Document Type : Original Article
Authors
1 Uneversity of Birjand
2 Ph.D. student of Geography and Rural Planning, University of Isfahan
Abstract
Keywords
مقدمه و طرح مسأله
تحقق پیشرفت و توسعه کشورها مستلزم بهرهگیری از استعداد و توان و حضور چشمگیر مردم و مشارکت آنها در مراحل توسعه است؛ بهطوری که توسعه و مشارکت را اموری در هم تنیده دانستهاند و فرآیند توسعه را وقتی با ثبات و موفقیت همراه میدانند که با افزایش مشارکت مردم توأم باشد ( مقنی زاده، 1380: 142). تجربه تاریخی فرآیند توسعه در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته، این امر را روشن ساخته که توسعه روستایی یک ضرورت بنیادی برای توسعه ملی است و می‌بایست در اولویت برنامههای توسعه‌ای قرار گیرد(شکوری، 1380: 26). از طرف دیگر اقتصاد هر جامعه محور اساسی آن جامعه را تشکیل میدهد. چرخ اقتصاد آنگاه میتواند دارای توان و حرکتی متعادل و هماهنگ باشد که از سوی تمام مردم هدایت شود بدین جهت در این گستره، اهمیت حضور زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه نمایان میشود و چنین به نظر میرسد که اگر حضور زنان کمرنگ باشد، موقعیت اقتصادی جامعه متزلزل شود (برمان، 1974: 9). از اوایل دهه 1970 به بعد با تأکید کارشناسان بر توسعه یکپارچه روستایی و بدنبال آن نقش مشارکت روستائیان و بویژه زنان روستائی در روند توسعه، نحوه و دامنه فعالیت زنان در امور روستائی و بطور اخص فعالیتهای کشاورزی به گونه‌ای مشهود مورد توجه قرار گرفته است، تا جائی که در حال حاضر این مقوله برای سازمان‌ها و برنامه ریزان امور توسعه از اولویت خاصی برخوردار است. زنان 40 درصد از نیروی کار در بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهند و 50% درصد از فعالیتهای مربوط به تولیدات کشاورزی به وسیله آنها انجام میشود ؛ در ضمن در تمام مراحل پرورش دام نقش بسزایی داشته و 75 درصد از تولیدات صنایع دستی کشور نیز در دست آنان است (آجیلی و دانایی،1384 : 54). یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی – اجتماعی ، مشارکت زنان و نحوه ایفای نقش آنها در ساختارهای اقتصادی است. شواهد موجود نشان میدهد، زنان به ویژه در مناطق روستایی نقش عمده‌ای را در تولید محصولات گوناگون زراعی و دامی بر عهده دارند، به گونه‌ای که بدون کمک و مشارکت آنان به عنوان نیروی کار در مزارع رسیدن به توسعه کشاورزی امری ناممکن می‌باشد. اما با این حال به دلیل نوع جنسیت شان قادر به ورود تمامی عرصه‌های مشارکتی نیستند و رسیدگی به حقوق آنها در چند ساله اخیر تنها در حد حرف باقی مانده و هیچگونه بازتاب موثری در جامعه روستایی نداشته است. لذا در بحث مشارکت جویی موفق، جنس بعنوان متغیری موثر به حساب می‌آید(علوی تبار ، 45:1379)
از آنجایی که تعاونیها سازمان یافته ترین نهاد روستایی محسوب میشوند و گردانندگان اصلی آن بعنوان نهادی خود جوش و مستقل از بخش دولتی، مردم ساکن در روستا هستند و بی هیچ شبهه‌ای نیمی از این جمعیت ساکن را زنان تشکیل می‌دهند، لذا بررسی میزان و ابعاد مشارکت فعال زنان در تعاونی‌های روستایی از لحاظ تدوین سیاست‌های توسعه روستایی و نقش این تعاونیها در پیشبرد اهداف این سیاست‌ها حائز اهمیت خواهد بود. مدارک نشان می‌دهند، که در اکثر کشورها زنان روستایی را که از لحاظ اقتصادی محرومند، میتوان با حمایت و تشویق برانگیخت تا گروههایی را پدید آورند و هدایت کنند که به موجب آن درآمد خانواده و یا کارآیی فعالیت سنتی زنان افزایش یابد و به حمایت متقابل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه و تعاونی منجر شود. نمونه‌هایی از سازمانهای خدمات رسانی برای زنان روستایی وجود دارند، که مقرون موفقیت بوده اند. همچنین هر گاه سازمانهای زنان و حتی سازمانهای مشترک مردان و زنان بخوبی انتظام پذیرد و در جهت رفع نیازهای محلی جریان یابد، خواهد توانست به برنامهریزان و سیاستگذاران جامعه دسترسی پیداکند. علاوه بر این، تجربه و آموزش و اعتمادی که در نتیجه عضویت در تعاونی و اداره گروههای محلی بدست می‌آید، اولین قدم برای وصول سیاستگذاری جامعه محسوب میشود (لمینک،32:1375). بدین ترتیب اگر بپذیریم که یکی از اهداف اساسی توسعه مکانی-فضایی با ابعاد اجتماعی-اقتصادی، ارتقای منزلت و شان انسانی است. باید بپذیریم که در نظر گرفتن نقش و جایگاه زنان روستایی در برنامههای توسعه فرهنگی و اجتماعی-اقتصادی نه تنها ضروری است، بلکه در روند توسعه امری حیاتی به نظر می‌آید (ماونگ، 1995: 466). با توجه به مسائلی که ذکر گردید، پژوهش حاضر به بررسی نقش شرکتهای تعاونی روستایی زنان در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضاء بصورت مطالعه موردی شرکتهای تعاونی خوسف و خراشاد در استان خراسان جنوبی می‌پردازد. استان خراسان جنوبی دارای 17شرکت تعاونی روستایی زنان می‌باشد که از این تعداد دو شرکت تعاونی روستایی زنان مورد بررسی قرار می‌گیرد، که در شهرستانهای خوسف و خراشاد در استان خراسان جنوبی می‌باشند.
اهمیت و ضرورت
اهمیت مساله در چند مورد خلاصه میشود.1-اهمیت داشتن جایگاه زنان در توسعه روستایی با توجه به تحولات دنیای امروز2-مشخص کردن نوع پیامدهای ایجاد شده در نتیجه تاسیس شرکتهای تعاونی زنان از لحاظ اقتصادی و اجتماعی3-شناخت وضعیت کنونی شرکت تعاونی زنان و در نتیجه حذف عوامل منفی در روند اهداف و توسعه روستایی.4- با توجه به مشارکت زنان در قالب شرکت تعاونی، باید نقاط ضعف و قوت آن، حداقل برای مسوولان و برنامه ریزان مشخص گردد.5- پس از شناخت وضعیت کنونی، میتوان برای ترقی و بهبود شرکت تعاونی زنان روستایی، برنامه ریزی بهتری انجام داد.
اهداف
1-شناسایی وضعیت کنونی و نحوه عملکرد شرکتهای تعاونی روستایی هدف - شناخت وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضای شرکتهای تعاونی روستایی هدف3-بررسی نقش شرکتهای تعاونی زنان در بهبود وضعیت اقتصادی اعضاء4-بررسی نقش شرکتهای تعاونی زنان بر بهبود وضعیت شاخص‌های اجتماعی اعضا.
سوابق
استفاده از نتایج به دست آمده از پژوهشهای گذشته در مورد شرکتهای تعاونی ، محقق را در رسیدن به هدف یاری می نماید. در این راستا خلاصه ای از پژوهشهای انجام گرفته ذکر میشود.
فائو(1995) در گزارشی در زمینه زنان و توسعه روستایی در خاور نزدیک " به بررسی و نقد برنامهها و سیاست‌های رسمی در خصوص زنان و توسعه روستایی در محدوده مورد بررسی پرداخته است. این گزارش بر نقش زیر ساختها و ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی بر میزان مشارکت زنان روستایی تأکید دارد. زهرا فرخی راستابی، و همکاران (1382)، در مقاله خود با عنوان "توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه" به بررسی عوامل موثر بر توانمندسازی زنان پرداختهاند که یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عواملی همچون افزایش سطح تحصیلات، دسترسی به منابع مالی، بهبود وضع سلامت، برخورداری از حق مالکیت قانونی، رفع تبعیض از بازارکار و حذف باورهای سنتی عوامل مؤثری در توانمندسازی زنان هستند. در بررسی دیگری طباطبایی یحییآبادی و حسینیان (1384)، در مقاله خود با عنوان" توانمندسازی زنان سرپرست خانوار از طریق مشاوره گروهی، آگاهسازی و کارآفرینی در شهر تهران" بیان میکنند که برنامه مشاوره گروهی بر عزتنفس زنان سرپرست خانوار تأثیر دارد.
بشر دوست (1373) پژوهشی با عنوان"بررسی میزان مشارکت زنان روستایی شالیکار و نقش آموزشهای ترویجی در تولید برنج در استان گیلان را مورد بررسی و تجلیل قرار داد. در این تحقیق، نتایج نشان میدهد هرچه وضعیت اقتصادی خانوار فرد بهتر باشد، میزان مشارکت او کمتر میشود. همچنین میزان مشارکت افراد آموزش دیده و آموزش ندیده یکسان می‌باشد . توبک (1375)" پژوهشی با عنوان " بررسی رابطه بین عزت نفس و مشارکت زنان در تعاونی‌های زنان روستایی استان سمنان، شهرستان شاهرود روستای مجن را مورد بررسی و تجلیل قرار داد " در این تحقیق نگارنده به بررسی علل و عوامل مؤثر و تأثیرگذار عضویت در تعاونی‌های زنان روستایی می‌پردازد. او به این نتیجه دست یافت، که زنان عضو تعاونیها از میزان عزت نفس ، تفاهم زناشوئی ، اوقات فراغت و تحصیلات بالاتری نسبت به زنان غیر عضو برخوردار می‌باشند. پورطریق(1375)" پژوهشی یا عنوان " سازه‌های مؤثر در مشارکت زنان روستایی در فعالیتهای امور دام و صنایع روستایی استان هرمزگان را مورد بررسی و تجلیل قرار داد " در این تحقیق سعی بر آن دارد تا عوامل تأثیرگذار بر مشارکت زنان روستایی استان هرمزگان در فعالیتهای امور دام و صنایع روستایی را مورد بررسی قرار دهد. نتایج به دست آمده از این تحقیق حاکی از آن است که مشارکت فعالیتهای امور دام با متغیر‌هایی تعداد درآمد مستقل زنان و نیاز مالی آنان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
سوال‌ها و فرضیه‌ها
سوالات: 1-نقش شرکتهای تعاونی روستایی زنان مورد بررسی بر بهبود وضعیت اقتصادی اعضا تا چه میزان است؟
2- نقش شرکتهای تعاونی روستایی زنان موردبررسی بر بهبود وضعیت اجتماعی اعضا تا چه میزان است؟
فرضیه‌ها: 1- فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اقتصادی اعضا تأثیر داشته است.
2- فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اجتماعی اعضا تأثیر داشته است.
روش تحقیق
پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و برمبنای ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و روش میدانی مبتنی بر دو ابزار مصاحبه و پرسش نامه استفاده شده است.نحوه تعیین حجم نمونه براساس فرمول کوکران است. جم جامعه 962 نفر اعضاء شرکت تعاونی مورد بررسی بوده است. با توجه به جامعه مورد بررسی در این پژوهش از روش نمونه گیری طبقه‌ای متناسب استفاده شده است. که شرکتهای تعاونی روستایی زنان خراشاد وخوسف طبقات جامعه راتشکیل می‌دهند و متناسب با تعداد سهام داران در هر یک از این طبقات نمونه گیری انجام گردید. حجم نمونه حاصل برابر 243 می‌باشد، به طوری که متناسب با سهامداران شرکت تعاونی زنان خراشاد و کوثر خوسف به ترتیب تعداد 66 و 177 سهامدار از این شرکت‌ها مورد پرسشگری قرار خواهد گرفت. در فرمول مورد استفاده p نسبت سهامدارانی است که در شرکتهای مزبور10سهم و بیشتر دارند.
برای تعیین اعتماد پرسشنامه مربوط به اعضا تعداد 30 پرسشنامه بین اعضای شرکتهای تعاونی روستایی زنان توزیع گردید و ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه اعضا به شرح ذیل محاسبه گردید. ضریب همسانی درونی (آلفای کرونباخ) که با استفاده از نرم‌افزار SPSS محاسبه شده، در مؤلفه وضعیت اقتصادی 96/0، در مؤلفه وضعیت اجتماعی 98/0، است. از آنجایی که میزان ضریب گزارش شده بیشتر از 7/0 است. بنابراین پایایی پرسشنامه تحقیق قابل قبول است.
جدول 1- تعداد سوال‌ها،آزمودنی‌ها و نتایج ضرایب آلفای کرونباخ
|
مقیاس |
تعداد نمونه آماری |
تعداد سؤال‌ها |
همسانی درونی(آلفای کرونباخ) |
|
اقتصادی |
244 |
11 |
96/0 |
|
اجتماعی |
244 |
25 |
98/0 |
منبع: نگارندگان،1392
معرفی متغیرها و شاخص‌ها
1-ویژگی‌های فردی (مقیاس فاصله‌ای و اسمی): سابقه عضویت در شرکت تعاونی؛ تعداد افراد خانواده؛ شغل قبل و بعد از عضویت.2-متغیرهای اقتصادی(مقیاس ترتیبی): میزان درآمد ماهیانه؛ میزان پس انداز ماهیانه؛ میزان فعالیت در بخش دامداری-زراعت-باغداری-صنایع دستی؛ توانایی خرید کالای مصرفی-وسایل منزل-وسایل نقلیه؛ فرصت شغلی پاره وقت؛ افزایش دسترسی به اعتبارات و تسهیلات، نهادهها و عوامل تولید؛3-متغیرهای اجتماعی(مقیاس ترتیبی): بهبود وضعیت زندگی؛ ایجاد امکان فعالیت به صورت دسته جمعی؛ ایجاد تبادل نظر و همکاری برای حل مشکلات موجود؛ برخورداری از شخصیت حقوقی در قالب گروه؛ تمایل به تحصیل و حضور در اجتماع؛فراهم شدن امکان آموزشهای مورد نیاز؛افزایش سواد؛ افزایش اطلاعات، دانش و آگاهی‌های علمی و کاربردی؛ کاهش تعصبات خانوادگی و مخالفت شوهر یا پدر با حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی؛ کاهش نگرش منفی نسبت به توانایی زنان؛ کاهش فقر اقتصادی خانواده؛ تقویت اعتماد به نفس؛ تقویت خلاقیت فردی و اجتماعی؛ تقویت روحیه رهبری؛ تقویت روحیه نوگرایی و نوپذیری؛ تقویت قدرت تصمیم‌گیری و برنامهریزی؛ تقویت شناخت و درک صحیح از محیط اطراف؛ آموزش صنایع روستایی و هنری-باغداری-زراعت و..؛ آموزش تبدیل فرآوری محصولات کشاورزی و دامی؛ آموزش خانه‌داری، بهداشت و تنظیم خانواده.
محدوده و قلمرو تحقیق
شهرستان بیرجند در بین 58 درجه و 36 دقیقه تا 59 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و 32 درجه و 38 دقیقه تا 33 درجه و 35 قیقه عرض شمالی قرار گرفته است. این شهرستان دارای وسعت 3959 کیلومتر مربع می‌باشد و شامل دهستانهای القورات- باقران- شاخنات- شاخن- فشارود و کاهشنگ می‌باشد. شهرستان بیرجند ازشمال به شهرستان قائنات و سرایان، از جنوب به شهرستان سربیشه و از شرق به شهرستان درمیان منتهی میشود. شهرستان بیرجند مشتمل بر310 روستا و آبادی بوده که از این تعداد 275روستا دارای سکنه است.
شهرستان خوسف در 57 درجه و 57 دقیقه تا 59 درجه و 22 دقیقه طول جغرافیایی و 31 درجه و 20 دقیقه تا 33 درجه و 12 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد. این شهرستان در 35 کیلومتری جنوبغربی بیرجند واقع شدهاست و دارای مساحتی برابر با 17232.4کیلومتر مربع است. شهرستان خوسف دارای چهار دهستان و 271 روستا است، که از این تعداد 217 روستا دارای سکنه و 54 روستا خالی از سکنه هستند(معاونت برنامهریزی استانداری استان خراسان جنوبی: 1391).
شکل 1- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
مفاهیم و مبانی نظری
در دهه 1970، مسائل مربوط به شرکت همه جانبة زنان در فرایند برنامههای توسعه ملی به تدریج وارد دستور کار سازمانهای توسعه ملی و بینالمللی شد. اما از سال 1981، انتشار مقالات و کتابهای مربوط به زنان در امور توسعه به سرعت افزایش یافت. با وجود این فعالیتها، کوششهای موجود در برنامههای توسعه هنوز هم نتوانسته توان موجود و بالقوة زنان را در فرایند توسعه تشخیص دهد و اثر این برنامهها را بر زنان مشخص سازد (تورس، 1375: 36). دیدگاه‌های گوناگونی در ارتباط با زنان و توسعه وجود دارد از قبیل دیدگاه رفاه، نگرش زنان در توسعه دیدگاه جنسیت و توسعه، زنان و توسعه، دیدگاه مبتنی بر کارایی، نگرش مبتنی بر توانمندسازی، جنسیت و محیط و .... هدف از نگرش زنان در توسعه، درگیر کردن زنان در توسعه اقتصادی از طریق اجرای طرحهای درآمدزا برای زنان است (واندانا، 1989: 43).
در بررسی روند تاریخی توسعه، گرایشات به سمت توجه به ابعاد انسانی توسعه در پی شکست راهبرد صنعتی شدن شتابان شهری، برنامه ریزان توسعه را بر آن داشت تا در تفکرات خویش تجدید نظر کرده و بهره گیری کافی و متناسب از منابع انسانی، بویژه زنان که نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند، را از عمده ترین اهداف راهبرد توسعه در نظر بگیرند(خانی، 1372: 134). بنابراین از سال 1970 توجهات جهانی و پروژه‌های تحقیقاتی به سمت زنان جلب گردید و جزوات عمومی برای آگاهی بخشیدن به نحوه تاثیرگذاری برنامههای توسعه بر زندگی زنان تدوین شده و در این راستا آژانس‌های ملی و بین المللی بحث در رابطه با دخالت دادن زنان در کنترل و جهت گیری اهداف توسعه را آغاز کردند (مومسن، 1991: 5). این تاکید حداقل در سطح محلی قابل طرح بوده است. بدین ترتیب محققان و سیاستگذاران به درک متفاوتی نسبت به مردان، زنان در انواع مختلف تولیدات کشاورزی و صنعتی رسیدند.
با توجه به آنچه که گفته شد، مشارکت زنان در جریان توسعه یک امر ضروری می‌باشد، که با روش‌های مختلف باید نسبت به این امر مبادرت نمود. یکی از این ظرفیت‌ها، تشکل مردمی با حمایت نهادهای دولتی است. تشکلاتی که بتوانند زمینه مشارکت زنان را در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی گرد هم آورد. شرکت تعاونی زنان روستایی نمونه‌ای از این تشکلات هستند.
بسط و توسعه فعالیتهای مولد و پویا، یکی از اهداف مهم تعاونیها است. زیرا تعاونیها با سرمایه گذاری موجب ایجادفعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی خاصی میشوند. میتوان ابراز داشت که شرکت‌ها و موسسه‌های مشارکتی(تعاونیها) معمولاً درآمد خود را متناسب با ارزش منابعی که اعضاء شرکت با تشریک مساعی بدست آورده اند، تقسیم میکنند. منابع و درآمد خالص میان کلیه اعضاء شرکت بصورت عادلانه تخصیص یافته و هیچ عضوی از تعاونی درآمدش بالاتر از بقیه اعضاء نیست (استوکسد، 2002: 55). گروهی معتقدند که فعالیت در تعاونیها بستر لازم را برای به ثمر رسانیدن رشد شخصیتی و ارتقاء توانمندی‌های ذهنی و فکری اعضاء مهیا نموده و موجب مشارکت فعال آنان در فعالیتهای گروهی می‌گردد (کرایی،2000: 227). با این وجود بسیاری از رویکردهایی که در باره توسعه تعاونیها و به ویژه تعاونی‌های روستایی مطرح میشود، ساده انگارانه، سطحی و بدون مبنای فلسفی عمیق است. به عبارت دیگر بسیاری از خط مشی‌هایی که در باره تعاونیها مطرح می‌گردد، فاقد پایه نظری و چارچوب فلسفی مشخص است و لذا شایسته نسیت که بدون تحلیل عمیق به ارزیابی و چگونگی روند تکامل تعاونیها پرداخت (آپثوپ، 2000: 651).
حال می‌دانیم توسعه‌ای که تعاونیها به دنبال آن هستند، توسعه پایدار است. توسعه پایدار فرآیندی است، که نه تنها رشد اقتصادی را به همراه دارد، بلکه سبب تجدید حیات محیط زیست به جای تخریب آن می‌گردد و به جای در حاشیه قرار دادن مردم، به آنان قدرت و اختیار میدهد، اولویت را به فقرا داده و حق انتخاب را برای آنها فراهم آورده و امکان مشارکت در تصمیماتی که بر زندگی آنان تاثیر می‌گذارد را تقویت می‌کند. توسعه‌ای که طرفدار مردم، طبیعت، اشتغال و زنان است (استویپ، 1975: 5). تعاونیها و از جمله تعاونی زنان روستایی در موارد مختلفی از جمله؛ اهداف چندگانه اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی، ابزار مناسب جهت همکاری و مشارکت مردم، آسیب کمتر به محیط، ایجاد فضای مناسب جهت سرمایه گذاری، کاهش نابرابری، تقویت گروههای حاشیه‌ای و دموکراسی اقتصادی، ارتباط قوی با جوامع محلی و... تاثیر گذار هستند.
بدین ترتیب شرکتهای تعاونی و از جمله تعاونی‌های زنان، در صورت مدیریت مطلوب، قادر است تا ضمن تامین منافع اعضاء، بستر مناسبی جهت توسعه پایدار فراهم آورد. از آنجا که تعاونی‌های روستایی بیشتر ارتباط را با محیط پیرامون خود برقرار میکنند، تشکیل تعاونی‌های روستایی زنان نیز میتواند به تحقق توسعه پایدار روستایی مساعدت نماید (گرتلر، 2001: 6). لذا ضرورت آن می‌رود که اثرات اقتصادی و اجتماعی که شرکت تعاونی زنان روستایی مشخص، و بررسی گردد. چرا که مسلماً ایجاد این شرکتهای، با توجه به اهداف اولیه، نتایجی را به همراه دارد و بدین روش برای این یافتن نتایج ، ببررسی و تحقیق در این زمینه است.
بحث و تجزیه و تحلیل
سابقه عضویت در شرکت تعاونی
نتایج نشان میدهد در شرکت تعاونی زنان خوسف 5/29 درصد سابقه عضویت 3-1، 1/39 درصد سابقه عضویت 6-4، 8/21درصد سابقه عضویت 9-7 ، 6/9 درصد سابقه عضویت 10 سال به بالا قرار دارند. 21 نفر از افراد نمونه در شرکت تعاونی زنان خوسف سابقه عضویت خود را مشخص نکرده اند. همچنین در شرکت تعاونی زنان خراشاد 9/6 درصد سابقه عضویت 3-1، 4/22 درصد سابقه عضویت 6-4، 4/53درصد سابقه عضویت 9-7، 2/17 درصد سابقه عضویت 10 سال به بالا قرار دارند. 9 نفر از افراد نمونه در شرکت تعاونی زنان خراشاد سابقه عضویت خود را مشخص نکرده اند. سابقه عضویت اکثریت زنان در شرکت تعاونی خوسف، بین 6-4 سال و در شرکت تعاونی خراشاد، 9-7 است.
جدول2- توزیع فراوانی اعضای شرکت تعاونی براساس سابقه عضویت آنان
|
زیرگروهها(سابقه عضویت) |
خوسف |
خراشاد |
کل |
|||
|
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
|
3-1 |
46 |
5/29 |
4 |
9/6 |
50 |
4/23 |
|
6-4 |
61 |
1/39 |
13 |
4/22 |
74 |
6/34 |
|
9-7 |
34 |
8/21 |
31 |
4/53 |
65 |
4/30 |
|
10 به بالا |
15 |
6/9 |
10 |
2/17 |
25 |
7/11 |
منبع: نگارندگان،1392
تعداد افراد خانواده اعضا در شرکت تعاونی
نتایج نشان میدهد در شرکت تعاونی زنان خوسف، 9/4 درصد از خانوارهای نمونه تک نفری، 8/12 درصد از خانوارهای نمونه دو نفری، 3/18درصد از خانوارهای نمونه سه نفری، 5/33 درصد از خانوارهای نمونه چهار نفری، 4/13 درصد از خانوارهای نمونه پنج نفری و 1/17 درصد از خانوارهای نمونه شش نفر به بالا هستند. همچنین در شرکت تعاونی زنان خراشاد 2 درصد از خانوارهای نمونه تک نفری، 3/35 درصد از خانوارهای نمونه دو نفری، 5/20درصد از خانوارهای نمونه سه نفری، 6/17 درصد از خانوارهای نمونه چهار نفری، 7/15درصد از خانوارهای نمونه پنج نفری و 9/3 درصد از خانوارهای نمونه شش نفر به بالا هستند. اکثریت تعداد افراد خانواده اعضا در شرکت تعاونی خوسف، 4 نفر و اکثریت تعداد افراد خانواده اعضا در شرکت تعاونی خراشاد، 2 نفر است.
جدول 3- توزیع فراوانی اعضای شرکت تعاونی براساس تعداد افراد خانوادهی اعضا
|
زیرگروهها(تعداد افراد خانواده) |
خوسف |
خراشاد |
کل |
|||
|
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
|
1 |
8 |
9/4 |
1 |
2 |
9 |
2/4 |
|
2 |
21 |
8/12 |
18 |
3/35 |
39 |
1/18 |
|
3 |
30 |
3/18 |
13 |
5/20 |
43 |
20 |
|
4 |
55 |
5/33 |
9 |
6/17 |
64 |
8/29 |
|
5 |
22 |
4/13 |
8 |
7/15 |
30 |
14 |
|
6 به بالا |
28 |
1/17 |
2 |
9/3 |
30 |
14 |
منبع: نگارندگان،1392
شغل اعضا قبل از عضویت در شرکت تعاونی
نتایج نشان میدهد شغل اعضا قبل از عضویت در شرکت تعاونی زنان خوسف، 4/12 درصد از خانوارهای نمونه درشغل دامداری، 1/4 درصد از خانوارهای نمونه درشغل باغداری ، 8/11درصد از خانوارهای نمونه درشغل صنایع دستی، 3/5 درصد از خانوارهای نمونه در مشاغل خدماتی و 3/66 درصد از خانوارهای نمونه در سایر مشاغل مشغول به کار هستند. همچنین در شرکت تعاونی زنان خراشاد 7/15 درصد از خانوارهای نمونه درشغل دامداری، 2 درصد از خانوارهای نمونه درشغل باغداری، 9/5درصد از خانوارهای نمونه درشغل زراعت، 3/33درصد از خانوارهای نمونه درشغل صنایع دستی ، 9/5 درصد از خانوارهای نمونه در مشاغل خدماتی و 3/37 درصد از خانوارهای نمونه در سایر مشاغل مشغول به کار هستند. اکثریت اعضای شرکت تعاونی خوسف و خراشاد، در قبل عضویت در سایر شغل‌ها (غیر از دامداری، باغداری، زراعت، صنایع دستی و مشاغل خدماتی) مشغول به کار بودهاند.
جدول 4- توزیع فراوانی اعضای شرکت تعاونی براساس شغل اعضا
|
زیرگروهها(شغل قبل عضویت) |
خوسف |
خراشاد |
کل |
|||
|
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
|
دامداری |
21 |
4/12 |
8 |
7/15 |
29 |
2/13 |
|
باغداری |
7 |
1/4 |
1 |
2 |
8 |
6/3 |
|
زراعت |
0 |
0 |
3 |
9/5 |
3 |
4/1 |
|
صنایع دستی |
20 |
8/11 |
17 |
3/33 |
37 |
8/16 |
|
مشاغل خدماتی |
9 |
3/5 |
3 |
9/5 |
12 |
5/5 |
|
سایر |
112 |
3/66 |
19 |
3/37 |
131 |
5/95 |
منبع: نگارندگان،1392
شغل اعضا بعد از عضویت در شرکت تعاونی
نتایج نشان میدهد، شغل اعضا بعد از عضویت در شرکت تعاونی زنان خوسف، 9/9 درصد از خانوارهای نمونه درشغل دامداری، 9/1 درصد از خانوارهای نمونه درشغل باغداری ، 2/1درصد از خانوارهای نمونه درشغل زراعت، 8/6 درصد از خانوارهای نمونه درشغل صنایع دستی، 1/11 درصد از خانوارهای نمونه در مشاغل خدماتی و 1/69 درصد از خانوارهای نمونه در سایر مشاغل مشغول به کار هستند. همچنین در شرکت تعاونی زنان خراشاد 7/7 درصد از خانوارهای نمونه درشغل دامداری، 3/1 درصد از خانوارهای نمونه درشغل باغداری، 3/1درصد از خانوارهای نمونه درشغل زراعت، 8/70درصد از خانوارهای نمونه درشغل صنایع دستی، 1/3 درصد از خانوارهای نمونه در مشاغل خدماتی و 3/12 درصد از خانوارهای نمونه در سایر مشاغل مشغول به کار هستند.اکثریت اعضای شرکت تعاونی خوسف در بعد عضویت نیز همچنان در سایر شغل‌ها (غیر از دامداری، باغداری، زراعت، صنایع دستی و مشاغل خدماتی) مشغول به کار هستند. ولی اکثریت اعضا بعد از عضویت در شرکت تعاونی خراشاد، به شغل صنایع دستی روی آورده اند. زیرا بیشترین درصد فراوانی(8/70 درصد) را به خود اختصاص داده است.
جدول5-توزیع فراوانی اعضای شرکت تعاونی براساس شغل اعضا بعد از عضویت در شرکت تعاونی
|
زیرگروهها(شغل بعد عضویت) |
خوسف |
خراشاد |
کل |
|||
|
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
فراوانی |
درصد فراوانی |
|
|
دامداری |
16 |
9/9 |
5 |
7/7 |
21 |
3/9 |
|
باغداری |
3 |
9/1 |
2 |
1/3 |
5 |
2/2 |
|
زراعت |
2 |
2/1 |
2 |
1/3 |
4 |
8/1 |
|
صنایع دستی |
11 |
8/6 |
46 |
8/70 |
57 |
1/25 |
|
مشاغل خدماتی |
18 |
1/11 |
2 |
1/3 |
20 |
8/8 |
|
سایر |
112 |
1/69 |
8 |
3/12 |
120 |
9/52 |
منبع: نگارندگان،1392
بررسی شاخص‌های اقتصادی
مقدار میانگینهای بدست آمده (کمتر یا مساوی 3)، در جدول5 نشان میدهد که شرکتهای تعاونی زنان نتوانسته اند، در بهبود وضعیت اقتصادی اعضای خود مفید واقع شوند. یا به عبارتی دیگر حداقل 70 درصد از اعضای شرکتهای تعاونی اذهان داشته اند، که وضعیت اقتصادی آنان بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی یا تغییری نکرده یا بدتر شده است.
جدول 6- وضعیت اقتصادی اعضا
|
|
میانگین |
خیلی بدترشده |
بدتر شده |
تغییری نکرده |
بهتر شده |
خیلی بهتر شده |
|||||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
||
|
میزان درآمد ماهیانه |
88/2 |
49 |
5/20 |
26 |
9/10 |
87 |
4/36 |
58 |
3/24 |
19 |
9/7 |
|
میزان پس انداز ماهیانه |
82/2 |
51 |
4/21 |
29 |
2/12 |
85 |
7/35 |
56 |
5/23 |
17 |
1/7 |
|
میزان فعالیت در بخش دامداری |
56/2 |
49 |
3/22 |
25 |
4/11 |
122 |
5/55 |
21 |
5/9 |
3 |
4/1 |
|
میزان فعالیت در بخش زراعت |
56/2 |
48 |
7/19 |
31 |
7/12 |
115 |
1/47 |
23 |
4/9 |
4 |
6/1 |
|
میزان فعالیت در بخش باغداری |
59/2 |
50 |
3/23 |
20 |
3/9 |
116 |
54 |
25 |
6/11 |
4 |
9/1 |
|
میزان فعالیت در بخش صنایع دستی |
3 |
47 |
6/20 |
15 |
6/6 |
92 |
4/40 |
37 |
2/16 |
37 |
2/16 |
|
توانایی خرید کالای مصرفی |
91/2 |
47 |
1/21 |
27 |
1/12 |
71 |
8/31 |
53 |
8/23 |
25 |
2/11 |
|
توانایی خرید وسایل منزل |
90/2 |
44 |
19 |
30 |
13 |
83 |
9/35 |
53 |
9/22 |
21 |
1/9 |
|
توانایی خرید وسایل نقلیه |
74/2 |
49 |
6/21 |
33 |
5/14 |
89 |
2/39 |
38 |
7/16 |
18 |
9/7 |
|
فرصت شغلی پاره وقت |
48/2 |
55 |
8/24 |
43 |
4/19 |
94 |
3/42 |
22 |
9/9 |
8 |
6/3 |
|
افزایش دسترسی به اعتبارات و تسهیلات، نهادهها و عوامل تولید |
98/2 |
39 |
6/17 |
20 |
9 |
90 |
5/40 |
51 |
23 |
22 |
9/9 |
منبع: نگارندگان،1392
بررسی شاخص‌های اجتماعی
با توجه به اطلاعات آماری ارائه شده در جدول 7 میتوان اظهار نظر کرد تنها 25 درصد از اعضای شرکتهای تعاونی، بعد از عضویت ، وضعیت زندگی آنان بهبود یافته است. میانگین 83/2 نیز گویای این مطلب است.تنها 21 درصد از اعضا اظهار داشتهاند فعالیت به صورت دسته جمعی بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی روستایی زنان افزایش یافته است. برخورداری از شخصیت حقوقی در قالب گروه(1/14درصد)، ایجاد تبادل نظر و همکاری برای حل مشکلات موجود(6/15 درصد) ، دسترسی به اعتبارات، بازار و مراجع تصمیم گیری(4/26 درصد)، ، فراهم شدن امکان آموزشهای مورد نیاز(2/24 درصد)، افزایش تمایل به تحصیل و حضور در اجتماع(8/26 درصد)، ، افزایش سواد(1/26 درصد)، افزایش اطلاعات، دانش و آگاهی‌های علمی و کاربردی(37 درصد) ، کاهش تعصبات خانوادگی و مخالفت شوهر یا پدر با حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی(9/25درصد) ، کاهش نگرش منفی نسبت به توانایی زنان(4/28 درصد) ، کاهش تبعیض‌های جنسیتی(9/23 درصد) ، کاهش فقر اقتصادی خانواده(2/32 درصد) ، از بین بردن مردسالاری و عدم اجازه حضور زنان در فعالیتهای گروهی(7/31 درصد) ، تقویت اعتماد به نفس(7/41 درصد) ، تقویت خلاقیت فردی و اجتماعی(3/29 درصد) ، تقویت روحیه رهبری(1/33 درصد) ، تقویت روحیه نوگرایی و نوپذیری(2/28 درصد) ، تقویت قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی(7/27 درصد) ، تقویت تجزیه و تحلیل مسایل(4/28 درصد) ، تقویت شناخت و درک صحیح از محیط اطراف(8/35 درصد) ، آموزش صنایع روستایی و هنری(27 درصد) ، آموزش زراعت، باغبانی، دامپروری(8/22 درصد) ، آموزش تبدیل فرآوری محصولات کشاورزی و دامی (9/21 درصد) و آموزش خانه داری، بهداشت و تنظیم خانواده (3/33 درصد) با عضویت در شرکتهای تعاونی امکان پذیر شده است. بنابراین با نگاهی به درصدهای ارائه شده و میانگینهای بدست آمده (کمتر از 3) میتوان نتیجه گرفت که حداقل بیش از 70 درصد اعضای شرکتهای تعاونی اظهار داشته اند با عضویت در مؤلفه وضعیت اجتماعی آنان بهبود نیافته بلکه در حد متوسط و زیر متوسط می‌باشد. در بین متغیرهای فوق، از دیدگاه اعضا، شرکتهای تعاونی در تقویت اعتماد به نفس فعالیتهای تولیدی مشارکتی به عنوان یک مولفه اجتماعی نسبت به دیگر مؤلفه قوی تر بوده است.
جدول7- وضعیت اجتماعی
|
|
میانگین |
خیلی کم |
کم |
متوسط |
زیاد |
خیلی زیاد |
|||||
|
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
فراوانی |
درصد |
||
|
بهبود وضعیت زندگی |
83/2 |
44 |
7/14 |
29 |
3/12 |
103 |
8/43 |
39 |
6/16 |
20 |
5/8 |
|
ایجاد امکان فعالیت به صورت دسته جمعی |
74/2 |
41 |
18 |
31 |
6/13 |
108 |
4/47 |
41 |
18 |
7 |
1/3 |
|
برخورداری از شخصیت حقوقی در قالب گروه |
74/2 |
36 |
9/15 |
27 |
9/11 |
132 |
1/58 |
24 |
6/10 |
8 |
5/3 |
|
ایجاد تبادل نظر و همکاری برای حل مشکلات موجود |
67/2 |
44 |
19 |
30 |
13 |
121 |
4/52 |
30 |
13 |
6 |
6/2 |
|
دسترسی به اعتبارات، بازار و مراجع تصمیم گیری |
79/2 |
41 |
7/17 |
33 |
3/14 |
96 |
6/41 |
54 |
4/23 |
7 |
3 |
|
فراهم شدن امکان آموزشهای مورد نیاز |
78/2 |
40 |
3/17 |
38 |
5/16 |
97 |
42 |
44 |
19 |
12 |
2/5 |
|
تمایل به تحصیل و حضور در اجتماع |
88/2 |
42 |
8/18 |
16 |
1/7 |
106 |
3/47 |
46 |
5/20 |
14 |
3/6 |
|
افزایش سواد |
83/2 |
39 |
17 |
39 |
17 |
92 |
40 |
41 |
8/17 |
19 |
3/8 |
|
افزایش اطلاعات، دانش و آگاهی‌های علمی و کاربردی |
99/2 |
40 |
6/17 |
21 |
3/9 |
82 |
1/36 |
69 |
4/30 |
15 |
6/6 |
|
کاهش تعصبات خانوادگی و مخالفت شوهر یا پدر با حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی |
90/2 |
36 |
4/16 |
23 |
5/10 |
104 |
3/47 |
41 |
6/18 |
16 |
3/7 |
|
کاهش نگرش منفی نسبت به توانایی زنان |
82/2 |
37 |
7/16 |
41 |
5/18 |
81 |
5/36 |
49 |
1/22 |
14 |
3/6 |
|
کاهش تبعیض‌های جنسیتی |
77/2 |
42 |
2/18 |
42 |
2/18 |
92 |
8/39 |
35 |
2/15 |
20 |
7/8 |
|
کاهش فقر اقتصادی خانواده |
96/2 |
41 |
1/18 |
31 |
7/13 |
82 |
1/36 |
41 |
1/18 |
32 |
1/14 |
|
از بین بردن مردسالاری و عدم اجازه حضور زنان در فعالیتهای گروهی |
90/2 |
42 |
5/18 |
26 |
5/11 |
87 |
3/83 |
56 |
7/24 |
16 |
7 |
|
تقویت اعتماد به نفس |
05/3 |
38 |
17 |
24 |
8/10 |
68 |
5/30 |
73 |
7/32 |
20 |
9 |
|
تقویت خلاقیت فردی و اجتماعی |
95/2 |
37 |
4/16 |
14 |
2/6 |
108 |
48 |
55 |
4/24 |
11 |
9/4 |
|
تقویت روحیه رهبری |
91/2 |
42 |
8/18 |
23 |
3/10 |
85 |
9/37 |
60 |
8/26 |
14 |
3/6 |
|
تقویت روحیه نوگرایی و نوپذیری |
88/2 |
41 |
1/18 |
18 |
9/7 |
104 |
8/40 |
55 |
2/24 |
9 |
4 |
|
تقویت قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی |
91/2 |
38 |
17 |
17 |
6/7 |
107 |
8/47 |
50 |
3/22 |
12 |
4/5 |
|
تقویت تجزیه و تحلیل مسایل |
87/2 |
41 |
5/18 |
21 |
5/9 |
97 |
7/43 |
50 |
5/22 |
13 |
9/5 |
|
تقویت شناخت و درک صحیح از محیط اطراف |
92/2 |
45 |
9/19 |
25 |
1/11 |
75 |
2/33 |
64 |
3/28 |
17 |
5/7 |
|
آموزش صنایع روستایی و هنری |
88/2 |
44 |
2/19 |
22 |
9/6 |
99 |
2/43 |
44 |
2/19 |
20 |
8/7 |
|
آموزش زراعت، باغبانی، دامپروری |
72/2 |
50 |
1/22 |
25 |
4/11 |
94 |
9/42 |
35 |
16 |
15 |
8/6 |
|
آموزش تبدیل فرآوری محصولات کشاورزی و دامی |
67/2 |
45 |
7/19 |
44 |
2/19 |
90 |
3/93 |
40 |
5/17 |
10 |
4/4 |
|
آموزش خانه داری، بهداشت و تنظیم خانواده |
95/2 |
50 |
6/21 |
11 |
8/4 |
93 |
3/40 |
53 |
9/22 |
24 |
4/10 |
منبع: نگارندگان،1392
توصیف نمره وضعیت اقتصادی
نمره وضعیت اقتصادی زنان بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی با میانگین 79/2 و انحراف معیار96/0 دارای چولگی و کشیدگی منفی است. میانگین نشان میدهد وضعیت اقتصادی نمونه آماری بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی بدتر شده است یعنی درآمد ماهیانه ، پس انداز ماهیانه، توانایی خرید و میزان فعالیت در بخش زراعت، باغداری میزان فعالیت آنان بدتر شده است چولگی منفی نشان میدهد که مشاهده‌های دور افتاده از حول میانگین در دامنه چپ توزیع است. کشیدگی منفی بیانگر این است که منحنی توزیع دادههای مشاهده شده از توزیع نرمال کوتاهتر است. با توجه به این که انحراف ضرایب کشیدگی کوچکتر از قدر مطلق 96/1 است، توزیع متقارن است،. جزییات دقیق آماری در جدول شماره 7 آمده است.
نمودار1-توصیف متغیر وضعیت اقتصادی
توصیف نمره وضعیت اجتماعی
نمره وضعیت اجتماعی زنان بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی با میانگین 84/2 و انحراف معیار93/0 دارای چولگی و کشیدگی منفی است. میانگین نشان میدهد وضعیت اجتماعی نمونه آماری بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی بدتر شده است و همچنان نسبت به توانایی زنان نگرش منفی وجود دارد. چولگی منفی نشان میدهد که مشاهده‌های دور افتاده از حول میانگین در دامنه چپ توزیع است. کشیدگی منفی بیانگر این است که منحنی توزیع دادههای مشاهده شده از توزیع نرمال کوتاهتر است. با توجه به این که انحراف ضرایب کشیدگی کوچکتر از قدر مطلق 96/1 است، توزیع متقارن است. جزییات دقیق آماری در جدول8 آمده است.
نمودار 2- توصیف متغیر وضعیت اجتماعی
جدول8-شاخص‌های گرایش مرکزی و پراکندگی متغیرهای تحقیق
|
اجتماعی |
اقتصادی |
آماره |
|
84/2 |
79/2 |
میانگین |
|
93/0 |
96/0 |
انحراف معیار |
|
87/0 |
92/0 |
واریانس |
|
66/0- |
57/0- |
چولگی |
|
15/0 |
15/0 |
انحراف ضرایب چولگی |
|
06/0- |
16/0- |
کشیدگی |
|
31/0 |
31/0 |
انحراف ضرایب کشیدگی |
منبع: نگارندگان،1392
بررسی متغیرهای تحقیق در شرکت تعاونی خوسف
با توجه به اینکه میزان معنی داری آزمون در جدول8که از 05/0 درصد کوچکتر است و از طرف دیگر با توجه به مقدار آماره 85/7- t: در متغیر وضعیت اقتصادی، مقدار آماره 93/5- t: در متغیر وضعیت اجتماعی میتوان نتیجه گرفت، اعضا از عملکرد شرکت تعاونی خوسف رضایت نداشته اند. همچنین نتایج نشان داد عضویت در شرکت تعاونی خوسف در وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایشان تاثیر مثبت نداشته است و عوامل برانگیزاننده (رضایت شخصی، اثبات شایستگی‌های خود، کمک به دیگران، داشتن قدرت و موقعیت اجتماعی برتر و استقلال مالی) نتوانسته است بر عضویت اعضا در شرکت تعاونی خوسف تاثیرگذار باشد.
جدول 9- بررسی متغیرهای تحقیق در شرکت تعاونی خوسف
|
سطح معناداری |
درجه آزادی |
t |
انحراف معیار |
میانگین |
تعداد |
متغیر |
|
0001/0 |
175 |
85/7- |
88/0 |
47/2 |
176 |
اقتصادی |
|
0001/0 |
176 |
93/5- |
88/0 |
60/2 |
177 |
اجتماعی |
منبع: نگارندگان،1392
بررسی متغیرهای تحقیق در شرکت تعاونی خراشاد
با توجه به اینکه میزان معنی داری آزمون در جدول9(05/0p<=) و از طرف دیگر با توجه به مثبت بودن مقدار آماره 97/8 t: در متغیر وضعیت اقتصادی، مقدار آماره 29/6 t: در متغیر وضعیت اجتماعی میتوان نتیجه گرفت اعضا از عملکرد شرکت تعاونی خراشاد رضایت داشته اند. همچنین نتایج نشان داد عضویت در شرکت تعاونی خراشاد در وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایشان تاثیر مثبت داشته است و عوامل برانگیزاننده (رضایت شخصی، اثبات شایستگی‌های خود، کمک به دیگران، داشتن قدرت و موقعیت اجتماعی برتر و استقلال مالی) توانسته است بر عضویت اعضا در شرکت تعاونی خوسف تاثیرگذار بوده است.
جدول10- بررسی متغیرهای تحقیق در شرکت تعاونی خراشاد
|
سطح معناداری |
درجه آزادی |
t |
انحراف معیار |
میانگین |
تعداد |
متغیر |
|
0001/0 |
65 |
97/8 |
57/0 |
63/3 |
66 |
اقتصادی |
|
0001/0 |
62 |
29/6 |
67/0 |
53/3 |
63 |
اجتماعی |
منبع: نگارندگان،1392
جمع بندی و نتیجه گیری
آزمون متغیرهای اقتصادی و اجتماعی
نتایج جدول 11 نشان میدهد عضویت در شرکت تعاونی زنان بر افزایش میزان درآمد ماهیانه(05/0p > و 48/1- t: )، افزایش میزان فعالیت در بخش صنایع دستی(05/0p > و 10/0t:)، افزایش توانایی خرید کالای مصرفی(05/0p > و 93/0-t:)، افزایش توانایی خرید وسایل منزل(05/0p > و 24/1-t:)، افزایش دسترسی به اعتبارات و تسهیلات، نهادهها و عوامل تولید(05/0p > و 16/0- t:) ، افزایش میزان پس انداز ماهیانه(05/0 > p و 18/2-t:)، افزایش میزان فعالیت در بخش دامداری(05/0 > p و 57/6-t:)، افزایش میزان فعالیت در بخش زراعت(05/0 > p و 45/6-t:)، افزایش میزان فعالیت در بخش باغداری(05/0 > p و 77/5-t:)،افزایش توانایی خرید وسایل نقلیه(05/0 > p و 15/3-t:)، افزایش فرصت شغلی پاره وقت (05/0 > p و 15/7-t:) اثر مثبتی نداشته است. میانگینهای ارائه شده(کمتر و مساوی 3) در جدول 10گویای همین مطلب است . بنابراین به طور کلی بعد از عضویت در شرکتهای تعاونی یا وضعیت اقتصادی اعضا تغییر نکرده است. لذا به طور کلی شرکتهای تعاونی زنان در جهت بهبود وضعیت اقتصادی اعضای خود مفید واقع نشده اند.
جدول 11- تاثیر فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اقتصادی اعضا
|
سطح معناداری |
درجه آزادی |
T |
انحراف معیار |
میانگین |
تعداد |
متغیر |
|
13/0 |
239 |
48/1- |
21/1 |
88/2 |
239 |
میزان درآمد ماهیانه |
|
03/0 |
237 |
18/2- |
21/1 |
82/2 |
238 |
میزان پس انداز ماهیانه |
|
0001/0 |
219 |
57/6- |
98/0 |
56/2 |
220 |
میزان فعالیت در بخش دامداری |
|
0001/0 |
220 |
45/6- |
1 |
56/2 |
221 |
میزان فعالیت در بخش زراعت |
|
0001/0 |
214 |
77/5- |
02/1 |
59/2 |
215 |
میزان فعالیت در بخش باغداری |
|
91/0 |
227 |
10/0 |
30/1 |
3 |
228 |
میزان فعالیت در بخش صنایع دستی |
|
34/0 |
222 |
93/0- |
28/1 |
91/2 |
223 |
توانایی خرید کالای مصرفی |
|
21/0 |
230 |
24/1- |
21/1 |
90/2 |
231 |
توانایی خرید وسایل منزل |
|
002/0 |
226 |
15/3- |
19/1 |
74/2 |
227 |
توانایی خرید وسایل نقلیه |
|
0001/0 |
221 |
15/7- |
07/1 |
48/2 |
222 |
فرصت شغلی پاره وقت |
|
86/0 |
221 |
16/0- |
19/1 |
98/2 |
222 |
افزایش دسترسی به اعتبارات و تسهیلات |
منبع: نگارندگان،1392
نتایج جدول 12 نشان میدهد فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان در بهبود وضعیت زندگی (05/0 > p و 12/2-t:)، ایجاد امکان فعالیت به صورت دسته جمعی(05/0 > p و 66/3-t:)، برخورداری از شخصیت حقوقی در قالب گروه(05/0 > p و 04/4-t:)، ایجاد تبادل نظر و همکاری برای حل مشکلات موجود(05/0 > p و 94/4-t:)، دسترسی به اعتبارات، بازار و مراجع تصمیم گیری(05/0 > p و 85/2-t:)، فراهم شدن امکان آموزشهای مورد نیاز(05/0 > p و 98/2-t:)، افزایش سواد(05/0 > p و 16/2-t:)، کاهش نگرش منفی نسبت به توانایی زنان(05/0 > p و 33/2-t:)، کاهش تبعیض‌های جنسیتی(05/0 > p و 87/2-t:)، آموزش زراعت، باغبانی، دامپروری(05/0 > p و 43/3-t:)، آموزش تبدیل فرآوری محصولات کشاورزی و دامی(05/0 > p و 41/4-t:) ، در تمایل به تحصیل و حضور در اجتماع(05/0p > و 54/1-t:)،، افزایش اطلاعات، دانش و آگاهی‌های علمی و کاربردی(05/0p > و 11/0- t:)،، کاهش تعصبات خانوادگی و مخالفت شوهر یا پدر با حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی(05/0p > و 33/1- t:)،، کاهش فقر اقتصادی خانواده(05/0p > و41/0- t:)، از بین بردن مردسالاری و عدم اجازه حضور زنان در فعالیتهای گروهی(05/0p > و 24/1- t:)،، تقویت اعتماد به نفس(05/0p > و71/0 t:)،، تقویت خلاقیت فردی و اجتماعی(05/0p > و 68/0- t:)، تقویت روحیه رهبری(05/0p > و 08/1- t:)،، تقویت روحیه نوگرایی و نوپذیری(05/0p > و 64/1- t:)، تقویت قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی(05/0p > و 16/1- t:)، تقویت تجزیه و تحلیل مسایل(05/0p > و 59/1- t:)، تقویت شناخت و درک صحیح از محیط اطراف(05/0p > و 92/0- t:)، آموزش صنایع روستایی و هنری(05/0p > و 45/1- t:)، و آموزش خانه داری، بهداشت و تنظیم خانواده (05/0p > و 52/0- t:) نتوانسته مفید واقع شود. با نگاهی به میانگینهای ارائه شده در جدول 11 میتوان نتیجه گرفت که فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اجتماعی اعضا تاثیری کمی داشته است.لازم به ذکر است که با عضویت در شرکتهای تعاونی، تنها اعتماد به نفس اعضا به حد متوسط رسیده است، ولی آنقدر افرایش نیافته است که از لحاظ آماری معنادار شود. لذا با استناد به نتایج آماری میتوان گفت که فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اجتماعی اعضا تاثیری نداشته است.
جدول 12- تاثیر فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی زنان بر بهبود وضعیت اجتماعی اعضا
|
سطح معناداری |
درجه آزادی |
T |
انحراف معیار |
میانگین |
تعداد |
متغیر |
|
03/0 |
234 |
12/2- |
16/1 |
83/2 |
235 |
بهبود وضعیت زندگی |
|
0001/0 |
227 |
66/3- |
04/1 |
74/2 |
228 |
ایجاد امکان فعالیت به صورت دسته جمعی |
|
0001/0 |
226 |
04/4- |
96/0 |
74/2 |
227 |
برخورداری از شخصیت حقوقی در قالب گروه |
|
0001/0 |
230 |
94/4- |
01/1 |
67/2 |
231 |
ایجاد تبادل نظر و همکاری برای حل مشکلات موجود |
|
005/0 |
230 |
85/2- |
08/1 |
79/2 |
231 |
دسترسی به اعتبارات، بازار و مراجع تصمیم گیری |
|
003/0 |
230 |
98/2- |
10/1 |
78/2 |
231 |
فراهم شدن امکان آموزشهای مورد نیاز |
|
12/0 |
223 |
54/1- |
12/1 |
88/2 |
224 |
تمایل به تحصیل و حضور در اجتماع |
|
03/0 |
229 |
16/2- |
15/1 |
83/2 |
230 |
افزایش سواد |
|
91/0 |
226 |
11/0- |
17/1 |
99/2 |
227 |
افزایش اطلاعات، دانش و آگاهی‌های علمی و کاربردی |
|
18/0 |
219 |
33/1- |
10/1 |
90/2 |
220 |
کاهش تعصبات خانوادگی و مخالفت شوهر یا پدر |
|
02/0 |
221 |
23/2- |
14/1 |
82/2 |
222 |
کاهش نگرش منفی نسبت به توانایی زنان |
|
004/0 |
230 |
87/2- |
16/1 |
77/2 |
231 |
کاهش تبعیض‌های جنسیتی |
|
67/0 |
226 |
41/0- |
26/1 |
96/2 |
227 |
کاهش فقر اقتصادی خانواده |
|
21/0 |
226 |
24/1- |
17/1 |
90/2 |
227 |
از بین بردن مردسالاری و عدم اجازه حضور زنان |
|
47/0 |
222 |
71/0 |
21/1 |
05/3 |
223 |
تقویت اعتماد به نفس |
|
49/0 |
224 |
68/0- |
07/1 |
95/2 |
225 |
تقویت خلاقیت فردی و اجتماعی |
|
27/0 |
223 |
08/1- |
17/1 |
91/2 |
224 |
تقویت روحیه رهبری |
|
10/0 |
226 |
64/1- |
09/1 |
88/2 |
227 |
تقویت روحیه نوگرایی و نوپذیری |
|
24/0 |
223 |
16/1- |
09/1 |
91/2 |
224 |
تقویت قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی |
|
11/0 |
221 |
59/1- |
13/1 |
87/2 |
222 |
تقویت تجزیه و تحلیل مسایل |
|
35/0 |
225 |
92/0- |
22/1 |
92/2 |
226 |
تقویت شناخت و درک صحیح از محیط اطراف |
|
14/0 |
228 |
45/1- |
18/1 |
88/2 |
229 |
آموزش صنایع روستایی و هنری |
|
001/0 |
218 |
43/3- |
18/1 |
72/2 |
219 |
آموزش زراعت، باغبانی، دامپروری |
|
0001/0 |
228 |
41/4- |
10/1 |
67/2 |
229 |
آموزش تبدیل فرآوری محصولات کشاورزی و دامی |
|
59/0 |
230 |
52/0- |
25/1 |
95/2 |
231 |
آموزش خانه داری، بهداشت و تنظیم خانواده |
منبع: نگارندگان،1392
در پایان باید ذکر نمود که، شرکتهای تعاونی روستایی زنان یکی از نظامهای بهره برداری محسوب میشوند که هدف بنیادین این شرکت‌ها بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا می‌باشد و این امر مهم برای تحقق درگام اول نیازمند آشنا ساختن اعضا با فعالیتها و اهداف شرکت و درگام بعدی آشنا نمودن افراد با وظایف و مسؤولیت‌های خودشان بعد از عضویت در شرکت است. تحولات گوناگون به وجود آمده از جنبه‌های مختلف در برخی مناطق که شرکتهای تعاونی انجام فعالیت می‌نماید گویای این است که این شرکت‌ها می‌توانند موجب تحولات عظیمی گردند به شرط آنکه مسوولان زمینه فرهنگی لازم جهت جذب افراد برای عضویت درشرکتها را فراهم نموده وخود دلسوزانه درجهت تحقق اهداف شرکت‌ها بکوشند. پیشینه‌های تحقیق نشان میدهد در اکثر مناطق مورد بررسی نقش شرکت‌ها مثبت ارزیابی شده است. با استناد به یافتههای تحقیق، در نمونه آماری حاضر، عضویت در شرکتهای تعاونی روستایی زنان در وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا تاثیر مثبت نداشته است. دلایل مختلفی میتوان در این مورد تاثیر گذار باشد. از جمله موارد مهم، عدم بستر سازی لازم در این زمینه است. چرا که در صورت تعریف اهداف ایجاد این شرکت‌ها بصورت مناسب برای اعضا و همچنین انجام اقداماتی مانند آموزش اعضا در زمینه‌های مختلف، ایجاد اشتغال‌های متناسب با اعضا و... شاید وضعیت اقتصادی و اجتماعی شرکتهای تعاونی از آنچه که امروزه است، بهتر می‌بود. عدم وجود مشارکت عمومی، عدم حمایت‌های ابتدایی نهادهای حمایتی، عدم برنامه ریزی مناسب و دوره‌ای در مراحل مختلف، نگاه جنسیتی به زنان، عدم باور به تاثرگذاری زنان، و... از جمله موارد مهم دیگری هستند که مسلماً در ناموفق بودن عملکرد اقتصادی و اجتماعی شرکتهای تعاونی روستایی زنان منطقه موثر بوده است.
پیشنهادات
یشنهاد می شود علاوه بر اقدامات نظارتی، بستری فراهم شود که تعاونیها با قدرت عمل کنند و بتوانند خودشان تصمیم گیرنده باشند. این مسئله هم قدرت ریسک پذیری تعاونیها را افزایش میدهد و هم بازخورد فعالیتهایشان را به خوبی به آنها نشان می دهد. از جمله اقدامات میتوان به این موارد اشاره نمود. 1- سازماندهی فعالیتهای آموزشی برای زنان روستایی2-شناخت دقیق و عمیق وضعیت زندگی زنان روستایی3- حذف موانع آموزشی4- ایجاد اعتماد به نفس5- سواد آموزی و برگزاری کارگاههای اشغال زایی و فرهنگی 6- ایجاد شرایط مطلوب جسمی، روحی و روانی 7- ایجاد کارگاههای آموزشی 8- ایجاد تشکل‌های تعاونی9- توجه به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات 10- انگیزه مشارکت 11- مشارکت افراد در بخش‌های مختلف.12-تضمین برخی حمایت‌های مالی و دولتی از طرف مسوولان13- افزایش ریسک پذیری در میان زنان از طریق برنامهها و حمایت‌های لازم.
در راستای تحقیقات آتی نیز میتوان به این موارد توجه داشت.1- بررسی روند مشارکت در میان جامعه سهامداران شرکت تعاونی روستایی زنان در شهرستانهای خوسف و بیرجند.2- تحلیل نگرش نسبت به مشارکت زنان درشرکت‌های تعاونی ازدیدگاه کارشناسان شرکت تعاونی روستایی زنان و همچنین قشر مردان روستایی در شهرستانهای خوسف و بیرجند. 3- نقش تعاونی‌های زنان روستایی درتوانمندسازی اعضاء و استقلال اقتصادی، اجتماعی و....
)
