Identification of Suitable Villages for Agritourism Development (A Case Study of Semirom County)

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant Professor of Geography and Tourism Planning, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

3 MA Graduate of Geography and Tourism Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

Abstract

Abstract  
Agricultural tourism has been recognized as an opportunity for rural development in recent decades. To promote sustainable agricultural tourism, identifying and prioritizing villages suitable for the development of this activity is essential. This research aims to locate suitable villages for the development of agritourism in rural areas of Semirom County. The method used is a survey-analytical approach. The study population consists of experts and farmers. Data collection was done through questionnaires. Initially, suitable indicators were identified through the opinions of 15 experts using the fuzzy analytic hierarchy process and Super Decision software. Then, using spatial indicators through ArcGIS software and the fuzzy overlay method, areas and villages suitable for agritourism development were determined, ultimately selecting 14 villages based on population size. In the next stage, the social capacity of the local community in the identified villages was assessed. Data were collected from 326 individuals using questionnaires and analyzed with SPSS software. Finally, using the TOPSIS model, villages were ranked based on all indicators influencing agricultural tourism development, including natural and tourism resources, tourism infrastructure, and the social capacity of the local community. The results indicated that Aliabad, Dangzalu, and Khafar have the highest potential for agritourism development. Furthermore, the results showed that planners should consider all factors including agricultural capacity, natural resources, tourist attractions, infrastructure, and local social capacity when identifying suitable villages for agritourism.
 
Keywords: Agritourism, Agritourism Prone Area Determination, Rural Areas, Fuzzy Analytic Hierarchy Process, Semirom County.
 
Introduction
Agritourism is a type of tourism that allows visitors to learn and experience agricultural activities and rural lifestyle. Nowadays, agritourism is recognized as an approach to sustainable development of rural areas. Agritourism can transform local resources into tourism products and services, as well as provide real opportunities for the development of rural communities. Therefore, it is important to locate suitable villages for the development of agritourism. One of the key challenges in locating suitable areas for agritourism development is providing a framework and appropriate techniques for evaluating the suitability of a location for this type of tourism. To create and develop agritourism destinations, attention must be paid to all the region's potential such as the environment, agricultural products, cultural attractions, and infrastructure that meet the needs of tourists during their visits.
The aim of this research is to identify suitable criteria for determining villages suitable for agritourism development and locating suitable villages for agritourism development in Semirom County. Different methods including GIS, fuzzy AHP, statistical analysis, and TOPSIS have been used to determine suitable villages for agritourism development due to the use of various qualitative and quantitative criteria. The study area is Semirom County in Isfahan Province, known as the horticultural hub of Isfahan Province. In addition to its agricultural capacities, with various natural, cultural, and historical attractions, it is a suitable destination for agritourism development, attracting many tourists annually to visit the villages and orchards in this area.
 
Materials and Methods
The research method is a descriptive-analytical type carried out using a survey method and the quantitative approach. The research area is the villages of Semirom County. Initially, research indicators were identified through literature review and expert consultation. Then, they were evaluated by 15 experts using the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy AHP) model and Super Decision software to determine the final weights of the indicators. The suitable zones and villages for agricultural tourism were identified based on spatial criteria. To identify the appropriate zone, a map was prepared for each indicator based on the weights of the indicators and analysis scale using ArcGIS software. Subsequently, by combining the maps using the Fuzzy Overlay and Fuzzy Gamma operators, the final map was prepared. In the next step, the social capacity of the local community in villages suitable for agritourism was evaluated. The target population of the study consisted of farmers in the identified villages. A researcher-made questionnaire was used for data collection. SPSS software and descriptive and one-sample t-tests were employed for data analysis. Finally, the identified suitable villages were prioritized based on all indicators using the TOPSIS model.
 
Research Findings
Based on the research findings, 29 indicators were identified for locating villages suitable for agritourism development. The indicators of orchard area and agricultural land area were identified as the most important indicators for locating villages suitable for agritourism. Additionally, indicators such as climate, proximity to water sources, diversity of vegetation, and proximity to protected areas were also identified as important indicators in agritourism development. To identify suitable villages, after preparing a map for each of the indicators, by combining the maps using the fuzzy overlay function and gamma operator, a map of zones and villages suitable for agritourism development was prepared. According to the final map, 4.66% of the province's area, including 14 villages in the southwestern, central, and northwestern parts of Semirom County, was identified as the most suitable zone for agritourism development. The social capacity status of farmers in villages located in the very suitable category was evaluated, showing that farmers in these villages understand the positive effects of agritourism on their village and businesses and are willing to engage in agritourism activities. However, the farmers' capacity to offer various agricultural tourism activities, including developing recreational activities and organizing ceremonies and festivals, is lower than desirable. After ranking the villages based on all indicators using the TOPSIS model, the villages of Aliabad, Dangzalu, and Khafar were recognized as the most suitable villages for agritourism development.
 
Discussion of Results and Conclusions
The results indicate that agricultural capacities and natural resources are key criteria in agritourism development. In addition to natural attractions, the development and sustainability of agritourism depend on the unique cultural heritage of the village, tourism infrastructure, and the capacity of the local community. The present study provides a comprehensive analysis of the spatial distribution of agricultural capacities, tourism resources and attractions, infrastructure, and local community capacity, which can assist regional planners in identifying and implementing the best strategies for agricultural tourism development. This research presents a zoning map with different categories ranging from very suitable to very unsuitable and ranks the most suitable villages for agritourism development. The results will be practical for planners and regional officials in selecting a suitable village for investment and agritourism development.
 

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

گردشگری کشاورزی نوعی از گردشگری است که به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد فعالیت‌های کشاورزی و سبک زندگی روستایی را بیاموزند و تجربه کنند (Ammirato et al., 2020, P. 3). امروزه گردشگری کشاورزی به‌عنوان رویکردی برای توسعۀ پایدار منطقه‌های روستایی شناخته می‌شود (AL Hinai & Jayasuriya, 2021, P. 2 Kim et al., 2019, P. 145;). همچنین، بازار رو‌به رشدی از افراد علاقه‌مند به تجربۀ تفریحات سازگار با محیط زیست، تجربه‌ای اصیل از زندگی محلی و میراث طبیعی و فرهنگی مبتنی بر گردشگری کشاورزی در جهان وجود دارد (Tew & Barbieri, 2012, P. 217) که منجر به رشد سریع گردشگری کشاورزی در جهان شده است (Matyakubov et al., 2022, P. 407). گردشگری کشاورزی می‌تواند راهکار مناسبی برای ایجاد ارتباط بین نیازهای فعلی گردشگران با نیازهای جوامع روستایی باشد (Ammirato et al., 2020, P. 4). گردشگری کشاورزی می‌تواند منابع محلی را به محصولات و خدمات گردشگری تبدیل کند و فرصت‌های واقعی را برای توسعۀ جوامع روستایی فراهم آورد (Lordkipanidze et al., 2005, P. 790). بنابراین مکان‌یابی روستاهای مستعد برای توسعۀ گردشگری کشاورزی اهمیت بسیاری دارد. شناخت مناطق با پتانسیل بالا از‌طرفی، باعث کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و افزایش سود برای کسب‌و‌کارها خواهد شد و از طرف دیگر، بر جذب گردشگران علاقه‌مند به تجربۀ فعالیت‌های کشاورزی و سبک زندگی روستایی مؤثر است و در عین حال باعث توانمندسازی جامعۀ محلی می‌شود.

یکی از چالش‌های اساسی در مکان‌یابی مکان مناسب توسعۀ گردشگری کشاورزی ارائۀ چارچوب و تکنیک مناسب برای ارزیابی تناسب مکان برای این نوع گردشگری است. برای ایجاد و توسعۀ مقصد گردشگری کشاورزی توجه به تمامی پتانسیل‌های منطقه نظیر محیط، محصولات کشاورزی، آثار و جاذبه‌های فرهنگی و زیرساخت‌ها که نیازهای گردشگران را در هنگام بازدید برآورده می‌کند، الزامی است (Wu et al., 2023, P. 3). همچنین، عوامل اجتماعی مانند توانمندی کشاورزان در ارائۀ محصولات گردشگری کشاورزی، ارتباط با بازدیدکنندگان، تبلیغات، نیروی انسانی متخصص نیز ضروری است (Peira et al., 2021, P. 10; Vazin & Zamani Alavijeh, 2023, P. 13; Donavon, 2023, P. 78). این مسئله اهمیت تکنیک مناسب برای شناسایی مکان مناسب را نشان می‌دهد. در انتخاب مکان مناسب از روش‌های مختلفی به‌خصوص انواع تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) استفاده می‌شود. همچنین، استفاده از GIS به‌عنوان روشی کارآمد برای اعتبارسنجی و افزایش دقت در مکان‌یابی به‌طور گسترده، مورد توجه است. فرآیند تعیین مقصد گردشگری مناسب به‌دلیل درگیری فعالیت‌های جامعۀ محلی پیچیده است؛ بنابراین به‌کارگیری ابزارهای یکپارچه شامل سیستم خبره، GIS و سنجه چندمعیاره نیاز است (Eldrandaly & Al-Amari, 2014, P. 1). بنابراین برای شناسایی مناسب‌ترین مقصد گردشگری کشاورزی تحلیل جامع تمامی جنبه‌های محیطی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی مناطق روستایی و استفاده از ابزارهای تحلیل یکپارچه ضروری است.

منطقۀ مطالعه‌شدۀ شهرستان سمیرم در استان اصفهان است که قطب باغداری استان اصفهان شناخته می‌شود. علاوه‌بر ظرفیت‌های کشاورزی با برخورداری از انواع جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی مقصد مناسبی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی است و سالانه گردشگران بسیاری برای بازدید از روستاها و باغ‌ها به این منطقه سفر می‌کنند. شناسایی روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی در شهرستان سمیرم گامی مهم برای بهره‌وری بهتر از ظرفیت این منطقه است. هدف از پژوهش حاضر شناسایی معیارهای مناسب برای تعیین روستاهای مناسب توسعۀ گردشگری کشاورزی و مکان‌یابی روستاهای مناسب توسعۀ گردشگری کشاورزی در شهرستان سمیرم است. در این مطالعه برای تعیین روستاهای مناسب ازجهت توسعۀ گردشگری کشاورزی به‌دلیل استفاده از معیارهای کیفی و کمّی مختلف از روش‌های مختلفی شامل GIS، AHP فازی، تحلیل آماری و TOPSIS استفاده شده است.

بررسی پژوهش‌های قبلی در‌زمینۀ انتخاب مکان مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی نشان داده است که محققان در برخی از مطالعات بدون در نظر گرفتن توزیع فضایی، پتانسیل‌های گردشگری کشاورزی را بر‌اساس عواملی مانند ادراک کشاورزان، عوامل محیطی، خدمات، دسترسی، منابع گردشگری و فرهنگ و با استفاده از روش پرسشنامه و تحلیل آماری (آشفته‌پور و همکاران، 1399؛ Tirnakci et al., 2018; Malkanthi & Routry, 2011) یا مدل‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه (محمودی و همکاران، 1398؛ Wu et al, 2023; Wu et al., 2022) ارزیابی کردند. برخی محققان نیز در مطالعات تنها با تمرکز بر عوامل مکانی محدود (شامل منابع و جاذبه‌های گردشگری، زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های کشاورزی) و نیز با استفاده از نرم‌افزار GIS یا ترکیبی با روش تصمیم‌گیری چندشاخصه پهنۀ مناسب را شناسایی کردند (Baskerville, 2013; Van der Merwe et al., 2013؛ رضوانی و همکاران، 1400). براساس مطالعات پیشین استفاده از چارچوب ارزیابی یکپارچه مبتنی بر تحلیل عوامل محیطی، ظرفیت کشاورزی، خدمات و زیرساخت‌های گردشگری و شرایط اجتماعی برای اولویت‌بندی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی از نوآوری پژوهش حاضر است. این چارچوب قابلیت اجرا را برای پهنه‌بندی و اولویت‌بندی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی در مناطق دیگر دارد. نتایج پژوهش برای برنامه‌ریزان در انتخاب روستاهای مناسب ازجهت گردشگری کشاورزی کاربردی خواهد بود.

مبانی نظری پژوهش

گردشگری کشاورزی جایگزین پایدار برای گردشگری سنتی است و شامل فعالیت‌های دوستدار محیط زیست است (An & Alarcón, 2020, P. 2) که با ارائۀ عناصر بی‌نظیر خود یک فضای گردشگری هماهنگ با طبیعت را ایجاد می‌کند (Tseng et al., 2019, P. 1). بازدیدکنندگان در گردشگری کشاورزی در فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی، سبک زندگی روستایی و تولید غذای محلی شرکت می کنند (Arroyo et al., 2013, P. 40; Duffy et al., 2016, P. 2). بنابراین مفهوم گردشگری کشاورزی فراتر از گشت‌و‌گذار است که گردشگران را به مشارکت فعّال در زندگی روستایی دعوت و رابطۀ همزیستی بین گردشگران و جوامع محلی را ایجاد می‌کند. گردشگری کشاورزی نقش مهمی در توسعۀ منطقه‌های روستایی دارد. با توسعۀ گردشگری کشاورزی می‌توان نواحی روستایی را بازسازی کرد (Kim et al., 2019, P. 146; Barbieri, 2013, P. 266) و فرآیندهای افول اقتصادی، مهاجرت و از دست دادن هویت روستایی را کاهش داد (Choo & Petrick, 2014, P. 372 Park et al., 2014, P. 201;). گردشگری کشاورزی نقش مهمی در توانمندسازی مردم محلی (Dubois et al., 2017, P. 298; Tew & Barbieri, 2012, P. 216)، بهبود کیفیت زندگی مردم محلی با کارآفرینی (Naidoo & Sharpley, 2016, P. 16)، تنوع فعالیت‌های کشاورزی و کسب‌و‌کارهای روستایی (Canovi & Lyon, 2019, P. 591)، حفاظت از ارزش‌های فرهنگی، پایداری محیطی (Campbell & Kubickova, 2020, P. 1) و حفاظت از میراث کشاورزی (Torabi et al., 2019, P. 541) دارد.

انتخاب مکان مناسب برای گردشگری کشاورزی یک گام ضروری در بهره‌برداری از منابع ارزشمند منطقه‌های روستایی جهت توسعۀ پایدار روستایی و پاسخگویی به تقاضای روزافزون علاقه‌مندان به تجربۀ میراث طبیعی و فرهنگی روستاهاست. توسعۀ گردشگری کشاورزی مبتنی بر ویژگی‌های محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی مقصد است. شرایط محیطی و جغرافیایی از عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری کشاورزی است. برنامه‌ریزان باید ویژگی‌های محیطی، وسعت زمین، منابع آب و امکان ایجاد فعالیت‌های تفریحی را ارزیابی کنند (Lin & Juan, 2009, P. 1259; Wu et al., 2022, P. 10). جاذبه‌های گردشگری نیز منبع مهمی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی است. تنوع محصولات گردشگری کشاورزی شامل فعالیت‌های مبتنی بر کشاورزی، ایجاد محیط دوستانه و فعالیت‌های ارتباطی با گردشگران، میراث فرهنگی، سبک زندگی سنتی است که بر توسعه و پایداری گردشگری کشاورزی اثرگذار است (Naidoo & Sharpley, 2016, P. 23; Sgroi et al., 2018, P. 680; Wu et al., 2019, P. 159). خدمات و زیرساخت‌ها از‌جمله دسترسی، حمل‌و‌نقل عمومی، امکانات ارتباطی و سایر خدمات شرط ضروری برای توسعۀ صنعت گردشگری است (Wu et al., 2023, P. 12). همچنین، سیاست‌ها و قوانین دولتی، سیاست‌های منطقه‌ای، تشکیل انجمن‌ها با مشارکت ساکنان محلی (Lupi et al., 2017, P. 383) و حمایت‌های دولتی (Galluzzo, 2021, P. 458; Dsouza et al., 2024, P. 1) می‌تواند در توسعۀ گردشگری کشاورزی مؤثر باشد. تمایل کشاورزان و جامعۀ محلی برای مشارکت در توسعۀ فعالیت‌های گردشگری کشاورزی نیز بر توسعۀ گردشگری کشاورزی اثرگذار است (بوذرجمهری و همکاران، 1399، ص. 138؛ Peira et al., 2021, P. 10). توانمندی کشاورزان شامل منابع مالی، درآمد، آموزش و امکانات در تمایل به مشارکت در فعالیت‌های گردشگری کشاورزی مؤثر است (Togaymurodov et al., 2023, P. 1; Vazin & Zamani Alavijeh, 2023, P. 12). همچنین، وجود منابع انسانی ماهر و متخصص گردشگری در مقصد می‌تواند کیفیت خدمات را بهبود ببخشد و محیطی مهمان‌نواز را برای گردشگران فراهم کند (Lupi et al., 2017, P. 383; Forbord et al., 2012, P. 895). ضرورت برنامه‌ریزی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی محققان را به سمت شناسایی مکان مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی سوق داده است (جدول 1).

 جدول 1: مطالعات پیشین در‌حوزۀ موضوع پژوهش

Table 1: Previous studies in the field of research topic

پژوهشگر

موضوع

شاخص‌های پژوهش

Wu et al., 2023

انتخاب مقصد گردشگری کشاورزی پایدار

اقتصاد (دسترسی، فعالیت‌های پیرامون)، منابع طبیعی (محصولات کشاورزی محلی، کاربری اراضی)، محیط زیست، شرایط اجتماعی (آگاهی مردم، فرهنگ)

Wu et al., 2022

انتخاب مقصد گردشگری کشاورزی

شرایط جغرافیایی، شرایط اجتماعی، محیط اقتصاد محلی، منابع گردشگری، زیرساخت‌ها، ویژگی‌های مکان گردشگری، رقابت، هزینۀ پروژه

Baskerville, 2013

شناسایی پهنۀ مناسب گردشگری کشاورزی

شرایط طبیعی (آب‌و‌هوا، توپوگرافی، پوشش‌گیاهی، نزدیکی به دریاچه، رودخانه و منطقۀ حفاظت‌شده)، خدمات گردشگری، جاذبه‌ها، نفوذ شهری

رضوانی و همکاران، 1400

پهنه‌بندی و رتبه‌بندی روستاهای مستعد گردشگری کشاورزی

سرمایۀ طبیعی، منابع آبی، ظرفیت کشاورزی، خدمات گردشگری، دسترسی، جاذبه‌های تاریخی

Tirnakci et al., 2018

سنجش پتانسیل گردشگری کشاورزی مقصد

چشم‌انداز کشاورزی، چشم‌انداز طبیعی، ویژگی‌های فرهنگی

Malkanthi & Routry, 2011

سنجش پتانسیل‌ گردشگری کشاورزی

تعداد کشاورزان، مناظر کشاورزی، فعالیت‌های کشاورزی سنتی، فعالیت‌های فرهنگی بومی، غذاهای محلی، مناظر طبیعی، محیط زیست حفاظت‌شده

محمودی چناری و همکاران، 1398

سنجش ظرفیت محیط برای توسعۀ گردشگری کشاورزی

چشم‌اندازهای طبیعی، جاذبه‌های انسان‌ساخت، ظرفیت گردشگرپذیری، امکانات رفاهی و زیرساخت‌ها، آثار تاریخی

Shen et al., 2020

ارائۀ مدل برای توسعۀ گردشگری کشاورزی

جذابیت منابع (منابع کشاورزی، منابع طبیعی، میراث فرهنگی)، پتانسیل توسعۀ بازار (دسترسی، تنوع منابع)، پتانسیل توسعۀ اجتماعی (اکتساب منابع، خدمات عالی)، ایجاد ارزش‌های متنوع (تجربه‌های مبتنی بر کشاورزی، محصولات سالم)

Donavon, 2023

عوامل مؤثر بر موفقیت گردشگری کشاورزی

سرمایۀ ساخته‌شده (زیرساخت، مزرعۀ بازی)، سرمایۀ طبیعی (حیات‌وحش، منابع آبی)، سرمایۀ فرهنگی (سیستم‌های سنتی، آثار و بناها)، سرمایۀ سیاسی (حمایت از گردشگری و کشاورزی)، سرمایۀ اجتماعی (شبکه‌سازی، مشارکت)

بهمنی و همکاران، 1400

عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری کشاورزی

توسعۀ زیرساخت‌ها، پشتیبانی دولتی (مالی و اداری)، مشارکت بخش خصوصی، آموزش، صرفۀ اقتصادی

منبع: بررسی‌های پژوهشگر

مطالعه نشان می‌دهد که شناخت مکان مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی نیازمند یک رویکرد چندجانبه است تا تمامی عوامل محیطی، اقتصادی و اجتماعی اثرگذار بر توسعۀ گردشگری کشاورزی بررسی شود. ظرفیت‌های کشاورزی شامل انواع محصولات باغی و زراعی و فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی مرتبط با کشاورزی اساسی برای توسعه و پایداری گردشگری کشاورزی ضروری است. وجود منابع و سرمایه‌های طبیعی محیط، جاذبه‌های گردشگری و توسعۀ زیرساخت‌ها و خدمات نیز اهمیت زیادی در این حوزه دارد. علاوه بر این، مشارکت و توانمندی جامعۀ محلی برای ارائۀ خدمات و محصولات گردشگری کشاورزی به بازدیدکنندگان نیز نقش بسزایی در توسعۀ گردشگری کشاورزی دارد (شکل 1).

شکل 1: معیارها و شاخص‌های پژوهش (منبع: یافته‌های پژوهش، 1403)

Fig 1: Research criteria and indicators

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از‌نظر هدف کاربردی و از‌نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است که به شیوۀ پیمایشی و با روش کمّی انجام شده است. محدودۀ مکانی پژوهش روستاهای شهرستان سمیرم است. در این مطالعه نخست معیارها و شاخص‌های پژوهش با مطالعات کتابخانه‌ای و نظرخواهی از خبرگان شناسایی شد (شکل 1). سپس 15 نفر از خبرگان در‌حوزۀ گردشگری کشاورزی معیار‌ها و شاخص‌ها را با استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (Fuzzy AHP) و نرم‌افزار Super Decision و نیز با استفاده از پرسشنامه و به‌صورت مقایسۀ زوجی بر‌اساس طیف 9 درجۀ ساعتی ارزیابی کردند و درنهایت، وزن نهایی شاخص‌ها تعیین شد (جدول 2). مدل FAHP از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه است که از اعداد فازی برای قضاوت استفاده می‌کند. پس از آنکه تصمیم‌گیرنده نمودار سلسله‌مراتبی را ترسیم کرد، عناصر هر سطح نسبت به یکدیگر مقایسه و اهمیت نسبی عناصر با استفاده از اعداد فازی مشخص شد (Chang, 1996).

جدول 2: طیف‌های فازی برای مقایسۀ زوجی شاخص‌ها در روش FAHP

Table 2: Pairwise ranges for comparing pairwise of indicators in FAHP

اعداد مثلثی فازی

عبارت کلامی

اعداد مثلثی فازی

عبارت کلامی

(4،5،6)

اهمیت زیاد تا خیلی زیاد

(1،1،1)

اهمیت برابر

(5،6،7)

اهمیت خیلی زیاد

(1،2،3)

اهمیت کم تا متوسط

(6،7،8)

اهمیت خیلی زیاد تا کاملاً زیاد

(2،3،4)

اهمیت متوسط

(7،8،9)

اهمیت کاملا زیاد

(3،4،5)

اهمیت متوسط تا زیاد

(4،5،6)

اهمیت زیاد

منبع: Chang, 1996

در گام بعد، پهنۀ مستعد و روستاهای مستعد گردشگری کشاورزی با استفاده از معیارهای مکانی شامل عوامل جغرافیایی، سرمایه‌های طبیعی، ظرفیت‌ کشاورزی، خدمات و زیرساخت‌های گردشگری و جاذبه‌های گردشگری شناسایی شد. جهت شناخت پهنۀ مناسب برای هر‌یک از شاخص‌ها یک نقشه بر‌اساس وزن شاخص‌ها تهیه و معیار تحلیل با نرم‌افزار ARCGIS انجام شد. برخی از نقشه‌ها براساس شیب فایل‌های پایۀ استان از سازمان نقشه‌برداری کشور و برخی دیگر با جمع‌آوری دادۀ لازم از گوگل ارث تهیه و سپس نقشۀ نهایی با روی هم گذاری نقشه‌ها از روش هم‌پوشانی فازی (Fuzzy Overlay) و عملگر فازی گاما (Fuzzy Gamma) تهیه شد. در گام بعدی، ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی در روستاهای مستعد گردشگری کشاورزی ارزیابی شد (جدول 6). جامعۀ آماری پژوهش کشاورزان روستاهای شناسایی‌شده بود. تعداد نمونه بر‌اساس فرمول کوکران و تعداد کشاورزان 373 نفر محاسبه شد؛ اما روش نمونه‌گیری هم‌پوشانی معنایی ندارد و تنها افرادی که شناخت از گردشگری داشتند، به‌عنوان نمونه انتخاب شدند که در‌مجموع تعداد نمونه‌ها 326 نفر بود. توزیع پرسشنامه در روستاها براساس تعداد جمعیت (سهم) بوده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامۀ محقق‌ساخت استفاده شد. متغیرهای پرسشنامه با استفاده از مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت از خیلی‌کم (1) تا خیلی‌زیاد (5) اندازه‌گیری شد. برای سنجش روایی پرسشنامه از روش محتوایی و برای سنجش پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار ضریب 83/0 برای کل متغیرهای پرسشنامه به دست آمد. برای تجزیۀ داده‌ها از نرم‌افزار SPSS، آزمون‌های آماری توصیفی و تی تک‌نمونه‌ای استفاده شد. در‌نهایت، روستاهای مستعد شناسایی‌شده بر‌اساس همۀ شاخص‌ها و با استفاده از مدل Topsis (یکی از روش‌های کارآمد در رتبه‌بندی گزینه‌ها بر‌اساس شباهت به راه‌حل ایده‌ال است) اولویت‌بندی شد (Mardani et al., 2016, P. 119). (شکل 2).

شکل 2: فرآیند روش پژوهش (منبع: یافته‌های پژوهش، 1403)

Fig 2: Research method process

محدودۀ مطالعه‌شده

شهرستان سمیرم با مساحت حدود ۵۲۲۴ متر مربع در جنوب استان اصفهان واقع شده است (شکل 3). جمعیت این شهرستان 94125 نفر بوده که 54 هزار نفر در منطقه‌های روستایی سکونت دارند. این شهرستان از چهار بخش مرکزی، پادنا، وردشت و دناکوه تشکیل شده است و 8 دهستان، 6 شهر و 118 روستا دارد (مرکز آمار ایران، 1395) که از بین آنها دو روستای خفر و سیور به‌عنوان روستای هدف گردشگری و مهرگرد به‌عنوان روستای ملی بافته‌های داری به ثبت رسیده است. شهرستان سمیرم با 7-28 هزار هکتار اراضی باغی و تولید ۱۱۰ هزار تن محصولات باغی که عمدۀ آن سیب است، قطب باغ‌های استان اصفهان است (جهاد کشاورزی شهرستان سمیرم، 1402). این شهرستان با داشتن انواع جاذبه‌های طبیعی و تاریخی از‌جمله منطقۀ زرین‌گیاه، پیست اسکی، منطقۀ جوزار، آبشار سمیرم و بی‌بی سیدان، قره‌چشمه، چشمه نول، غار دنگزلو، قدمگاه شاه جعفر، منطقه چالقفا و جسیر، آسیاب‌های آبی، بازارچه صنایع‌دستی از قطب‌های گردشگری استان اصفهان است (ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سمیرم، 1402).

شکل 3: موقعیت جغرافیایی منطقۀ مطالعه‌شده (منبع: بازترسیم، نگارنده، 1403)

Fig 3: Geographical location of the study area

یافته‌های پژوهش و تجزیه‌و‌تحلیل

اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر در شناسایی روستاهای مستعد گردشگری کشاورزی

خبرگان اهمیت شاخص‌ها را نسبت به یکدیگر با استفاده از مدل AHP فازی بررسی کردند. نتایج نشان داد که شاخص‌های وسعت باغ‌ها و وسعت مزارع مهم‌ترین شاخص در انتخاب روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی است. در این مطالعه میزان سازگاری برای اعتبارسنجی وزن‌های به‌دست‌آمده سنجیده شد. میزان سازگاری مقایسۀ زوجی شاخص‌ها برابر با 40/0 بوده که مقدار کمتر از حد پذیرش 1/0 بوده است؛ بنابراین اعتبار پژوهش تأیید می‌شود (جدول 3).

جدول 3: وزن نهایی شاخص‌های سنجش

Table 3: Final weights of measurement indicators

شاخص

وزن

رتبه

شاخص

وزن

رتبه

موقعیت (فاصله از کانون‌های جمعیتی)

0313/0

12

امنیت منطقه (فاصله از مراکز انتظامی)

0271/0

19

اقلیم

0542/0

6

ایمنی منطقه (فاصله از مراکز آتش‌نشانی)

0148/0

21

ارتفاع

0299/0

14

دسترسی به تسهیلات ارتباطی (تلفن و اینترنت)

0118/0

26

شیب

0291/0

13

دسترسی به زیرساخت‌های عمومی

0142/0

24

منابع آبی (فاصله از رودخانه، دریاچه، چشمه)

0587/0

3

فعالیت‌های تجربۀ اگروتوریستی

0284/0

18

فاصله از مناطق چهارگانه (حفاظت‌شده، پناهگاه حیات‌وحش، منطقۀ شکار‌ممنوع)

0553/0

5

فعالیت‌های تفریحی اگروتوریستی

0284/0

18

پوشش‌گیاهی

0566/0

4

فعالیت‌های سرگرمی اگروتوریستی

0166/0

20

جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی روستا

0532/0

7

خرید‌و‌فروش اگروتوریستی

0144/0

23

وسعت باغ‌ها

0676/0

1

برنامه‌های توسعۀ گردشگری کشاورزی

0515/0

8

وسعت اراضی زراعی

0672/0

2

وام‌ها و اعتبارات در‌دسترس برای توسعۀ گردشگری

0147/0

22

شبکۀ دسترسی

0502/0

9

دانش و آموزش فعّالان بخش کشاورزی

0288/0

16

دسترسی به حمل‌و‌نقل عمومی

0316/0

11

نیروی کار متخصص در بخش گردشگری

0290/0

15

خدمات اقامتی (اقامتگاه بومگردی)

0412/0

10

مهمان‌نوازی و نگرش مثبت جامعۀ محلی

0276/0

17

خدمات پذیرایی

0412/0

10

سازمان‌های مردم‌نهاد فعّال در بخش کشاورزی

0142/0

24

فاصله از مراکز درمانی

0121/0

25

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

شناسایی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی

مقیاس تحلیل شاخص‌ها بر‌اساس استانداردهای موجود، مروری بر پیشینۀ پژوهش و انطباق با شرایط منطقۀ مطالعه‌شده تعیین شد (جدول 4). استانداردسازی (فازی‌سازی) با‌توجه به ساختار متفاوت شاخص‌ها و با استفاده از توابع عضویت فازی Small، Linear، MSsmall و Large انجام شد. استفاده از مدل فازی برای پهنه‌بندی بر‌اساس تحلیل رستری است. هر پیکسل با‌توجه به تابع ایده‌آل ارزش عضویتی بین 0 تا 1 می‌گیرد و مقدار‌های نزدیک به 1 نشان‌دهندۀ درجۀ تناسب بیشتر برای انتخاب مکان توسعۀ گردشگری کشاورزی است.

جدول 4: دسته‌بندی شاخص‌های پژوهش

Table 4: Classification of research indicators

تابع فازی

نوع تابع فازی

معیار تحلیل

شاخص

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از 2کیلومتر) / نزدیک (2تا4 کیلومتر) / تا حدی نزدیک (4تا6 کیلومتر) / دور (6تا8 کیلومتر) / بسیار دور (بیش از 8 کیلومتر)

فاصله از کانون‌های جمعیتی (نقاط شهری)

Linear

افزایشی-کاهشی

مرطوب / نیمه‌مرطوب/ خیلی‌مرطوب / مدیترانه‌ای / خشک / نیمه‌خشک

اقلیم

Linear

افزایشی-کاهشی

2500-1700 متر/ 3000-2500 متر/ 4000-3000 متر/ 4400-4000 متر

ارتفاع

Linear

افزایشی-کاهشی

71/7-0 درصد / 17-71/7 درصد / 28-1/17 درصد / 75-1/28 درصد

شیب

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتراز 1 کیلومتر) / نزدیک (1-2کیلومتر) / کمی دور (2-3 کیلومتر) / دور (بیش از 3 کیلومتر)

فاصله از رودخانه

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتراز 1 کیلومتر) / نزدیک (1-2کیلومتر) / کمی دور (2-3 کیلومتر) / دور (بیش از 3 کیلومتر)

فاصله از دریاچه و چشمه

Small

کاهشی

نزدیک (کمتر از 20 کیلومتر) / تا حدی نزدیک (20-40 کیلومتر) / کمی دور (40-60 کیلومتر) / دور (بیش از 60 کیلومتر)

فاصله از مناطق چهارگانه

Large

افزایشی

خوب / متوسط / فقیر / خیلی فقیر

پوشش‌گیاهی

MSsmall

بسیار کاهشی

کم‌وسعت (3000-5/1 هکتار) / تا حدی وسیع (6500-3000 هکتار) / وسیع (6500-10000 هکتار) / خیلی وسیع (13000-10000 هکتار)

وسعت مزارع

MSsmall

بسیار کاهشی

کم‌وسعت (5/40-5/6 هکتار) / تا حدی وسیع (5/40-164 هکتار) / وسیع (608-164 هکتار) / خیلی وسیع (10000-1505 هکتار)

وسعت باغ‌ها

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از 500 متر) / نزدیک (1500-500 متر) / تا حدی دور (2500-1500 متر) / دور (بیش از 2500 متر)

فاصله از راه‌های دسترسی اصلی

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از 2کیلومتر) / نزدیک (4-2 کیلومتر) / تا حدی دور (6-4 کیلومتر) / دور (بیش از 6 کیلومتر)

فاصله از پایانه‌های حمل‌و‌نقل

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از 1کیلومتر) / تا حدی نزدیک (2-1کیلومتر) / تا حدی دور (3-2 کیلومتر) / دور (بیش از 3کیلومتر)

فاصله از مراکز درمانی

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از 500 متر) / نزدیک (1500-500 متر) / تا حدی دور (1500-3000 متر) / دور (بیش از 3000 متر)

فاصله از خدمات اقامتی

Small

کاهشی

بسیار نزدیک (کمتر از500 متر) / نزدیک (1500-500 متر) / تاحدی نزدیک (1500-3000 متر) / دور (9-3 متر) / بسیار دور (بیش از 9 متر)

فاصله از خدمات پذیرایی

Small

کاهشی

بسیارخوب (کمتر از2 کیلومتر) / خوب (4-2 کیلومتر) / متوسط (6-4 کیلومتر) / ضعیف (8-6 کیلومتر) / بسیار ضعیف (بیش از8کیلومتر)

امنیت منطقه (فاصله از مراکز انتظامی)

Small

کاهشی

بسیارخوب (کمتر از2کیلومتر) / خوب (4-2 کیلومتر) / متوسط (6-4 کیلومتر) / ضعیف (8-6 کیلومتر) / بسیار‌ضعیف (بیش از8کیلومتر)

ایمنی منطقه (فاصله از مراکز آتش‌ نشانی)

Small

کاهشی

بسیار‌نزدیک (کمتراز1کیلومتر) / نزدیک (2-1کیلومتر) / به‌نسبت دور (4-2 کیلومتر) / دور (بیش از4کیلومتر)

فاصله از جاذبه‌های تاریخی-فرهنگی

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

نقشه‌های رستری بر‌اساس معیار تحلیل تهیه شد (جدول 4). برای شاخص‌هایی که بر‌اساس معیار فاصله تحلیل شدند نظیر فاصله از کانون‌های جمعیتی، منابع آبی، مناطق چهارگانه و راه‌های دسترسی از تابع فازی Small استفاده شد. بر‌اساس این تابع مکان‌های با ارزش کمتر درجۀ عضویت نزدیک به 1 را خواهند گرفت؛ بنابراین هر‌چه فاصلۀ روستاها به کانون‌های جمعیتی، منابع آبی، مناطق چهارگانه و سایر خدمات نزدیک‌تر باشد، در پهنۀ مناسب‌تر برای توسعه گردشگری کشاورزی هستند. برای فازی‌سازی شاخص پوشش‌گیاهی از تابع فازی Large استفاده شد. این تابع بر‌اساس یک نقطۀ میانی تعریف می‌شود. در این میان، مکان‌هایی با ارزش بیشتر درجۀ عضویت بهتری خواهند گرفت. مکان‌های با پوشش‌گیاهی سطح خوب درجۀ عضویت 1 را دریافت کردند؛ درنتیجه پهنۀ مناسب‌تری هستند. برای فازی‌سازی شاخص‌های ارتفاع، شیب و اقلیم از تابع فازی Linear استفاده شد. این تابع بین مقدارهای کمینه و پیشینه درجه عضویت می‌گیرد. مکان‌های با ارتفاع پایین‌تر، شیب پایین و اقلیم معتدل‌تر ارزش عضویت نزدیک به 1 را دریافت کردند؛ درنتیجه پهنۀ مناسب‌تری هستند. برای فازی‌سازی شاخص‌های وسعت مزارع و باغ‌ها از تابع فازی MSsmall استفاده شد که این تابع براساس میانه و انحراف معیار تعریف می‌شود. در این میان، مقدار‌های کوچک‌تر درجۀ عضویتی نزدیک به 1 را می‌گیرند. مکان‌هایی که نزدیکی بیشتر با پهنه‌های وسیع دارند، درجۀ عضویت نزدیک به 1 را دریافت کردند؛ درنتیجه پهنۀ مناسب‌تری برای توسعۀ گردشگری کشاورزی هستند.

فاصله از کانون‌های جمعیتی

ارتفاع

شیب

فاصله از پایانه‌های حمل‌و‌نقل

فاصله از مراکز اقامتی

فاصله از مراکز درمانی

وسعت اراضی زراعی

فاصله از جاذبه‌های گردشگری

فاصله از راههای اصلی

پوشش‌گیاهی

فاصله از مناطققه‌های چهارگانه

وسعت باغ‌ها

فاصله از چشمه و دریاچه

فاصله از رودخانه

اقلیم

فاصله از خدمات پذیرایی

فاصله از مراکز ایمنی و امنیتی

شکل 4: نقشه‌های فازی‌شدۀ شاخص‌های مکان‌یابی پهنۀ مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی (منبع: یافته‌های پژوهش، 1403)

Fig 4: Fuzzy maps of agricultural tourism potential location indicators

 

پس از تهیۀ نقشه برای هریک از شاخص‌ها و سپس تلفیق نقشه‌ها با استفاده از تابع هم‌پوشانی فازی و عملگر گاما، نقشۀ پهنه و روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی تهیه شد. این نقشه به پنج طبقۀ بسیار‌نامناسب (2/0-0)، نامناسب (4/0-2/0)، متوسط (6/0-4/0)، مناسب (8/0-6-/0) و بسیار‌مناسب (1-8/0) طبقه‌بندی شده است. از مجموع مساحت منطقه، 66/4 درصد برای توسعۀ گردشگری کشاورزی بسیار‌مناسب، 51/9 درصد مناسب، 10/24 درصد با تناسب متوسط، 24/17درصد نامناسب و 48/44 درصد بسیار‌نامناسب است (شکل 5).

 

شکل 5: پهنه و روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی (منبع: یافته‌های پژوهش، 1403)

Fig 5: Suitable villages and destinations for agricultural tourism development

 

براساس نقشۀ نهایی پهنۀ بسیار‌مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی در بخش‌های پادنا و دناکوه واقع شده است. در این پهنه 23 روستا وجود دارد که شرایط مناسبی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی دارند. با‌توجه به تعداد جمعیت و خانوار (روستاهای بیش از 100 خانوار) 14 روستا به‌عنوان روستای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی شناسایی شد (جدول 5).

جدول 5: روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی

Table 5: Villages suitable for agritourism development

بخش

دهستان

روستا

بخش

دهستان

روستا

پادنا

پادنا وسطی

قنات کیفته

دنا کوه

پادنا علیا

بارندسفلی

پادنا سفلی

رودآباد

پادنا علیا

دنگزلو

پادنا سفلی

ماندگان

پادنا علیا

سرباز

پادنا سفلی

علی آباد

برآفتاب

رهیز

پادنا سفلی

سیور

برآفتاب

کیفته حسینی

پادنا وسطی

مورک

پادنا علیا

کهنگان

پادنا وسطی

خفر

پادنا وسطی

کیفته گیوه سین

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

ارزیابی ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی روستاهای مستعد شناسایی‌شده

بعد از شناسایی روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی ظرفیت اجتماعی کشاورزان برای مشارکت در توسعۀ گردشگری کشاورزی بررسی شد. ویژگی‌های جمعیت‌شناختی حجم نمونه در 14 روستای شناسایی‌شده در جدول 5 آمده است. از کل 326 نفر، 4/99 درصد مردان و 6/0 درصد زنان بودند. بیشترین درصد حجم نمونه در گروه سنی 50 تا ۴1 قرار دارد. بیشترین تعداد نمونه مدرک دیپلم داشتند. همچنین، بیشتر پاسخگویان اعلام کردند که یک نفر در‌سطح مزارع یا باغ‌هایشان مشغول به فعالیت است.

جدول 6: ویژگی‌های آماری جامعۀ نمونۀ پژوهش

Table 6: Demographic characteristics of the research sample population

مؤلفه

درصد

مؤلفه

درصد

جنسیت

مرد

4/99

تحصیلات

بیسواد

4

زن

6/0

ابتدایی

4/18

سن

20-30

1/10

سیکل

2/19

31-40

1/22

دیپلم

3/31

41-50

8/29

کاردانی و کارشناسی

6/24

51-60

23

کارشناسی ارشد و بالاتر

5/2

61 و بالاتر

15

تعداد افراد شاغل در مزرعه / باغ

1 نفر

7/60

وضعیت شغلی

باغداری

4/83

2 نفر

7/33

زراعت

6/4

3 نفر

6/4

باغداری و زراعت

12

4 نفر و بیشتر

9/0

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

نتایج متغیرهای سنجش ظرفیت اجتماعی کشاورزان برای توسعۀ گردشگری کشاورزی در جدول 7 آمده است. دربارۀ معیارها، نگرش و توانایی جامعۀ محلی و میانگین محاسبه‌شده برای بیشتر گویه‌ها بیشتر از حد متوسط بوده است که نشان می‌دهد کشاورزان اثر‌های مثبت گردشگری کشاورزی را درک کرده‌اند و نگرش مثبتی نسبت به توسعۀ گردشگری کشاورزی دارند. در معیار سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی، میانگین برای همۀ گویه‌ها پایین‌تر از حد متوسط بوده است. در معیار نیروی انسانی، میانگین محاسبه‌شده برای دو گویۀ شناخت از جاذبه‌های گردشگری منطقه و تمایل جوانان روستا به فعالیت در گردشگری بیشتر از حد مطلوب بوده است. دربارۀ معیار توسعۀ فعالیت‌های گردشگری کشاورزی، بیشترین میانگین برای گویه‌های تمایل به آموزش تجربه‌های خود به گردشگران و تمایل به مشارکت در برگزاری جشنواره‌های کشاورزی بوده است.

 

 

جدول 7: یافته‌های توصیفی متغیرهای ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی روستاهای مستعد

Table 7: Descriptions findings of social capacity variables of the local community

میانگین

درصد

گویه

معیار

خیلی زیاد

زیاد

متوسط

کم

خیلی کم

14/4

9/35

9/43

19

2/1

0

گردشگری کشاورزی یک فعالیت مکمل برای کسب درآمد است.

توانایی و نگرش جامعۀ محلی

13/4

6/35

46

6/16

8/1

0

گردشگری کشاورزی باعث ایجاد اشغال برای اعضای خانواده می‌شود.

15/4

6/33

1/52

12

2/1

2/1

گردشگری کشاورزی باعث افزایش و تنوع فرصت‌های شغلی می‌شود.

11/4

6/36

4/45

4/13

7/1

9/2

تمایل به حضور گردشگران در روستا و مزارع

20/4

1/36

50

2/12

8/0

8/0

میزان پذیرش و مهمان‌نوازی از گردشگران

87/1

4/0

4/0

8/24

5/34

9/39

وجود نهاد یا تشکّل مردمی‌در روستا برای توسعۀ گردشگری

85/3

2/20

8/45

8/32

3/1

0

تمایل به عضویت و فعالیت در در نهادها یا تشکّل‌های مردمی برای توسعۀ گردشگری

39/1

0

0

8/5

31

2/63

توجه مسئولان به توسعۀ گردشگری در روستا

سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی

51/1

0

0

4/10

8/29

2/59

دسترسی به حمایت‌های مشاوره‌ای و تسهیلگری

45/1

0

0

4/8

2/28

4/63

دسترسی به تسیهلات مالی و اعتبارات برای مشارکت

88/3

6/34

6/33

1/25

5/2

3/1

شناخت از جاذبه‌های گردشگری منطقه

نیروی انسانی

77/1

4

9/2

2/17

9/31

5/47

دسترسی به برنامه‌های آموزشی برای افزایش مهارت

72/3

4/24

1/39

9/26

5

6/4

تمایل جوانان به فعالیت در‌زمینۀ کشاورزی و گردشگری

80/1

5/1

7/3

1/14

3/35

4/45

دسترسی به نیروی انسانی آموزش‌دیده

75/3

5/26

2/46

7/22

8/3

8/0

تمایل به مشارکت گردشگران در فعالیت‌های کشاورزی

توسعۀ فعالیت‌های گردشگری کشاورزی

80/3

5/23

8/37

5/34

2/4

0

تمایل به آموزش تجربه‌های کشاورزی به گردشگران

73/3

6/25

5/39

2/25

6/7

1/2

تمایل به حضور گردشگران در مزارع برای بازدید

88/1

2/4

2/4

1/10

7/38

9/42

دسترسی به فعالیت‌های تفریحی و ورزشی

42/2

5/5

4/13

2/28

5/23

4/29

امکان برگزاری جشنواره‌های کشاورزی در روستا

24/2

8/3

4/8

6/28

1/26

2/33

دسترسی به فضا و امکانات برای برگزاری جشنواره‌ها

77/3

5/25

4/45

2/17

9/4

1/7

تمایل به مشارکت در برگزاری جشنواره‌های کشاورزی

81/1

1/3

2/4

5/9

9/39

9/42

برگزاری مراسم و جشن‌های سنتی مرتبط با کشاورزی

50/2

5/5

2/9

8/32

7/35

16

امکان فروش محصولات کشاورزی به گردشگران

08/2

3/0

5/1

4/29

9/42

6/25

دسترسی به فروشگاه‌ها، بازارهای محلی و هفتگی برای فروش محصولات کشاورزی

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

 

وضعیت شاخص‌های ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی با استفاده از آزمون آماری t تک نمونه‌ای به‌دلیل نرمال‌بودن داده‌ها بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین دو شاخص مهمان‌نوازی و نگرش مثبت به گردشگری (21/4) و توانمندی برای توسعۀ فعالیت‌های تجربۀ گردشگری کشاورزی (77/3) بیشتر از حد متوسط بوده و آمارۀ آزمون t نیز در‌سطح آلفا 05/0 (000/0=Sig) معنادار است که نشان دهندۀ شناخت و نگرش مثبت جامعۀ محلی به گردشگری است. میانگین به‌دست‌آمده برای سایر شاخص کمتر از حد مطلوب بوده است. آمارۀ آزمون t نیز در‌سطح آلفا 05/0 (000/0=Sig) معنادار است که نشان می‌دهد ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی برای توسعۀ گردشگری کشاورزی در روستاهای مطالعه‌شده شرایط مطلوبی را ندارد (جدول 8).

جدول 8: سنجش معناداری شاخص‌های ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی با استفاده از آزمون تی تک نمونه‌ای (حد متوسط=3)

Table 8: Social capacity indicator scoring using Single-Sample t-Test (Mean Score = 3)

اطمینان در‌سطح ۹۵%

اختلاف میانگین

سطح معناداری

آمارۀ t

میانگین

شاخص

معیار

حد پایین

حد پایین

22/1

10/1

16/1

000/0

27/38

16/4

مهمان‌نوازی و نگرش مثبت جامعۀ محلی

توانایی و نگرش جامعۀ محلی

22/0

09/0

14/0-

001/0

75/21

86/2

سازمان‌ها‌ی مردم‌نهاد فعّال در بخش کشاورزی

68/1-

53/1-

60/1-

000/0

92/42

40/1

برنامه‌های توسعۀ گردشگری کشاورزی

سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی

57/1-

41/1-

52/1-

000/0

03/37

48/1

حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای

19/0-

021/0-

16/0-

015/0

44/2-

89/2

سطح دانش و آموزش فعّالان حوزۀ کشاورزی

نیروی انسانی

32/0-

14/0-

23/0-

000/0

26/5-

76/2

نیروی کار متخصص در بخش گردشگری

68/0

87/0

77/0

000/0

07/17

77/3

فعالیت‌های تجربۀ اگروتوریستی

فعالیت‌های گردشگری کشاورزی

26/0-

06/0-

16/0-

001/0

27/3

84/2

فعالیت‌های تفریحی اگروتوریستی

51/0-

31/0-

41/0

000/0

82/7

59/2

فعالیت‌های سرگرمی اگروتوریستی

92/0-

76/0-

84/0-

000/0

17/20

16/2

خرید‌و‌فروش اگروتوریستی

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

رتبه‌بندی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی

در این مطالعه برای ارزیابی نهایی و اولویت‌بندی روستاهای با پتانسیل بالا ازجهت توسعۀ گردشگری کشاورزی، روستاها بر‌اساس تمامی شاخص‌های طبیعی و انسانی با استفاده از مدل TOPSIS رتبه‌بندی شد. داده‌های اولیۀ هر‌یک از شاخص‌ها به تفکیک روستا در جدول 9 آمده است. برای شاخص‌های مکانی اقلیم، ارتفاع و شیب از وزن فازی و برای سایر شاخص‌های مکانی از معیار فاصله (متر) استفاده شد. واحد اندازه‌گیری شاخص‌های ظرفیت اجتماعی کشاورزان که با استفاده از ابزار پرسشنامه ارزیابی شد، میانگین است.

 

 

جدول 9: ماتریس داده‌های اولیه

Table 9: Initial data matrix

روستا

سیور

علی‌آباد

خفر

مورک

کیفته گیوسین

کیفته حسینی

قنات کیفته

رهیز

بارند سفلی

رودآباد

دنگزلو

سرباز

ماندگان

کهنگان

فاصله از مراکز جمعیتی

16831

16365

12549

8106

5146

2801

4457

9442

1678

18909

8801

5083

14977

5728

وزن فازی شاخص اقلیم

99/0

1

1

99/0

99/0

99/0

99/0

99/0

99/0

99/0

1

99/0

99/0

99/0

وزن فازی شاخص ارتفاع

88/0

8/0

83/0

9/0

86/0

82/0

86/0

83/0

83/0

92/0

81/0

83/0

86/0

83/0

وزن فازی شاخص شیب

99/0

1

69/0

1

1

1

1

1

1

1

99/0

1

1

1

فاصله از رودخانه

2079

2919

4452

2503

7931

578

8034

742

1582

376

5/205

541

1931

1041

فاصله از چشمه و دریاچه

20565

2056

3817

2092

2686

1365

3314

8134

2865

802

2398

808

3633

3580

فاصله از منطقه‌های چهارگانه

0

55464

0

1599

10003

5297

9469

10846

1536

983

7194

0

0

5930

وزن فازی شاخص پوشش‌گیاهی

0

1

04/0

0

0

0

0

04/0

0

04/0

04/0

0

0

04/0

فاصله از مزارع

45/5

1/2

0

0

0

321

0

0

0

215

0

0

1749

110

فاصله از باغ‌ها

316

8221

3621

2376

10327

6090

9745

1647

4726

2903

2863

2073

0

2590

فاصله از جاذبه‌ها

14963

14963

4133

7326

4638

8247

4275

6511

9806

5915

440

8012

304

3745

فاصله از راه‌های اصلی

66

8/406

7/104

7/6

253

139

226

6/4

41

5/19

7/3

171

9/37

252

فاصله از پایانه‌ها

16394

16394

12558

8220

5048

2437

4366

9191

2120

19025

8867

5546

15074

5720

فاصله از اقامتگاه‌ها

9/353

12899

355

9079

16732

7602

16420

1066

11737

5105

7280

12363

2026

6392

فاصله از مراکز پذیرایی

3/9368

16380

355

11627

440

2490

1174

9222

494

5395

8837

3869

11049

5703

فاصله از مراکز درمانی

16462

16462

11059

8/398

307

1225

1068

1929

1656

4575

609

5044

7294

863

فاصله از مراکز امنیتی و ایمنی

16583

16583

12635

8452

4834

16509

4164

23394

13059

4884

22373

12384

10756

19692

دسترسی به تسهیلات ارتباطی

33/3

5/3

6/2

11/2

22/3

3/2

2/2

36/4

90/2

36/2

2/2

82/2

6/3

14/4

دسترسی به زیرساخت‌های عمومی

43/3

21/3

13/2

89/2

39/3

3

7/2

43/4

09/3

21/3

6/3

45/2

75/3

82/3

برنامه‌های توسعه

48/2

32/2

97/1

72/1

55/2

55/2

77/1

71/2

45/1

61/1

37/2

75/1

21/2

72/2

دانش و آموزش فعّالان

26/3

07/3

85/2

2.37

94/2

3

35/2

72/3

91/1

21/2

4/3

5/2

18/3

29/3

نیروی کار متخصص

95/2

18/3

35/2

25/2

03/3

45/1

25/2

89/2

27/3

11/3

033/3

18/2

17/3

36/3

مهمان‌نوازی و نگرش مثبت

49/4

48/4

49/4

236/4

88/3

24/3

4

27/4

78/3

74/3

2/4

82/3

48/4

66/4

سازمان‌های مردم‌نهاد

4

11/4

97/3

57/3

03/4

1/3

5/3

39/4

82/3

79/3

53/4

36/3

18/4

95/3

فعالیت‌های تجربۀ آگروتوریسم

90/3

12/4

29/3

75/3

61/3

567/3

633/3

452/4

39/3

5/3

511/4

667/2

95/3

27/4

فعالیت‌های تفریحی آگروتوریسم

2.81

2.821

2.25

2.643

2.92

2.8

2.55

4.536

3.41

2.464

3.2

1.955

3.05

2.86

فعالیت‌های سرگرمی آگروتوریسم

3.02

3.071

2.19

1.84

2.32

1.375

2.025

3.77

2.82

2.03

4.13

1.64

3.15

2.82

خرید‌و‌فروش محصولات اگروتوریستی

2.76

2.67

1.92

1.62

2.06

1.53

1.5

2.21

2.58

1.83

2.82

1.67

2.57

2.33

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

با‌توجه به نتایج روستای علی‌آباد با کمترین فاصله از حالت ایده‌آل مثبت و بیشترین فاصله از حالت ایده‌آل منفی و با فاصلۀ نسبی 663/0به‌عنوان مستعد‌ترین روستای شهرستان سمیرم برای توسعۀ گردشگری کشاورزی شناخته شد. روستاهای دنگزلو با فاصلۀ نسبی 564/0 و خفر با فاصلۀ نسبی 560/0در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. همچنین، روستاهای ماندگان، کیفته حسینی و کیفته گیوه با بیشترین فاصله از ایده‌آل مثبت و کمترین فاصله از ایده‌آل منفی در پایین‌ترین رتبه قرار دارند.

جدول 10: نتایج رتبه‌بندی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی

Table 10: Ranking results of suitable villages for agricultural tourism development

روستا

فاصله از ایده‌آل مثبت

فاصله از ایده‌آل منفی

CL

رتبه

سیور

0492/0

0601/0

5498/0

8

علی‌آباد

0351/0

0692/0

6632/0

1

خفر

0467/0

0595/0

5604/0

3

مورک

0481/0

06/0

5549/0

5

کیفته گیوسین

0517/0

0562/0

5209/0

12

کیفته شهید حسینی

0492/0

052/0

5135/0

13

قنات کیفته

0515/0

0562/0

5215/0

11

رهیز

0475/0

0583/0

5511/0

7

بارندسفلی

0483/0

0599/0

5538/0

6

رودآباد

0465/0

0565/0

5485/0

9

دنگزلو

0461/0

0598/0

5649/0

2

سرباز

0481/0

0607/0

5582/0

4

ماندگان

0685/0

0365/0

3478/0

14

کهنگان

0467/0

0561/0

5458/0

10

منبع: یافته‌های پژوهش، 1403

 

براساس یافته‌های پژوهش 29 شاخص برای مکان‌یابی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی شناسایی و از‌نظر اعتبارسنجی تأیید شد. شاخص‌های وسعت باغ‌ها و وسعت اراضی زراعی مهم‌ترین شاخص‌ها برای مکان‌یابی روستاهای مستعد گردشگری کشاورزی شناسایی شدند. این نتایج با یافته‌های رضوانی و همکاران (1400)، Tirnakci et al. (2018)، et al.  Wu (2022) سازگار است. همچنین، شاخص‌های اقلیم، نزدیکی به منابع آبی، تنوع پوشش‌گیاهی و نزدیکی به مناطق چهارگانه نیز به‌عنوان شاخص‌های مهم در توسعۀ گردشگری کشاورزی شناسایی شدند که با نتایج Baskerville (2013) و Donavon (2023) همسوست. جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی روستا نیز اهمیت زیادی دارد که با یافته‌های Shen et al. (2020) همسوست. همچنین، شاخص‌های شبکۀ دسترسی و حمل‌و‌نقل عمومی و خدمات اقامتی و پذیرایی از شاخص‌های ضروری برای ارزیابی پتانسیل گردشگری کشاورزی شناسایی شدند که با نتایج پژوهش‌های Wu et al. (2023)، Shen et al. (2020) منطبق است. علاوه بر این، شاخص‌های ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی نسبت به سایر معیارها وزن کمتری به دست آوردند که نتایج منطبق با یافته‌های پیشین است. از مجموع شاخص‌های ظرفیت جامعۀ محلی، شاخص حمایت دولتی و وجود برنامه‌های توسعۀ گردشگری کشاورزی از شاخص‌های مهم در توسعۀ گردشگری کشاورزی شناسایی شدند. در‌مجموع، نتایج نشان می‌دهد که ظرفیت‌های کشاورزی و منابع طبیعی نقش اساسی‌تری در توسعۀ گردشگری کشاورزی دارند. وجود ظرفیت‌های کشاورزی متنوع از‌جمله زمین‌های وسیع و انواع محصولات کشاورزی تأثیر چشمگیری بر توسعۀ محصولات گردشگری کشاورزی متنوع و متمایز و رقابت‌پذیری مقصد در بازار گردشگری کشاورزی دارند. همچنین، وجود میراث فرهنگی و تاریخی بی‌نظیر نیز از شاخص‌های مهم است. در این راستا، پژوهش حاضر نشان می‌دهد که جاذبه‌ها و میراث فرهنگی ویژۀ محلی می‌توانند به‌عنوان مزیت رقابتی بر جذب بازدیدکنندگان به مقصد تأثیر‌گذار باشند (Sgroi et al., 2018). سهولت دسترسی و خدمات رفاهی نیز از معیارهای ضروری برای جذب گردشگران است که باید در استراتژی توسعۀ گردشگری کشاورزی مدنظر قرار گیرد. همچنین، مشارکت جوامع محلی و وجود سازمان‌های مردم‌نهاد برای ایجاد و پایداری گردشگری کشاورزی حائز اهمیت است؛ بنابراین برنامه‌ریزان در انتخاب روستاهای مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی باید تمام این عوامل را در‌نظر بگیرند.

پس از تهیۀ لایه‌ها وضعیت شهرستان نسبت به شاخص‌های منتخب مشخص شد. بررسی نقشه‌ها نشان می‌دهد که بیشتر مناطق از‌‌نظر ارتفاع و شیب در شرایط مطلوبی واقع شده است. بیشتر مناطق از‌نظر اقلیم، اقلیم مناسبی دارند و تنها بخش‌های محدودی از وردشت، دره‌شور و حنا در شرایط نیمه‌خشک و نامناسب واقع شده است. بیشتر مناطق منابع آبی به‌نسبت مناسبی دارند. مناطق دره‌شور، وردشت و ونک تنوع پوشش‌گیاهی مناسبی دارند. مناطق پادنا و برآفتاب ازنظر فاصله از مناطق حفاظت‌شده در پهنۀ مناسب واقع شده است. بیشتر اراضی از‌نظر وسعت اراضی زراعی و باغی مربوط به باغستان‌هاست و به‌جزء در مناطق از حنا و وردشت سایر مناطق اراضی باغی وسیعی دارند و عمدۀ اراضی زراعی در دهستان‌های وردشت، حنا و سمیرم واقع شده است. شهرستان سمیرم جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی بسیاری دارد و در بیشتر مناطق دسترسی مناسبی به جاذبه‌های گردشگری وجود دارد. بیشتر روستا‌ها از‌نظر فاصله از کانون‌های جمعیتی و دسترسی به راه‌های ارتباطی اصلی شرایط خوبی را دارند؛ اما از‌نظر دسترسی به خدمات و زیرساخت‌های گردشگری در وضعیت نامناسبی قرار دارند. بر‌اساس نقشۀ نهایی 66/4 درصد از وسعت استان (14 روستا در محدودۀ جنوب غربی، بخشی از مرکز و شمال غربی شهرستان سمیرم) به‌عنوان مناسب‌ترین پهنه برای توسعۀ گردشگری کشاورزی شناخته شده است. وضعیت ظرفیت اجتماعی کشاورزان روستاهای واقع در طبقۀ بسیار‌مناسب ارزیابی شد. نتایج نشان داد که کشاورزان روستاها اثر‌های مثبت گردشگری کشاورزی را بر روستا و کسب‌و‌کار خود درک کرده‌اند و به‌دنبال آن تمایل به فعالیت در‌حوزۀ گردشگری کشاورزی را دارند؛ اما توانمندی کشاورزان برای ارائۀ انواع فعالیت‌های گردشگری کشاورزی شامل توسعۀ فعالیت‌های تفریحی، برگزاری مراسم و جشنواره‌ها پایین‌تر از حد مطلوب است. کشاورزان از حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای، امکانات و تسهیلات، آموزش، دانش و مهارت لازم برای مشارکت در فعالیت‌های گردشگری کشاورزی برخوردار نیستند. به هر حال، پهنه‌ها و روستاهای شناسایی‌شده مکان‌هایی هستند که از‌لحاظ تمام شاخص‌های طبیعی و انسانی ارزیابی‌شده بهترین شرایط را داشته‌اند؛ بنابراین بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاری و اجرای پژوه‌های توسعۀ گردشگری کشاورزی هستند.

 

 

نتیجه‌گیری

با‌توجه به اهمیت گردشگری کشاورزی به‌عنوان رویکردی پایدار برای توسعۀ مناطق روستایی و افزایش تقاضا برای تجربۀ فعالیت‌های کشاورزی و سبک زندگی روستایی، شناسایی مکان‌های مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی مهم است. در پژوهش حاضر شاخص‌های مناسب برای توسعۀ گردشگری کشاورزی و اولویت‌بندی روستاهای مستعد توسعۀ گردشگری کشاورزی در شهرستان سمیرم شناسایی شد. در این میان، ابتدا شاخص‌های مؤثر بر توسعۀ گردشگری کشاورزی در چهار گروه ظرفیت‌های کشاورزی، منابع طبیعی و گردشگری، زیرساخت‌های گردشگری و ظرفیت اجتماعی جامعۀ محلی دسته‌بندی و با خبرگان وزن‌دهی شد. نتایج نشان داد که هر‌چند ظرفیت‌های کشاورزی و منابع طبیعی معیار اصلی در توسعۀ گردشگری کشاورزی هستند، توسعه و پایداری گردشگری کشاورزی به وجود میراث فرهنگی بی‌نظیر روستا، زیرساخت‌های گردشگری و توانمندی جامعۀ محلی نیز وابسته است. سپس بر‌اساس شاخص‌های مکانی، پهنه‌ها و روستاهای مناسب شناسایی شد که 14 روستا مناسب‌ترین پتانسیل را برای توسعۀ گردشگری داشتند. پس از رتبه‌بندی روستاها براساس تمامی شاخص‌ها، روستاهای علی‌آباد، دنگزلو و خفر به‌عنوان مستعد‌ترین روستا برای توسعۀ گردشگری کشاورزی شناخته شدند.

محققان در پژوهش حاضر تحلیل جامعی از توزیع فضایی ظرفیت کشاورزی، منابع و جاذبه‌های گردشگری، زیرساخت‌ها و ظرفیت جامعۀ محلی ارائه دادند که می‌تواند به برنامه‌ریزان منطقه کمک کند تا بهترین استراتژی‌ها را برای توسعۀ گردشگری کشاورزی شناسایی و اجرا کنند. همچنین، آنها نقشۀ پهنه‌بندی را در طبقات مختلف از بسیار‌مناسب تا بسیار‌نامناسب ارائه دادند و سپس مناسب‌ترین روستاها را برای توسعۀ گردشگری کشاورزی رتبه‌بندی کردند که نتایج برای برنامه‌ریزان و مسئولان منطقه به‌منظور انتخاب روستای بهینه ازجهت سرمایه‌گذاری و توسعۀ گردشگری کشاورزی کاربردی خواهد بود. علاوه بر این، محققان در این پژوهش به دسته‌بندی جامع‌تری از شاخص‌های سنجش برای انتخاب مکان مناسب ازجهت توسعۀ گردشگری کشاورزی پرداختند. چارچوب ارائه‌شده برای محققان و برنامه‌ریزان در سایر پروژه‌های گردشگری به‌منظور شناخت مکان مناسب ازجهت توسعۀ گردشگری کشاورزی مفید خواهد بود.

مطالعۀ حاضر محدودیت‌هایی دارد که می‌توان آنها را در پژوهش بعدی بررسی کرد. بین گردشگری کشاورزی و محیط‌زیست رابطۀ نزدیکی وجود دارد. بهره‌برداری مؤثر از منابع طبیعی می‌تواند محصولات گردشگری کشاورزی بی‌نظیری را ایجاد کند و به‌دنبال آن اجرای صحیح فعالیت‌های گردشگری باعث حفظ محیط ‌زیست روستا خواهد شد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود که در پژوهش‌های آینده برای انتخاب مکان مناسب به معیار محیط زیست (نحوۀ بهینۀ استفاده از منابع و مدیریت آلاینده‌ها) پرداخته شود. همچنین، امکان توسعۀ بازار (متمایز‌بودن مناظر، تنوع منابع، ایجاد مراکز تفریحی) می‌تواند به پایداری گردشگری کشاورزی کمک کند؛ بنابراین محققان در پژوهش بعدی می‌توانند این معیار را درارزیابی پتانسیل مقصد گردشگری کشاورزی بررسی کنند.

References

منابع
ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سمیرم (1402). جاذبه‌های گردشگری شهرستان سمیرم. قابل دسترس در سایت http://www.ichto.ir/Home/News-RSS
آشفته‌پور لیلا، کوهی، سپیده، قریشی میناباد، محمدباسط، مطیعی لنگرودی، حسن، و آمارحاجی شیرکیا، تیمور (1399). تحلیل فضایی عرصه‌های روستایی مستعد گردشگری کشاورزی (شهرستان رودسر). اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، 9(31)، 41-66. https://serd.khu.ac.ir/article-1-3488-fa.html
بهمنی، افشین، قدیری، مجتبی، حاجیلو، مهدی، عظیمی، فریده، و قدیری، مهدیه (1400). تحلیلی بر عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری کشاورزی و زمینه‌یابی کارآفرینی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: روستاهای استان تهران). نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(63)، 315-334.  https://sid.ir/paper/959914/fa
بوذرجمهری، خدیجه، شایان، حمید، و قندهاری، الهام (1399). بررسی ادراکات و تمایل جامعۀ محلی برای مشارکت در توسعۀ گردشگری کشاورزی (مورد مطالعه: شهرستان تربت حیدریه). فصلنامۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 9(35)، 161-138. https://doi.org/10.22080/JTPD.2021.19605.3357
جهاد کشاورزی شهرستان سمیرم (1402). سیمای کشاورزی شهرستان سمیرم 1401-1400.
 http://agri-semirom.ir/Portals/23/sima-keshavarzi1400-01.pdf
رضوانی، محمدرضا، نیک‌روش، فاطمه، کاظمی، نسرین (1400). پهنه‌بندی فضایی قابلیت‌های گردشگری کشاورزی در نواحی روستایی استان لرستان، جغرافیا و پایداری محیط، 11(1)، 93-112.
https://doi.org/10.22126/GES.2021.6264.2367
محمودی چناری، حبیب، مطیعی لنگرودی، حسن، فرجی سبکبار، حسنعلی، قدیری معصوم، مجتبی، و یاسوری، مجید (1398). سنجش ظرفیت محیط روستاهای شهرستان ماسال برای توسعۀ گردشگری کشاورزی، پژوهش‌های روستایی، 10(4)، 596-613. 10.22059/JRUR.2019.272118.1310
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان اصفهان. مرکز آمار ایران.
https://www.amar.org.ir
 
References
Agricultural jihad of Semirom county. (2023). Agricultural situation of Semirom county 2021-2022. http://agri-semirom.ir/Portals/23/sima-keshavarzi1400-01.pdf [In Persian].
Al Hinai, A., & Jayasuriya. H. (2021). Agricultural sustainability through agritourism in oman and potentials for adoption. 2nd International Conference On Agriculture, Food Security And Safety, India. https://doi.org/10.32789/agrofood.2021.1008
Ammirato, S., Felicetti, A.M., Raso, C., Pansera, B.A., & Violi, A. (2020). Agritourism and sustainability: What we can learn from a systematic literature review. Sustainability, 12(22), 9575.  https://doi.org/10.3390/su12229575
An, W., Alarcón, S. (2020). How can rural tourism be sustainable? A systematic review. Sustainability, 12(18), 7758. https://doi.org/10.3390/su12187758
Arroyo, C. G., Barbieri, C., & Rich, S. R. (2013). Defining agritourism: A comparative study of stakeholders’ perceptions in Missouri and North Carolina. Tourism Management, 37, 39–47.  https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.12.007
Ashofetapour, S., Qureshi, M.B., Matiei Langroudi, H., & Amarhaji, T. (2020). Spatial analysis of rural areas prone to agricultural tourism (Rodsar city). Spatial Economy And Rural Development, 9(31), 41-66. https://serd.khu.ac.ir/article-1-3488-fa.html [In Persian].
Bahmani, A., Qadiri, M., Hajilo, M., Azimi, F., & Qadiri, M. (2021). An analysis of factors affecting the development of agritourism and entrepreneurship in rural areas (Case study: Villages of Tehran province). Journal Of Applied Researches In Geographical Sciences, 20(63), 315-334. https://sid.ir/paper/959914/fa [In Persian].
Barbieri, C. (2013). Assessing the sustainability of agritourism in the US: A comparison between agritourism and other farm entrepreneurial ventures. Sustainable Tourism, 21(2), 252–270.  https://doi.org/10.1080/09669582.2012.685174
Baskerville, B.G. (2013). Building a GIS model to assess agritourism potential [Master's thesis, University of Nebraska]. https://digitalcommons.unl.edu/geographythesis/18
Bouzarjomehri, Kh., Shayan, H., & Ghandehari, E. (2021). An investigation of the perceptions and preferences of local community to participate in the development of Agro-Tourism (A case study on Torbat Heydariyeh city). Tourism Planning And Development, 9(35), 135-161. https://doi.org/10.22080/jtpd.2021.19605.3357 [In Persian].
Campbell, J., & Kubickova, M. (2020). Agritourism microbusinesses within a developing country economy: A resource-based view. Destination Marketing & Management, 17, 100460.  https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2020.100460
Canovi, M., & Lyon, A. (2019). Family-Centred motivations for agritourism diversification: The case of the langhe region, Italy. Tourism Planning Development, 17(6), 591–610. https://doi.org/10.1080/21568316.2019.1650104
Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal Of Operational Research, 95(3), 649-655.  https://doi.org/10.1016/0377-2217(95)00300-2
Choo, H., & Petrick, J. F. (2014). Social interactions and intentions to revisit for agritourism service encounters. Tourism Management, 40, 372-318.  https://doi.org/10.1016/j.tourman.2013.07.011
Donavon, M. (2023). Assessing the potential of agritourism at neudamm, namibi] PhD thesis, University of Namibia]. https://repository.unam.edu.na/handle/11070/3694
Dsouza, K.J., Shetty, A., Damodar, P., Dogra, J., & Gudi, N. (2024). Policy and regulatory frameworks for agritourism development in India: A scoping review. Cogent Social Sciences, 10(1), 1-18. https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2283922
Dubois, C., Cawley, M., & Schmitz, S. (2017). The tourist on the farm: A muddled image. Tourism Management, 59, 298–311. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.08.016
Duffy, L.N., Kline, C., Swanson, J.R., Best, M., & Hunt, M. (2016). Community development through agroecotourism in Cuba: An application of the community capitals framework. Ecotourism, 16(3), 203-221. https://doi.org/10.1080/14724049.2016.1218498
Eldrandaly, K.A., & Al-Amari, M.A. (2014). An expert GIS-Based ANP-OWA decision making framework for tourism development site selection. International Journal Of Intelligent Systems And Applications, 6(7), 1–11. https://doi.org/10.5815/ijisa.2014.07.01
Forbord, M., Schermer, M., & Griebmair, K. (2012). Stability and variety - products organization and institutionalization. Tourism Management, 33(4), 895-909.  https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.08.015
Galluzzo, N. (2021). A quantitative analysis on romanian rural areas, agritourism and the impacts of European Union’s financial subsidies. Rural Studies, 82(1), 458-467. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2021.01.025
Iran’s ministry of cultural heritage tourism of and handicrafts. (2023). Tourism of Isfahan province. http://www.ichto.ir/Home/News-RSS [In Persian].
Kim, S., Lee, S. K., Lee, D., Jeong, J., & Moon, J. (2019). The effect of agritourism experience on consumers’ future food purchase patterns. Tourism Management, 70, 144-152. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.08.003
Lin, C. T., & Juan, P. J. (2009). Measuring location selection factors for international resort parks. Quaity & Quantity, 44(6), 1257–1270. https://doi.org/10.1007/s11135-009-9275-2
Lordkipanidze, M., Han, B., Mikael, B. (2005). The entrepreneurship factor in sustainable tourism development. Cleaner Production, 13(8), 787-798. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2004.02.043
Lupi, C., Giaccio, V., Mastronardi, L., Giannelli, A., & Scardera, A. (2017). Exploring the features of agritourism and its contribution to rural development in Italy. Land Use Policy, 64(3), 383–390.  https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2017.03.002
Mahmoodi, H., Motiee Langrodi, H., Faraji Sabokbar, H.A., Ghadiri Masoum, M., & Yasoori, M. (2020). Assessing the capacity of masal rural environment for the development of agritourism. Journal Of Rural Research, 10(4), 596-613. https://doi.org/10.22059/JRUR.2019.272118.1310 [In Persian].
Malkanthi, P., & Routry, J.K. (2011). Potential for agritourism development: Evedance from Sri Lanka. Journal Of Agricultural Sciences, 6(1), 45-58. https://doi.org/10.4038/jas.v6i1.3812
Mardani, A., Zavadskas, E.K., Streimikiene, D., Jusoh, A., Nor, K.M., & Khoshnoudi, M. (2016). Using fuzzy multiple criteria decision making approaches for evaluating energy saving technologies and solutions in five star hotels. Energy, 117, 131–148. https://doi.org/10.1016/j.energy.2016.10.076
Matyakubov, U., Rakhimbaev, A., Rocchi. B., & Turaev, O. (2022). An evolutionary framework of Italy agritourism development: Actual experience for the acceleration of the agritourism growth in Uzbekistan. Theoretical & Applied Science, 6(110), 406-414. https://doi.org/10.15863/TAS.2022.06.110.72
Naidoo, P., & Sharpley, R. (2016). Local perceptions of the relative contributions of enclave tourism and agritourism to community well-being: The case of Mauritius. Journal Of Destination Marketing Management, 5(1), 16–25.  https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2015.11.002
Park, D. B., Doh, K. R., & Kim, K. H. (2014). Successful managerial behavior for farm-based tourism: A functional approach. Tourism Management, 45, 201–210.  https://doi.org/10.1016/j.tourman.2014.04.007
Peira, G., Longo, D., & Pucciarelli, F. (2021). Rural tourism destination: The ligurian farmers perspective. Sustainability, 13(24), 1-15. https://doi.org/10.3390/su132413684
Rezvani. M.R., Nickravesh, F., & Kazemi, N. (2021). Spatial zoning of agritourism capabilities in rural areas of Lorestan province. Geography And Environmental Sustainability, 11(1), 93-112. https://doi.org/10.22126/GES.2021.6264.2367 [In Persian].
Sgroi, F., Donia, E., & Mineo, A.M. (2018). Agritourism and local development: A methodology for assessing the role of public contributions in the creation of competitive advantage. Land Use Policy, 77(1), 676–682.  https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.06.021
Shen, C.C., Chang, Y.R., & Liu, D.J. (2020). Rural Tourism and environmental sustainability—a study on a model for assessing the developmental potential of organic agritourism. Sustainability, 12(22), 9642.  https://doi.org/10.3390/su12229642
Statistical center of Iran. (2016). General population and housing census. Statistical center of Iran. https://www.amar.org.ir [In Persian].
Tew, C., & Barbieri, C. (2012). The perceived benefits of agritourism: The provider's perspective. Tourism Management, 33(1), 215-224. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.02.005
Tirnakci, A., Özhanci, E., & Aklibasinda, M. (2018). Agricultural landscape pattern and agricultural tourism potential of Nevsehir. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2), 245-252.  https://doi.org/10.29278/azd.476660
Togaymurodov, E., Roman, M., & Prus. P. (2023). Opportunities and directions of development of agritourism: evidence from samarkand region. Sustainability, 15(1), 981.  https://doi.org/10.3390/su15020981
Torabi, N., Samani, S., & Altafi, M. (2019). Agricultural heritage as a creative tourism attraction. Asia Pacific Journal Of Tourism Research, 24(6), 541-549. https://doi.org/10.1080/10941665.2019.1593205
Tseng, M. L., Chang, C. H., Wu, K. J., Lin, C. W.R., Kalnaovkul, B., & Tan, R.R. (2019). Sustainable agritourism in Thailand: Modeling business performance and environmental sustainability under uncertainty. Sustainability, 11(15), 4087.  https://doi.org/10.3390/su11154087
Van der Merwe, J.H., Ferreira, S.L.A., & Niekerk, A.V. (2013). Resource-directed spatial planning of agritourism with GIS. South African Geographical Journal, 95(1), 16-37. https://doi.org/10.1080/03736245.2013.805080
Vazin, N., & Zamani Alavijeh, F. (2023). A Study of demand and supply of agritourism activities (Case study: Rural areas of semirom county, Iran). Journal Of Research And Rural Planning, 12(1), 1-18. https://doi.org/10.22067/JRRP.V12I1.2211-1061
Wu, C.K., Wang, C. N., & Le, T.K.T. (2022). Fuzzy multi criteria decision making model for agritourism location selection: A case study in Vietnam. Axioms, 11(4), 176.  https://doi.org/10.3390/axioms11040176
Wu, C.K., Wang, C. N., Le, T.K.T., & Nhieu, N.L. (2023). Sustainable agritourism location investigation in vietnam by a spherical fuzzy extension of integrated decision-making approach. Sustainability, 14, 10555. https://doi.org/10.3390/su141710555
Wu, K. J., Zhu, Y., Chen, Q., & Tseng, M. L. (2019). Building sustainable tourism hierarchical framework: Coordinated triple bottom line approach in linguistic preferences. Journal Of Cleaner Production, 229(10), 157–168. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.212

Files

History

  • Receive Date: 14 April 2024
  • Revise Date: 04 May 2024
  • Accept Date: 07 May 2024

Share

How to cite

Statistics