Spatial analysing of air rescuing in earthquake occasion (City of Babol)

1-1-طرح مسأله:

سکونتگاه­های بشر از دیر باز با وقوع سوانح طبیعی، پذیرای آسیب­های جانی و مالی قابل توجهی شده است. از همین روی با گذر زمان و افزایش بارگذاریهای کالبدی وجمعیتی در شهرها، اثرات مخرب بلایای طبیعی را دوچندان کرده است. در دهه­ای که گذشت بیش از 200میلیون نفر درسال به علت بلایای طبیعی دچار صدمات جانی و مالی شده اند﴿Habitat: 2003﴾. از طرفی سهم کشورهای درحال توسعه با بیش از 000/150 نفر تلفات جانی و بیش از 140 میلیارد دلار خسارت مالی بیشترین میزان بوده است﴿ پیام هلال احمر، 1385: 12﴾. دراین رابطه با توجه به وضعیت کشورایران وقرارگیری آن دریکی از زلزله­خیزترین نقاط جهان، منجر به رویا رویی مداوم این کشور با پدیده طبیعی زلزله شده است. برمبنای گزارش­های ثبت شده از 40 نوع سانحه شناخته شده در دنیا، 31 مورد درایران بوقوع پیوسته است ﴿بیرودیان : 1385﴾. وقوع زلزله­های شمال خراسان ﴿ 1308﴾، سلماس﴿ 1309﴾ بوئین زهرا﴿ 1342﴾، طبس﴿1357﴾، شمال قائن﴿ 1358﴾، رودبار منجیل﴿ 1369﴾ وزلزله بم﴿ 1382﴾، گویای این مطلب است که طی 80 سال اخیر بخش قابل توجهی از کشورمان متحمل خسارات سنگین شده است﴿غضبان، 1384﴾. با وجود این ابعاد وسیع آسیب­پذیری در طی دهه­های اخیر در زمینه بلایای طبیعی و از جمله زلزله، دوره­ای بسیار پرهیاهو را پشت سرگذاشته است(شادی طلب،1371: 6﴾. چنانکه حتی زلزله بم با بیش از 25هزار کشته، 30هزار نفر مجروح و 85 درصد ویرانی به عنوان فاجعه­ای کم­نظیر، دارای بازتاب­های وسیع بین­المللی بوده است(زبردست و محمدی، 1384: 6). براین اساس تجهیز و آماده­سازی برای مقابله با این فاجعه انسانی امری ضروری و حیاتی است. دراین مقاله سعی بر آن شده است که به یکی از ضروری‌ترین اقدامات یعنی امدادرسانی بعد از سانحه پرداخته شده و یک نمونه موردی در راستای مکانیابی بهینه سایت­های امدادرسانی هوایی ارایه گردد.

1-2-اهمیت و ضرورت

مدیریت بحران متکی به اصول مدیریت -برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، نظارت و هماهنگی- بوده (مک- نامارا، 1387:689) و فعالیت‌های آن به بخشهایی که احتمال وقوع حوادث وجود دارد و همچنین پیش بینی بحرانهای بالقوه و برنامه ریزی درباره نحوه برخورد با آنها مربوط می‌شود(شکیبا، 1387: 690). می‌توان گفت، از جمله مهمترین وظایف مدیریت بحران انجام اقداماتی-در چهارچوب مدیریت شهری-برای رهایی از مشکلات ناشی از بروز حوادث طبیعی، کاهش آثار سوء آن(پیش گیری) و آمادگی برای امدادرسانی و بهبود اوضاع است (, 1990: p44 Rattien). بنابراین مدیریت بحران فرایندی پویا در قالب اقداماتی سنجیده است که پیش از وقوع بحران(برنامه ریزی و آماده سازی)، درزمان وقوع بحران(کمک به آسیب دیدگان و امداد رسانی) و بعد از وقوع بحران(بازسازی و ترمیم) انجام می‌شود (Darbek, 1990: p 23 به نقل از فرجی ملائی و قرخلو،1389).

بر این اساس، با توجه به قرار گیری کشور ایران در مسیر کوه زائی آلپ-هیمالیا(کمربند مستعد وقوع زلزله)، ضرورت توجه اصولی به مسأله مدیریت بحران امری بدیهی است. چرا که در طی سالهای 1900 تا 2000 این سرزمین جزو شش کشوری قرار داشته است که دچار تلفات انسانی ناشی از وقوع زمین لرزه بوده است( آیسان و دیویس، 1382: 9). از طرفی زلزله هایی که در ایران روی می‌دهد معمولاً سطحی و یا با عمق نرمال و حدود 33 کیلومتر هستند و بندرت زلزله‌ای به عمق بیش از 50 کیلومتر حادث می‌شود. چون عمق این زلزله ها کم هستند، غالباً باعث خسارات فراوان می‌گردند(عنابستانی، 1387: 195). همچنین موقعیت جغرافیایی شهرهای ایران بیانگر این امر است که‌با توجه قرار گیری شهرها در مسیر گسلهای اصلی و فرعی و همچنین در مسیر حوضه‌های آب ریز مختلف، ضرورت پیش بینی‌های لازم برای سیلابها و زمین لرزه‌های احتمالی احساس می‌شود(مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، 1371: 401).

از آنجایی که در زمان بروز سانحه بسیاری از خطوط زمینی مسدود می شود، لذا تعیین و جانمایی مکان هایی با هدف امدادرسانی هوایی برای نجات جان افراد و انتقال موارد مخروبه یکی از ضروری ترین اقدامات محسوب می شود و نا گفته پیداست که فقدان مطالعه در جهت جانمایی مکان بهینه امدادرسانی هوایی منجر به افزونی تلفات می گردد.

1-3- اهداف

اصلی ترین هدف این مقاله به کارگیری روش تحلیل چندمعیار MADM، آنتروپی و SAW به منظور تعیین بهینه ترین مکان برای امدادرسانی هوایی در مواقع بروز سانحه است. در عین اهداف دیگری نیز به موازات هدف اصلی به قرار زیر مد نظر می‌باشد:

- شناخت ادبیات مرتبط با مدیریت بحران.

- طرح دیدگاه نظری مرتبط با مدیریت بحران.

- تشریح روش MADM جهت مقایسه زوجی شاخص‌ها.

- ارایه روش SAW به عنوان روشی ساده در تعیین گزینه بهینه.

1-4- سوابق مطالعاتی:

در ارتباط با مباحث سوانح طبیعی و مدیریت بحران می­توان به دو دسته از منابع داخلی و خارجی اشاره کرد: منابع داخلی به صورت کتاب، مقاله، همایش و گزارش عبارت­اند از:

- مدیریت بحران در نواحی شهری(سیل و زلزله) نوشته مجید عبدالهی، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور (1382) که به عنوان یکی از اصلی­ترین منابع فارسی است. در این کتاب برای کاهش اثرات بلایای طبیعی به عنوان نتیجه­گیری به ارایه مجموعه­ای از نکات(26مورد) می­پردازد.

- معماری و برنامه‌ریزی بازسازی تالیف آیسان، یاسمین و یان دیویس، ترجمه دکتر علیرضا فلاحی، ناشر مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی (1382)، این کتاب در واقع در بردارنده یکی از دستورالعمل­های سازمان اسکان بشر است. در عین تشریح حوزهای ساماندهی و بازسازی، مراحل مدیریت بحران، باورها و دشواری­ها و اصول به تعریف دقیقی از مفاهم مدیریت بحران پرداخته است.

همچنین کتاب­های برنامه‌ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله‌خیز، نمونه شهرهای منجیل، لوشان، رودبار، تالیف بحرینی، سیدحسین و دیگران (1375) انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مدیریت بحران-اصول و راهنمای عملی دولتهای محلی، تالیف جرالد هوتمر و توماس ای درابک(1991) ترجمه شرکت پردازش و برنامه­ریزی(1383)، مخاطرات طبیعی نوشته کیت اسمیت(1996)، ترجمه ابراهیم مقیمی و شاپور گودرزی­نژاد(1382)، انتشارات سمت و...در این زمینه تالیف و ترجمه شده است. اما در رابطه با مقالات می­توان به مقالات همایش­ها و مجلات اشاره کرد. اولین همایش مقابله با سوانح طبیعی در کشور در دانشگاه تهران(4و5 دی 1385) برگزار شد و مقالات آن در 3جلد منتشر شد: جلد اول به راهکارها، جلد دوم به سیستم­های اطلاعاتی و فناوری و جلد سوم به مسائل طبیعی و شهرسازی در رابطه با مدیریت بحران پرداخته است. دومین همایش مقابله با سوانح نیز در دانشگاه تهران(4و5 دی 1386)، با محورهای: زلزره، سیل، زمین­لغزش، فروچال، آتش­سوزی، خشکسالی، طوفان، سونامی و تغییرات دریا برگزار گردید. همچنین اولین، دومین و سومین همایش بین­المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه در سه سال متوالی(1384تا1386) با بررسی تمام ابعاد مدیریت بحران توسط بخش خصوصی برگزار گردیده است. همچنین به مجلاتی چون پژوهشهای جغرافیایی( دارای بیشترین تعداد مقاله در ارتباط با بحث مدیریت بحران) و محیط­شناسی نیز می­توان اشاره کرد.انواع گوناگونی از گزارش نیز ارایه شده­است که می­توان به گزارش پژوهشگاه بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله از زلزله بم، گزارش 8جلدی بسیج از توان فنی کشور در مقابله زلزله(پس از زلزله رودبار و منجیل)و... اشاره کرد(پوراحمد و دیگران،1388). شایان ذکر است در رابطه با محدوده مورد مطالعه تا بحال مطالعه جامعی صورت نگرفته است.  در رابطه با پژهشهای خارجی می­توان به کتاب مقدمه­ای بر مدیریت اضطراری[1] تالیف لیندل، پراتر و پری[2](2007) و مجموعه­ گزارش­های موسسه فما[3] و بیش از صدها مقاله در مجلات Disaster و Natural Hazards اشاره کرد(گیوه­چی، 1388: 13). یکی از جدیدترین مقالات چاپ شده به زبان فارسی در ارتباط با بحث تحلیل مکانی و بهره گیری از متدهای تحلیل چندمعیاره می توان به مقاله شماعی، عظیمی و فرجی با عنوان "بررسی و تحلیل سلسله مراتب آسیب پذیری محلات شهر بابلسر به منظور کاهش خطرات زلزله" اشاره کرد. که به بررسی مساله آسیب پذیری محلات شهر بابلسر در ارتباط با دو دسته از شاخص های کالبدی و شاخص های اجتماعی-اقتصادی پرداخته است. در این مقاله برای تعیین سلسله مراتب آسیب پذیری از متد تحلیل چندمعیاره SAW استفاده شده است.

1-5-متدولوژی تحقیق

این تحقیق مبتنی بر مفاهیم مدیریت بحران و مطالعات آماری است که درآن از روش تحقیق توصیفی– تحلیلی به منظور تعیین مکان بهینه برای امدادرسانی هوایی استفاده شده است(Ingolfsson, 2010 &  Lokshin, 2009﴾. این تحقیق در دو مرحله انجام شده است: مرحله اول با استفاده از روش حذفی میادین نامناسب حذف شده است و در مرحله دوم با استفاده از روش MADM مقایسه زوجی شاخص ها انجام شده است. در این تحقیق از روش SAW به عنوان روشی برای انتخاب مناسب‌ترین گزینه و تعیین الویت­ها طی مراحل زیر استفاده شده است﴿Pratyyush &Jain- Bo, 1998﴾:

شکل شماره 1: فرآیند عمل در تصمیم گیری چند معیاره

در این مرحله سعی بر آن شده از میان 5 گزینه با 4 شاخص، گزینه مطلوب rij مشخص گردد.

روش SAW ساده ترین و در عین حال یکی از مناسب ترین روش های تحلیل چندمعیاره است که بر اساس خروجی ماتریس وزن شاخص ها(که با استفاده از فرمول آنتروپی تعیین می شود) و جدول نرمال شده(که با فرمول نورم[4] نرمالیزه می شود) اقدام به تعیین بهترین گزینه می کند. مرحله اول روش SAW تعیین وزن شاخص ها است که با استفاده از فرمول آنتروپی انجام می شود. برای استفاده از تکنیک آنتروپی در وزن­دهی ابتدا مقدار نماد E را با استفاده از رابطه(1) محاسبه می­کنیم.

رابطه(1):

به گونه­ای که K یک ثابت مثبت است. پس از آن مقدار مشخص P را به ازای هر I و j با استفاده از رابطه(2) مورد محاسبه قرار می­دهیم:

رابطه (2):

و برای Ej مجموعه Pij مطابق با رابطه(3) داریم:

رابطه(3):

به گونه­ای که : رابطه (4)

پس از آن درجه انحراف اطلاعات ایجاد شده که با Dj به ازای شاخص Jام از رابطه(5) محاسبه می­گردد:

رابطه(5):

برای محاسبه اوزان Wj از شاخص­های موجود در نهایت از رابطه­(6) استفاده می­کنیم(به ازای تمامی jها)

رابطه (6):

در این روش با مشخص بودن بردار w که بردار وزن­های شاخص­ها هستند با انتخاب گزینه مناسب A^* با استفاده از رابطه (7) پرداخته می­شود.

رابطه (7):

چنانچه باشد داریم:

رابطه(8)

1-6- معرفی متغیرها و شاخص ها

در این تحقیق سعی بر آن شده است از ویژگی های فضای ساخته شده شهر برای تعیین مکان بهینه استفاده شود، دراین راستا از شاخص های زیر استفاده شده است ﴿جدول شماره 1﴾:

جدول شماره 1: شاخص­های تحلیل گزینه مطلوب

در مرحله بعد سایت­هایی که برای تحلیل مورد نظر مناسب بودند را بر اساس هر ویژگی با استفاده از روش پیمایش﴿های ، 1388: 146﴾ مورد بررسی قرار داده­ایم. نتایج بررسی در جدول شماره 2 ارائه شده است.(نقشه شماره1). در کنار این 5 گزینه 4 گزینه دیگر نیز به عنوان گزینه مطرح بوده که دراین مرحله براساس روش حذفی ﴿ حافظ نیا: 1387﴾، این چهار میدان که بر اساس شاخص­های تعریف شده فاقد شرایط بودند از فرآیند تحلیل خارج می­شوند که به ترتیب عبارتنداز : 1- میدان جمهوری اسلامی(حمزه کلا)، به علت وجود آلمان درمرکز فلکه 2- میدان شهید بزاز به علت آبگیر بودن 3- میدان کارگر به علل آبگیر بودن، فضایی نسبتاً محدود، تراکم ومحصوریت بالا 4- تقاطع خیابان امام خمینی وخیابان آیت الله روحانی به علت آب گیر بودن و فضای ناکافی و متراکم.

جدول شماره2: تحلیل فضاهای مناسب برای امدادرسانی هوایی.

منبع: نگارندگان، 1388

اکنون برای تعیین بهترین گزینه دریک مدل MADM یک گزینه ذهنی A* خواهد بود که بیشترین مطلوبیت را درمیان 5 میدان ارائه شده با توجه به مشخصه­های موجود، تامین می­کند. این رابطه به شرح زیر است ﴿ 1996 Roy & Mousseau,﴾:

)رابطه شماره 1(                                                                          A*~{X*_{1 ,} X*₂ , X*₃ , . . . , X_n}

  Max_i  V_j(r_ij), i= 1 , 2, 3, ... , m  X*_j=« در نتیجه

همچنین درفرایند تعیین مقیاس اندازه­گیری شاخص­ها وتبدیل آنها از حالت کیفی به کمی از مقیاس دوقطبی﴿ Milani et al , 2008 – 1765-167﴾ استفاده شده است.

شکل شماره 2: مقیاس دو قطبی برای شاخص های کیفی

1-7-معرفی محدوده مورد مطالعه؛

کشور ایران به علت قرارگیری در مسیر کوه‌زایی آلپ–هیمالیا تا به حال 130 زلزله به بزرگی 5/7 ریشتر را تجربه کرده است(Ghafory-Ashtiany, 1999: p 4). در طی سال‌های 1900 تا 2000 این سرزمین جزو شش کشوری قرار داشته است که دچار تلفات انسانی ناشی از وقوع زمین لرزه بوده است(آیسان و دیویس، 1382: 9). با توجه به پژوهش‌های انجام گرفته در طرح کالبد ملی ایران توسط وزارت مسکن و شهرسازی، کشور ایران به پهنه‌هایی با خطر بسیار بالا، نسبتاً‌ متوسط، نسبتاً پایین و پایین تقسیم شده است که به لحاظ جمعیتی 50% جمعیت شهرنشینی کشور در پهنه‌هایی زندگی می‌کنند که دارای خطر نسبتاً بالا، بالا و بسیار بالا است(مهندسین مشاور کاواب، 1369: 52) و تنها در محدوده کوچکی از کشور (آبادان، خرمشهر، بندر امام خمینی، ماهشهر و هویزه) خطر نسبی زلزله پایین است(زیاری، 1385: 283).

شهر بابل بین 36 درجه و 5 دقیقه و 35 ثانیه عرض شمالی و 52 درجه 30 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. مساحت شهر بابل حدود 2295 هکتار و در 210 کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است. این شهر واقع در شهرستان بابل در استان مازندران است که از شمال به شهرستان بابلسر و دریای خزر، ازجنوب به رشته‌کوه‌های البرز، از غرب به شهرستان آمل و از شرق به شهرستان قائمشهر و ساری مرتبط است (مهندسین مشاور معماری و شهرسازی زیستا، 1379: 21). مطابق با سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 جمعیت شهر بابل برابر با 201335 نفر در قالب 55269 خانوار است (مرکز آمار ایران، 1385). از بعد مطالعات لرزه خیزی نیز بهترین عامل مورد نظر در این شهر موقعیت گسل و حریم آنهاست. در مورد شکستگی‌های جنوب بابل(روراند بابل)، می‌توان به سه گسل اشاره کرد: 1) گسل شمال 2) گسل فیل‌بند – دیوا و 3) گسل غربی – شرقی (ملکشاهی، 1379: 28). این شهر دارای بافتی نامنظم(بویژه در قسمت­های مرکزی) بوده و از بعد کالبدی تنها در بخش­های توسعه یافته اخیر(1340) در پیرامون شهر، نوعی بافت منظم را شاهد هستیم(مهندسین مشاور معماری و شهرسازی زیستا، 1379). موجودی مسکن این شهر از 22535 در سال 1365 به 55936 در سال 1385 افزایش یافته است(مرکز آمار ایران:1375و1385).

در نقشه شماره 1 موقعیت ایستگاه های انتخابی برای تعیین اولویت بهینه ارایه شده است.

نقشه شماره 1: موقعیت مکانی سایت های مورد مطالعه

2-مفاهیم، دیدگاه ها و مبانی نظری

2-1-تعاریف و مفاهیم

 بحران: تا به امروز بیش از 40 تعریف از بحران ارایه شده است که هر کدام در رویکردی خاص به آن نگریسته­اند. می‌توان گفت، بحران درهم ریختگی عناصر محیطی کالبدی و محیط روانی و اجتماعی فراتر از ظرفیت انطباق جامعه می‌باشد ﴿بیرودیان، 1385﴾. اما مخاطرات هنگامی به سوانح تبدیل می­گردند که درمحیط­های انسان­ساخت واقع گردند و باعث ضرر و زیان به آدمی و یا دارایی­های وی گردند. به طور کلی گونه­های مختلفی از مخاطرات طبیعی و انسان­ساخت قابلیت تبدیل به سانحه را درمحیط­های شهری دارا می­باشند. چهارگونه اصلی مخاطرات محیطی عبارتنداز: ﴿charveriat,2000:3Zhang et al,2004:3-5: به نقل از گیوه چی , 1388﴾

● مخاطرات جوی (شامل انواع طوفان­ها، تندبادها، گردبادها و...).

●مخاطرات زمین شناختی﴿ شامل زلزله، آتشفشان ، زمین­لغزش، سونامی، فرونشت و ...﴾.

●مخاطرات هیدرولوژیکی﴿ شامل، خشکسالی­ها، سیل، آتش­سوزی و ...﴾.

●مخاطرات فرازمینی﴿ شامل تاثیرات سنگ­های آسمانی بر زمین ﴾.

مدیریت بحران؛ فرایند برنامه­ریزی، سازماندهی و انجام فعالیت­ها به گونه­ای که موجب کاهش اثرات فاجعه بر انسان­ها و محیط گردد، مدیریت بحران نامیده می­شود﴿ شادی طلب، 1371: 39﴾. که دریک فرایند سه مرحله­ای شامل:

الف﴾ آمادگی دربرابر وقوع بحران.

ب﴾امدادرسانی وپاسخگویی به بحران.

ج﴾ بهبود وبازسازی پس از بحران، انجام می­شود﴿ OCHA,1995:5﴾. این نگرش بیانگر آن است که مدیریت سوانح در یک چرخه، تحت عنوان چرخه مدیریت بحران به عنوان یک ابزار کارآمد برای آمادگی، امداد و بهبود انجام می­شود﴿Lindell et al,2007:7-9﴾.

2-2-رویکردهای نظری:

در رابطه با مدیریت بحران می­توان به دو دسته کلی نظریه اشاره کرد: الف)نظریات مکتب رفتاری و ب)نظریات مکتب ساختاری.

الف) نظریات مکتب رفتاری: دیدگاه رفتاری بر ایجاد و تشدید سوانح در نتیجه رفتارهای غیر اصولی انسان(قطع درخت، چرای بیش ازحد، ساخت­وساز در نقاط بحرانی و...) تاکید می­کند. این رویکرد به نقش فعال فناوری و قدرت علم در پیشگیری از سانحه تاکید کرده است. اما این دیدگاه به این علت که به نقش تصمیم­گیرندگان و قربانیان بیش از حد تاکید می­کند و به عرصه­های وسیع­تر اجتماعی و قدرت اقتصادی می­پردازد، مورد انتقاد قرار گرفته است(گیوه­چی،1388: 38).

ب) نظریات مکتب ساختاری: دیدگاه ساختاری(1970)، از طریق رابطه بین سوانح و توسعه نیافتگی و وابستگی اقتصادی جهان سوم القا شده است. در اصل این عقیده وجود دارد که افزایش مصیبت­های کشورهای در حال توسعه و کم توسعه یافته بیشتر به سبب توجه افراد به امور اقتصادی جهانی، گسترش سرمایه­داری و در حاشیه قرار گرفتن مردم فقیر و مستضعف است تا اثر حوادث ژئوفیزیکی. در نتیجه طرفداران این دیدگاه برای دستیابی به تشخیص واضح­تر و روشن­تر شدن موضوع در خصوص ماهیت طبیعی سوانح، آنچه آنها در گرو مسایل ژئوفیزیکی می­دانند و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهای کم­توسعه یافته بحث کنند (همان:38)

3-کاربرد روش‌ها، تکنیک‌ها، بحث، بررسی و تجزیه و تحلیل

تعیین گزینه بهینه جهت امدادرسانی هوایی

در اینجا با استفاده از ویژگی­های عمده این مدل‌ها در ابتدا گزینه­های A1 تا Am معرفی می‌گردند. پس از آن به معرفی شاخص­های سنجش X1 تا Xn پرداخته می­شود ﴿اصغر پور، 1385: 191﴾. مقادیر درایه­های این شاخص­ها rij به صورت کمی یا کیفی است. که به منظور محاسبات کلیه مقیاس­های اندازه­گیری کیفی با استفاده از مقیاس دو قطبی به مقادیر کمی تبدیل می‌گردند.

این روش در سال 1970 توسط توماس ساتی برای تصمیم­گیری چندشاخصه ارائه شده است ﴿آسایش و استعلاجی، 1382: 123﴾. این روش مبتنی بر مقایسه­های زوجی بوده و درسه مرحله به شرح زیر انجام می­گیرد.

مرحله نخست: برقراری ماتریس تصمیم­گیری چند شاخصه :

 برای اجرایی نمودن این مرحله ضروری است گزینه­ها تعریف و شاخص­ها استخراج گردند. در ضمن ضروری است شاخص­های سنجش انتخاب گردند﴿ حکمت نیا و موسوی، 1385: 234- 230﴾. گزینه­ها درجدول شماره 2 ارائه گردیده است. اکنون شاخص­های مورد سنجش براساس کد شاخص و جهت آنها درجدول شماره 3 ارایه شده است.

جدول شماره 3 : شاخص­های سنجش بهترین گزینه

در این اینجا با توجه به جدول شماره 2 و جدول شماره 3 ماتریس MADM ارائه شده است.

جدول شماره 4: ماتریس ارزیابی گزینه­ها نسبت به شاخص ها

برای ارزیابی گزینه ها به نسبت شاخص ها از روش دلفی استفاده شده است که برای این منظور از یک جامعه 5 نفره از متخصصان شهرسازی (جهاد دانشگاهی) و جغرافیای شهری (دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران) استفاده شده است. استفاده از قضاوت خبرگان برای حل یک مساله شامل پنج مرحله به شرح زیر است:

-آفریدن و برانگیختن ایده­ها در اعضای گروه تصمیم­گیری.

-نتیجه­گیری و استخراج ایده­ها از قضاوت خبرگان.

-ساختاردهی سیستماتیک به اطلاعات.

-مدل­سازی یا شبیه­سازی به منظور حل مساله.

-اجرای پروژه یا گزینه(اصغر پور،1385: 67).

اکنون دراین مرحله نتایج به دست آمده از روش دلفی به صورت مقایسه زوجی شاخص­ها درجدول شمار 5 ارائه می­شود تا زمینه عملیاتی برای مقایسه گزینه­ها فراهم آید.

جدول شماره 5: مقایسه زوجی شاخص­ها­ نسبت به یکدیگر

پس از انجام مقایسات زوجی حال با توجه به فرمول آنتروپی هر یک از 4 شاخص تعریف شده دراین تحقیق وزن­بندی شده­ و نتیجه درجداول شماره 6، 7 و 8 ارایه شده است.

جدول شماره6: مقدار Ej

جدول شماره7: مقدار d

جدول شماره 8: وزن نهایی هر یک از شاخص‌ها به منظور امدادرسانی هوایی.

با توجه به نمودار شماره 1، وزن شاخص 4 از سایر شاخص ها بیشتر است. به عبارتی دیگر دسترسی به بافت های متراکم و آسیب پذیر در تعیین اولویت مکانی سایت های امدادرسانی هوایی بیشترین اهمیت را داراست.

نمودار شماره1: وزن شاخص های مورد مطالعه

اکنون بر مبنای وزن شاخص ها و بر مبنای فرمول کلی روش SAW اولویت نهایی هر یک از گزینه‌ها به قرار زیر تعیین می گردد.

جدول شماره 9: اولویت بندی نهایی با توجه به فرمول SAW

4- جمع بندی و نتیجه­گیری

با توجه به اینکه در مواقع زلزله بخش قابل توجهی از خطوط ارتباطی زمینی به علل مختلف چون ریزش ساختمان­ها، افتادن تیره­های چراغ برق، شکاف جاده­ها، تداخل در شریان­های حیاتی (مثلاً انفجار لوله گاز، آب و...) و مواردی از این قبیل مسدود می­شوند، درنظر گرفتن سطوح مناسبی درشهر و آماده­سازی آنها به ترتیب الویت، برای امداد رسانی­هوایی امری ضروری در جهت افزایش سرعت امدادرسانی هوایی است.

در راستای مطالعات صورت گرفته درقالب پژوهش میدانی و محاسبات آماری انجام شده گزینه A4 یعنی میدان شهید کشوری در جهت امدادرسانی هوایی در اولویت نخست است. بر اساس نقشه شماره1، محدوده جنوب و شرق شهر فاقد سایت امداد زمینی هستند. بر این اساس سایت امدادهوایی میدان کشوری (که محدوده شرق و جنوب شهر تحت پوشش قرار می­دهد، بهترین گزینه است.

نقشه شماره1:موقعیت سایت­های امدادرسانی زمینی و شعاع عملکرد آنها