیص منابع کمیاب و توزیع امکانات شهری نقش عمده­ای بر عهده دارند. طبق این نظریه، در تبیین توزیع نابرابر فرصت­های زندگی - که کالاهای مصرفی، بخشی از آن را تشکیل می­دهد- لازم است بر علل خودمختاری در تصمیم‌گیری‌ها نسبت به کنترل منابع و امکانات قابل دسترس شهری تأکید شود. شاید تنها از این طریق ما به شناخت علل برخوردها و ستیزه­جویی­های شهری میان مردم در گذشته و حال توفیق یابیم. در نظریه مدیریت مداری شهری برای مثال در کیفیت دستیابی به مسکن شهری، عملکردهای زمین­خواران، بساز و بفروش ها، کارشناسان دولتی، دلال‌ها، برنامه­ریزان شهری و معماران تحلیل می­شود زیرا در این مکتب، این عده واسطه میان دولت­ها و بخش خصوصی هستند و بدین ترتیب مفهوم ((ایدئولوژی مدیریت)) در تحلیل مسائل جغرافیای شهری اهمیت خاصی می­یابد؛ زیرا محدودیت­های اکولوژیک، سیاسی و اقتصادی از سیاست مدیران شهری منشأ می­گیرد و عمق می­یابد (شکوئی، 1387: 437).

 

 عناصر مدیریت شهری و نقش آن‌ها

به طور کلی مدیریت شهری از چهار عنصر اصلی تشکیل یافته است، در شکل (3)، این چهار عنصر به تفکیک نقش قابل مشاهده می­باشد:

 

 

 

شکل (3) : نقش عناصر مدیریت شهری (مأخذ: صرافی، 1387: 130)


 

 

 مفهوم سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی به طور کلی اشاره به ویژگی­های سازمان اجتماعی مانند شبکه­ها، هنجارها و اعتماد دارد که هماهنگی و همکاری را برای سود متقابل تسهیل کرده و افزایش منافع حاصل از سرمایه­گذاری در منابع فیزیکی و انسانی را به دنبال دارد (Stern and Adams, 2010: 1391). پس در تعریف، سرمایه اجتماعی به عنوان منبعی جهت" کنش جمعی" تلقی می­گردد و این منبع علاوه بر آگاهی و توجه یا دانش نسبت به امور عمومی اجتماعی یا سیاسی است؛ یعنی آگاهی که موجب علاقه‌مندی و دل نگرانی است، شامل هنجارهای اعتماد (اعتماد عمومی یا تعمیم یافته و اعتماد نهادی- مدنی)، هنجارها و یا رفتارهای معامله متقابل که در درون شبکه های اجتماعی عمل می‌کنند و عناصر ساختاری شبکه ها و مشارکت‌های رسمی و غیررسمی می‌باشد. نتایج سرمایه اجتماعی در داخل شبکه شامل مجموعه ای از کنش‌های جمعی در اشکال و اندازه های مختلف است. در کار پاتنام[2]، کلمن[3] و بوردیو[4] به خاطر بررسی انواع مختلف" واحد تحلیل" و" هدف" در اینجا تمایز کنش جمعی در مقیاس‌ها و شکل‌های مورد نظر آن‌ها بوده است و در عمل تعریف هر سه آن‌ها از این مفهوم یکسان می‌باشد. در نهایت اینکه، مفهوم سرمایه اجتماعی در سال‌های اخیر در حوزه­های گوناگون علوم اجتماعی، اقتصاد و اخیراً در علوم سیاسی مطرح شده است (زارع، 1390: 44).

 

 نظریه­های سرمایه اجتماعی

 پی یر بوردیو

بوردیو همانند یک جامعه شناس اروپایی در تحلیل خود از سرمایه اجتماعی به تقابل طبقه اجتماعی با اشکال دیگر نابرابری­ها تأکید دارد و به همین دلیل تلاش کرده تا نظریه­ی مردم شناسی فرهنگی از باز تولید اجتماعی را ارائه کند. بوردیو سرمایه اجتماعی را سرمایه­ای از روابط اجتماعی می­داند که در صورت لزوم حمایت­های مفید را تأمین می­کند. سرمایه­ای منبعث از افتخار و احترام، سرمایه اجتماعی برآورد مجموع منابع به طور واقعی یا فرضی است (علی محمدی؛1385: 46). برای فهم تفکر بوردیو درباره­ی سرمایه اجتماعی، لازم است به خاطر داشته باشیم که توجه اصلی او بر فهم سلسله مراتب اجتماعی است که او هم از جهات مختلف تحت تأثیر جامعه شناسی مارکسیستی است. همانند نظریه اقتصادی مارکس، بوردیو هم معتقد است که سرمایه اقتصادی ریشه تمام انواع سرمایه­هاست، به همین دلیل هم علاقه‌مند بود تا راه­هایی را که سرمایه اجتماعی می­تواند با ترکیب سایر سرمایه­ها، نابرابری را باز تولید کند بررسی شود. در واقع بوردیو یک جامعه شناس علاقه­مند به مسئله­ی دوام طبقه اجتماعی و دیگر انواع تعدی در مسئله بی عدالتی بود (فیلد؛1385: 21).

 

 

 

 فرانسیس فوکویاما

فوکویاما سرمایه اجتماعی را شکل و نمونه ملموسی از یک هنجار غیر رسمی می­داند که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند نفر می­شود. او برای وارد شدن به سرمایه اجتماعی از مفهوم شعاع اعتماد بهره می‌برد و معتقد است که همه گروه­هایی که مظهر سرمایه اجتماعی هستند دارای نوعی شعاع اعتمادند و به دیگر معنا حلقه­ای از کسان در هر گروه موجود است که هنجار همکاری در میان آن‌ها عمل می­کند گستره­ی این سلسله­ها می­تواند از دوستان و جرگه­ها تا سازمان­های غیر دولتی و گروه­های مذهبی را در بر بگیرد. برای مثال در کشورهای امریکای لاتین، سرمایه اجتماعی عمدتاً در مدار خانواده و حلقه نسبتاً تنگی از دوستان جمع می­شود. برای مردم مشکل است به کسانی اعتماد کنند که بیرون از این حلقه­های تنگ جای دارند. غریبه­ها یا غیر خودی­ها در مقوله­ای سوای خویشان جای می­گیرند. اتفاقاتی از این نوع از نظر فرهنگی موجب تقویت انگیزه فساد می­شود، در جوامعی از این قبیل، آن که تبدیل به مقامی دولتی شده خود را محق می‌داند به نیابت خانواده مرتکب دزدی از اموال دولت شود (خنده­رو، 1387: 50).

 

 ابعادمهمسرمایهاجتماعی (آگاهی - اعتمادمشارکت)

 آگاهی

پیش شرط اولیه برای مشارکت اجتماعی " آگاهی " است. آگاهی یک متغیر معرفتی متعلق به افراد است. جایی که افراد از ماهیت مسائل اجتماعی آگاه نمی‌شوند یا ابزارهای موجود که از جوابگویی به این مشکلات بی خبرند، فرصت‌های مشارکت اجتماعی و حس قوی یا ذخیره اجتماعی هم پایین‌تر خواهد بود. در واقع سرمایه اجتماعی از طریق کنش مبتنی بر آگاهی و شناخت متقابل حاصل می‌شود و محصول تلاش پایان ناپذیری است که برای نهادینه کردن ارزش‌هایی که در تولید و باز تولید روابط پایدار و سودمندی که منافع مادی یا معنوی گروه را تأمین می‌کند صورت می‌گیرد (تاجبخش، 1383: 50).

 

 اعتماد

اعتماد همکاری میان افراد را تسهیل می­کند و خود همکاری نیز اعتماد ایجاد می­کند. اعتماد مستلزم پیش­بینی رفتار یک بازیگر مستقل است. در جوامع کوچک و به هم پیوسته این پیش­بینی بر اساس اعتماد صمیمانه صورت می­گیرد؛ یعنی اعتماد به آشنایی­های نزدیک افراد بستگی دارد اما در جوامع بزرگ‌تر یک اعتماد غیر شخصی‌تر ضرورت دارد (شادی­طلب و حجتی­کرمانی، 1387: 37). بررسی ادبیات موجود بر فقدان تعریفی دقیق از معنای واژه اعتماد حکایت دارد. تعریف اعتماد در فرهنگ انگلیسی آکسفورد به شرح زیر است:

  • اطمینان یا اتکا به برخی از ویژگی‌ها یا خصایص یک شخص یا سازمان.
  • پذیرفتن یا اعتبار دادن به شخص یا سازمان بدون بررسی و دریافت شواهد و قرائن.
  • باور یا اعتقاد یا اتکا به صداقت یک فرد یا سازمان.
  • داشتن انتظارات مطمئن نسبت به فرد یا سازمان.
  • صداقت، درستی و وفاداری (الوانی و دانایی­فرد، 1380: 7).

 

 مشارکت

واژ­ه­ی مشارکت از حیث لغوی به معنای درگیری و تجمع برای منظوری خاص می‌باشد. در مورد معنای لغوی آن بحث‌های فراوانی شده است ولی در مجموع می‌توان جوهره اصلی آن را درگیری، فعالیت و تأثیرپذیری دانست (علوی­تبار، 1379: 15). مشارکت اجتماعی را می­توان فرآیند سازمان­یافته­ای دانست که از سوی افراد جامعه به صورت آگاهانه، داوطلبانه و جمعی با در نظر داشتن هدف­های معین و مشخص به منظور سهیم شدن در منابع قدرت انجام می­گیرد. شهود چنین مشارکتی، وجود نهادهای مشارکتی چون انجمن­ها، گروه­ها، سازمان­های محلی و غیردولتی است (توکلی و همکاران، 1390: 45). مشارکت کردن به معنی سهم در چیزی یافتن و از آن سود بردن و یا در گروهی شرکت جستن و با آن همکاری داشتن است. به همین جهت از دیدگاه جامعه شناختی باید بین مشارکت به معنی حالت یا وضع و مشارکت به عنوان عمل و تعهد (عمل مشارکت) تفاوت قائل شد. مشارکت در معنای دوم از تعلق به گروه خاصی داشتن و سهم داشتن در هستی آن خبر می‌دهد و معنای شرکت فعالانه در گروه را می‌رساند و به فعالیت اجتماعی انجام شده نظر دارد مشارکت در عرصه مدیریت شهری به هر دو معنی به کار می­رود؛ معنای اول مفهوم مشارکت کردن را می­توان مختص به همکاری بخش خصوصی با شهرداری دانست و مفهوم دوم مشارکت یعنی مشارکت فعال در همکاری بخش مردمی با شهرداری تجلی پیدا می­کند (سعیدی رضوانی و کاظمیان، 1380: 33).

 

یافته­ها

 یافته­های توصیفی

یافته های حاصل از بررسی توزیع جنسی پاسخگویان بیانگر آن است که بیشترین پاسخگویان را مردان با 61 درصد تشکیل داده‌اند نمودار (1) و جدول (3)، همچنین از لحاظ توزیع سنی بیشتر پاسخگویان را گروه سنی 30-21 با 3/40 درصد و کمترین آن را گروه سنی 50 ساله و بیشتر با 9/7 درصد تشکیل داده‌اند نمودار (2) و جدول (4)، از لحاظ تحصیلات نیز بیشتر پاسخگویان را با تحصیلات کارشناسی و کمترین آن را تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری تشکیل داده­اند نمودار (3) و جدول (5).

نمودار (1) و جدول (3) : جنسیت پاسخگویان


 

 

 

 

                           مأخذ: مطالعات میدانی نگارندگان، 1392

 

 

 

نمودار (2) و جدول (4) : وضعیت سنی پاسخگویان


 

 

 

مأخذ: مطالعات میدانی نگارندگان، 1392

 

نمودار (3) و جدول (5) : وضعیت تحصیلات پاسخگویان


 


مأخذ: مطالعات میدانی نگارندگان، 1392

 

 

 

 یافته­های استنباطی

بررسی مدل‌های اندازه گیری متغیرهای تحقیق

 مدل اندازه‌گیری متغیر برونزا مدل

نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم عملکرد مدیریت شهری نشان داد که مدل اندازه گیری عملکرد مدیریت شهری مناسب و کلیه اعداد و پارامترهای مدل معنادار است. شاخص‌های تناسب مدل اندازه گیری به شرح زیر است که نشانگر مناسب بودن مدل اندازه گیری عملکرد مدیریت شهری است شکل (4) شرط معناداری گویه های این مدل اعداد بالاتر از 7/0 می‌باشد که گویه های کمتر از 7/0 از مدل حذف گردیده‌اند، همان‌گونه که قابل مشاهده است اعداد معناداری تمامی گویه های مربوط به عملکرد اجتماعی- فرهنگی (رجوع به جدول 2) به جزء گویه ارتباط مستمر مسئولین با شهروندان، بالاتر از 7/0 می­باشد و در گویه های مربوط به عملکرد عمرانی- کالبدی نیز 4 گویه (مدیریت زباله­ها و پسماندهای جامد شهری، نظافت روزانه خیابان­ها و پیاده­روها، رسیدگی به کانال­ها، جوی­ها و کنترل رواناب و توسعه و نگهداری فضای سبز) عددی کمتر از 7/0 کسب کرده‌اند و همچنین در گویه های عملکرد سازمانی نیز تنها گویه ارائه خدمات در زمان وعده داده شده کمتر از عدد معناداری می­باشد که این گویه ها از مدل حذف گردیده است.

 

شکل (4) :مدل در حالت تخمین استاندارد

 

 

 

 مدل اندازه گیری متغیرهای درون زا

نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول متغیرهای درون زا نیز نشان داد که مدل اندازه گیری متغیرهای درون زا مناسب و کلیه اعداد و پارامترهای مدل معنادار است. شاخص‌های تناسب مدل اندازه گیری به شرح زیر است که نشانگر مناسب بودن مدل اندازه گیری متغیرهای درون زا می‌باشد. نتایج مدل اندازه گیری حاکی از وجود روابط همبستگی مثبت و معناداری بین متغیرهای درون زای مدل است شکل (5 و 6 و 7). همان‌گونه که قابل مشاهده است کلیه گویه های سرمایه اجتماعی در سه شاخص (آگاهی، اعتماد و مشارکت) عددی بالاتر از 7/0 را کسب نموده‌اند که این ادعا را تأیید می‌کنند.

 

شکل (5): مدل در حالت تخمین استاندارد


 

 

بررسی مدل ساختاری (تحلیل مسیر) تحقیق


 


شکل (6) : مدل بررسی معناداری رابطه متغیرها

 

 

شکل (7) : مدل بررسی معناداری رابطه متغیرها

 

 

 بررسی فرضیات مدل

فرضیه اول:

بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

صورت‌بندی این فرضیه جهت آزمون چنین است:

فرض صفر (H0): بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود ندارد.

فرض مخالف (H1): بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

همان‌طوری که از شکل (6) قابل مشاهده است، رابطه مثبت، مستقیم و معناداری برابر با (91/0) بین عملکرد مدیریت شهری و آگاهی شهروندان وجود دارد لذا فرضیه اول تأیید می­گردد و می­توان چنین استنباط نمود که عملکرد مدیریت شهری در سه بخش عمرانی کالبدی، اجتماعی- فرهنگی و ویژگی­های درون سازمانی، بر آگاهی شهروندان تأثیر داشته است.

 

فرضیه دوم:

بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

صورت‌بندی این فرضیه جهت آزمون چنین است:

فرض صفر (H0): بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود ندارد.

فرض مخالف (H1): بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

همان‌طوری که از شکل (6) قابل مشاهده است، رابطه مثبت، مستقیم و معناداری برابر با (93/0) بین عملکرد مدیریت شهری و اعتماد شهروندان وجود دارد لذا فرضیه دوم نیز تأیید می­گردد و می‌توان در مورد این فرضیه هم چنین استنباط نمود که هر چقدر مدیران شهری در بخش‌های عمرانی-کالبدی، اجتماعی- فرهنگی و ویژگی­های درون سازمانی بتوانند رضایت شهروندان را جلب کنند به همان میزان هم می­توانند اعتماد شهروندان را جلب نمایند و بلعکس هرچقدر عملکرد نامطلوب‌تری داشته باشند، اعتماد شهروندان را به همان میزان از دست می‌دهند که این مسئله به نوعی ارتباط مستقیمی هم با بخش دیگر سرمایه اجتماعی که شامل مشارکت می­شود، دارد. به عبارتی اعتماد پایین به مدیران شهری، مشارکت پایین را هم در پی خواهد داشت.

 

 

فرضیه سوم:

بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

صورت‌بندی این فرضیه جهت آزمون چنین است:

فرض صفر (H0): بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود ندارد.

فرض مخالف (H1): بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان رابطه مثبت، مستقیم و معناداری وجود دارد.

همان‌طوری که از شکل (6) قابل مشاهده است، رابطه مثبت، مستقیم و معناداری برابر با (95/0) بین عملکرد مدیریت شهری و مشارکت شهروندان وجود دارد لذا فرضیه سوم نیز تأیید می­گردد، که اثبات این فرضیه با این شدت رابطه بیانگر آن است که عملکرد مطلوب مدیریت شهری در بخش‌های سه‌گانه (عمرانی-کالبدی، اجتماعی-فرهنگی و ویژگی­های درون سازمانی) تأثیر بسیار زیادی بر جذب مشارکت شهروندان به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد سرمایه اجتماعی داشته است.

 

جمع­ بندی و نتیجه­ گیری

افزایش مداوم جمعیت شهری به همراه شکل گیری نیازهای جدید و متنوع شهروندان، مسئولیت مدیران شهری را روز به روز با اهمیت‌تر می­کند، به نحوی که امروزه وظایف مدیریت شهری از لحاظ حجم کاری و نوع وظایف، با گذشته قابل مقایسه نمی­باشد و دیگر نمی­توان با دیدی صرفاً خدماتی به مدیریت شهری نگریست یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در موفقیت عملکرد مدیریت شهری، سرمایه اجتماعی شهروندان می­باشد که نقشی بسیار مهم‌تر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمان­ها و جوامع ایفا می­کند و شبکه­های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسان­ها، سازمان­ها و انسان­ها و سازمان­ها با سازمان­ها می­باشد. بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راه­های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار می­شوند. پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه بین عملکرد مدیریت شهری و سرمایه اجتماعی شهروندان محله ولیعصر شمالی منطقه 18 شهرداری تهران انجام شد، که نتایج حاصله بیانگر آن است که مدل از نظر شاخص‌های تناسب در وضعیت مناسبی به سر می‌برد و عملکرد مدیریت شهری در ابعاد فرهنگی- اجتماعی، عمرانی-کالبدی و ویژگی­های درون سازمانی بر ابعاد سرمایه اجتماعی شهروندان که شامل آگاهی، اعتماد و مشارکت می­باشد، تأثیر گذار است بدین صورت که هرچقدر عملکرد مدیریت شهری کارآمدتر باشد به همان میزان هم سرمایه اجتماعی شهروندان تقویت گردیده است که این نتیجه با یافته های تحقیقی پورمحمدی و همکاران (1389) و چراغی (1392) که به رابطه معناداری بین حکمروایی خوب شهری و سرمایه اجتماعی و بلعکس دست یافته بودند، هم خوانی دارد. نتایج دیگری هم که از مقایسه میزان شدت رابطه ها به دست آمده بیانگر آن است که عملکرد مطلوب مدیریت شهری در بخش‌های ذکر شده سه‌گانه، بر ابعاد سه‌گانه سرمایه اجتماعی به یک اندازه نبود و تأثیر گذاری آن بر مشارکت شهروندان با ضریب (95/0) بیشترین تأثیر و پس از آن اعتماد شهروندان با (93/0) و آگاهی شهروندان با (91/0) به ترتیب در مرتبه های بعدی تأثیر پذیری قرار گرفته‌اند و از آنجایی که عملکرد عمرانی- کالبدی محسوس‌تر از سایر عملکردها می‌باشد بیشترین تأثیر را بر سرمایه اجتماعی داشته است و عملکردهای درون سازمانی و اجتماعی- فرهنگی به ترتیب کمترین تأثیرگذاری را داشته‌اند.  

 

پیشنهادها

در پایان برای تعالی عملکرد مدیریت شهری و با توجه به تأثیر گذاری آن بر سرمایه اجتماعی شهروندان، پیشنهادات ذیل ارائه می‌گردند:

 

ü     برگزاری دوره­های آموزشی ویژه­ پرسنل شهرداری در زمینه چگونگی رفتار با ارباب رجوع و در نظر گرفتن تشویق‌هایی برای پرسنلی که بیشترین رضایت را از نظر شهروندان کسب نموده‌اند.

ü     تلاش در جهت مشارکت دادن بیشتر کارکنان در امور و تصمیم گیری‌های سازمانی که بر وضعیت آن‌ها تأثیرگذار است.

ü     تلاش در جهت توجه به نیازهای مادی و معنوی افراد سازمان

ü     تقویت مشارکت‌های مردمی در همکاری با مدیریت شهری و در نظر گرفتن تشویق‌هایی برای مشارکت کنندگان.

ü     شفاف سازی کامل طرح‌های تدوین شده و در حال اجرا جهت جذب اعتماد شهروندان.

ü     برگزاری کلاس‌های آموزش حقوق شهروندی توسط مدیران شهری در سطح محله به منظور بالا بردن سطح آگاهی شهروندان و همچنین نصب بنر و برگزاری همایش‌ها در این زمینه.

ü     ملاقات عمومی مستمر مسئولین با شهروندان در سطح محلات.

ü     تقویت سازمان­های مردم نهاد در سطح محلات.

ü     تقسیم بندی منطقی بودجه مدیریت شهری از طریق اولویت بندی نیازهای شهروندان در بخش‌های؛ کالبدی- عمرانی، اجتماعی- فرهنگی و مالی- اقتصادی.

ü     توجه ویژه به شورایاری‌های محله ای و نحوه ارتباط آنان با شهروندان.

 



[1]Structural equation modeling

[2] -Putnam

[3] -Coleman

[4] -Bordiv

1-     اکبری، غضنفر، (1385)، سرمایه اجتماعی و حکمرانی شهری، شماره مقاله 692، فصلنامه تحقیقات جغرافیا.
2-  الوانی، سید مهدی و دانایی فرد، حسن، (1380)، مدیریت دولتی و اعتماد عمومی، دانش مدیریت، سال چهاردهم، شماره 55.
3-  بازرگان، عباس و همکاران، (1379)، روش تحقیق در علوم انسانی و رفتاری، تهران، انتشارات آگاه.
4-  پاپلی یزدی، محمد حسین، رجبی، حسین، (1386)، نظریه­های شهر و پیرامون، تهران، انتشارات سمت.
5-  پارسامهر، مهربان، ترکان، رحمت­اله، (1391)، بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیت­های ورزشی (مطالعه موردی: پرستاران بیمارستان­های دولتی شهر یزد)، پژوهش پرستاری، دوره 7، شماره 26 پاییز، صص 79-69.
6-  تاجبخش، کیان، (1383)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
7-  توکلی، مرتضی، دهقانی، کیومرث و زارعی، رضا، (1390)، تحلیلی بر میزان سرمایه­ی اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان ممسنی (مطالعه موردی: بخش دشمن زیاری)، برنامه­ریزی منطقه­ای، شماره 4، صص 51-41.
8-  چراغی، رامین، (1392)، نقش سرمایه اجتماعی شهروندان در حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر قروه)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
9-  حافظ­نیا، محمد رضا، (1389)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی (تجدید نظر اساسی با اضافات)، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.

10-            خنده­رو، مهدی، (1387)، بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر بر شکل گیری آن در سطح محله (مطالعه موردی محله های منطقه 9 شهرستان مشهد). پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی علوم اجتماعی گرایش جامعه شناسی، دانشگاه اصفهان.

11-            رضوانی، محمدرضا، (1387)، مقدمه‌ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، تهران: نشر قومس.
12-            زارع، محمد، (1390)، سنجش میزان سرمایه اجتماعی در منطقه 3 شهر زاهدان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
13-            سعیدی رضوانی، نوید و کاظمیان، غلامرضا، (1380)، امکانسنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری­ها، جلد اول (بررسی تحولات نظری و تجارب جهانی)، انتشارات سازمان شهرداری­ها.
14-  شادی­طلب، ژاله و حجتی­کرمانی، فرشته، (1387)، فقر و سرمایه اجتماعی در جامعه روستایی، رفاه اجتماعی، سال 7، شماره 28، صص: 56 ـ 35.
15-            شکوئی، حسین، (1387)، دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات سمت.
16-            صرافی، مظفر، (1387)، تحلیل مفهوم شهروندی و ارزیابی جایگاه آن در قوانین، مقررات و مدیریت شهری کشور، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 63، صص 115-134.
17-            صیدایی، سید اسکندر، (1387)، برنامه ریزی روستایی در ایران، اصفهان، انتشارات جهاد دانشگاهی.
18-            عباس زاده، عبدالرضا، عباس زاده، رضا و مهرداد قربان زاده، (1390)، سازمان های وابسته به شهرداری، چاپ اول، تابستان 1390، ناشر راه دان، انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور.
19-  علوی­تبار، علیرضا، (1379)، الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها (تجارب جهانی و ایران)، جلد اول، انتشارات سازمان شهرداری­ها.

20-            علی محمدی، محمد، (1385)، سرمایه اجتماعی و سنجش آن، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

21-            فیلد، جان ،(1385)، سرمایه اجتماعی، ترجمه جلال متقی، تهران، موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.

22-            کاظمیان، غلامرضا، مشکینی، ابوالفضل، بیگلری، شادی، (1390)، ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای ناحیه دو شهرداری منطقه 4 تهران (محله­های مجیدیه، شمس­آباد و کالاد)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 18، شماره 21، صص: 28-7.
23-            نوابخش، مهرداد و فدوی، جمیله، (1387)، سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال دوم، شماره اول.
24-            نیازی، محسن، شیرازی، محمد، (1389)، تبیین مؤلفه­های سرمایه اجتماعی در اندیشه نوگرایی، پژوهش­نامه علوم اجتماعی، سال چهارم، شماره دوم، تابستان.
25-            یحیی پور، مهدی، هاشمی، سید مناف، (1390)، اصول و مبانی مدیریت خدمات شهری در شهرداری، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور.
 
26-          B, K, CHakrabarty, (2001), Urban Management Concepts, Principles, Techniques and Education, Cities, Vol. 18, No. 5, pp. 331- 345.
27-          Borgonovi, Francesca, (2010), A life-cycle approach to the analysis of relationship between social capital and health in Britain, Social Science & Medicine 71, p1927-1934.
28-          Brunie, Aurelie, (2009), Meaningful distinctions within a concept: Relational, collective, and generalized social capital, Social Science Research 38, p251-265.
29-          Dijk and Davide, M, (2006), The Methodology of privatization in contracting for social, services public admins tration review.
30-          Gao, Lei, BohdanDurnota, Yongsheng Ding, Hua Dai, (2012), An agent-based simulation system for evaluating gridding urban management strategies, Knowledge-Based Systems, vol26, pp(174-184).
31-          Kritsotakis, George, Maria Vassilaki, Leda Chatzi, Vaggelis Georgiou, AnastassiosE.philalithis, ManolisKogevinas, AntonisKoutis, (2011), Maternal Social capital and birth outcomes in the mother-child cohort in Crete, Greece (Rhea Study), Social Science & Medicine, 73, p 1653-1660.
32-          Lopez-Gunn, E, (2012), Groundwater governance and social capital, Geoforum 43, p1140-1151.
33-          Michael J, Stern and Alison E, Adams, (2010), Do Rural Residents Really Use the Internet to Build Social Capital? An Empirical Investigation, American Behavioral Scientist, vol 53, pp: 1389-1422.
34-          Plumb, I &Zamfir, A, (2009), Improving urban management through E-Government services: the Romanian experience, Theoretical and Empirical Researches in urban Management Number 4(13) / November.
35-          Siu-Wai Wong, Bo-sin Tang, Basil van Horen, (2006), Strategic urban management in China: A case study of Guangzhou Development District, Habitat International, vol 30, pp 645-667.
36-          Weil, Frederick, Matthew R, Lee, Edward S, Shihadeh, (2012), The burdens of social capital: How socially-involved people dealt with stress after Hurricane Katrina, Social Science Research 41, p 110-119.
37-          Zamani, Bahador and Arefi, Mahyar, (2012), Iranian New Towns and their Urban Management Issues: A critical review of influential actors and factors, Cities, p8.