مسلم سواری؛ محمد شوکتی آمقانی
چکیده
در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون ایران، خشکسالی خطرناک‌ترین سازة اقلیمی به شمار می‌آید. در نواحی روستایی از آنجا که معیشت بیشتر مردم کشاورزی و نهادة اصلی در فعالیت‌های کشاورزی نیز آب است، خشکسالی تأثیراتی ...
بیشتر
در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون ایران، خشکسالی خطرناک‌ترین سازة اقلیمی به شمار می‌آید. در نواحی روستایی از آنجا که معیشت بیشتر مردم کشاورزی و نهادة اصلی در فعالیت‌های کشاورزی نیز آب است، خشکسالی تأثیراتی دوچندان دارد؛ این پدیده به نابودی اقتصاد روستایی، مهاجرت‌های روستاییان و درنهایت تخریب کیفیت زندگی روستایی منجر می‌شود. هدف کلی این پژوهش، شناسایی راهکارهای سازگاری کشاورزان کوچک‌مقیاس در مقابله با خشکسالی در استان آذربایجان غربی است. جامعة آماری پژوهش شامل دو گروه است؛ گروه نخست، همة کشاورزان کوچک‌مقیاس استان آذربایجان غربی و گروه دوم، کارشناسان و متخصصان آگاه به مسائل خشکسالی و معیشت در جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی. حجم نمونه در بخش کشاورزان، 430 نفر از سرپرستان خانوارهای روستایی کوچک‌مقیاس با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه‌گیری طبقه‌ای چندمرحله‌ای با انتساب متناسب برای مطالعه مشخص و در بخش کارشناسان و متخصصان، 23 نفر به‌صورت هدفمند تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، روش‌های سلسله‌مراتبی فازی (FAHP)، سامانة اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم‌افزار SPSS به‌منظور انجام T تک‌نمونه‌ای و آزمون فریدمن به کار رفت. نتایج تحلیل سلسله‌مراتبی فازی حاصل از پرسش‌نامة کارشناسان نشان می‌دهد مهم‌ترین راهکارهای سازگاری به ترتیب شامل اقتصادی، ترویجی‌فنی، زراعی، زیرساختی و اجتماعی‌فرهنگی است؛ اما از دیدگاه کشاورزان، مهم‌ترین راهکارهای سازگاری به ترتیب شامل اقتصادی، ترویجی‌فنی، اجتماعی‌فرهنگی، زراعی و زیرساختی است. تاکنونبیشتر پژوهش‌ها درزمینة راهبردهای سازگاری انجام پذیرفته و پژوهشی درزمینة عوامل پیش‌برندة سازگاری در استان آذربایجان غربی انجام نشده است؛ بر این اساس بهره‌گیری از نظر کارشناسان و کشاورزان با مشخص‌کردن راهکارهای سازگاری در این پژوهش نوآوری محسوب می‌شود.
